شهباز شریف در حالی پس از سفر به ترکیه، در فرودگاه مهرآباد مورد استقبال اسکندر مومنی، وزیر کشور قرار گفت که جمهوری‌آذربایجان و تاجیکستان دو مقصد دیگر سفر منطقه‌ای نخست‌وزیر پاکستان خواهد بود که تقویت ائتلاف‌ها و پیوندهای منطقه‌ای از راهبردهای اصلی این سفر به‌حساب می‌آید.

دیدار مقام‌های ارشد ایران و پاکستان در شرایطی انجام شد که در شرایط کنونی دوطرف پرونده‌های متنوعی را در راستای بهبود مناسبات دوجانبه روی‌میز دارند و در ماه‌های گذشته نیز گام‌های ویژه‌ای به‌منظور بهبود مناسبات دوجانبه در عرصه‌های متنوع سیاسی، اقتصادی، امنیتی و... برداشته‌اند.

شهباز شریف حدود یک سال پس از اینکه به‌منظور شرکت در مراسم یادبود شهید رئیسی و همراهانش به ایران آمد، برای دومین بار عازم تهران شده تا ضمن پیگیری توافق‌های گذشته در راستای بهبود مناسبات دوجانبه، درباره تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی نیز بحث و تبادل‌نظر کند. این در حالی است که حدود سه هفته قبل بود که عباس عراقچی، وزیر امورخارجه ایران به‌منظور میانجی‌گری در تنش هند و پاکستان به این دو کشور سفر کرد.

پرونده‌های روی میز

پس از اینکه به‌دنبال درگیری مرزی آخرین روزهای دی‌ماه ۱۴۰۲ میان ایران و پاکستان با تنش‌هایی مواجه شد، دوطرف طی بیش از یک سال و نیم گذشته با توسعه روزافزون رفت‌وآمدهای دیپلماتیک در سطوح متنوع، ضمن ارتقای روزافزون همکاری‌های دوجانبه، نشان داده‌اند از اراده لازم برای ورود به مرحله نوینی از همکاری‌هایی راهبردی برخوردارند.

در جریان سفر نخستین روزهای اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ شهید رئیسی به پاکستان، دوطرف با امضای ۸ سند همکاری مشترک، فصل تازه‌ای از همکاری‌های دوجانبه را آغاز کردند؛ توافق‌هایی که تحقق آنها در رایزنی‌های نخست‌وزیر پاکستان در تهران پیگیری خواهد شد.

از آن مقطع تاکنون، اجرایی‌سازی این توافق‌ها به اولویتی اساسی در رفت و آمدهای دیپلماتیک دوطرف تبدیل شده‌است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.

1. ارتقای سطح تعاملات تجاری: اگرچه سطح مبادلات تجاری ایران و پاکستان در سال‌های اخیر روند افزایشی داشته، اما تهران و اسلام‌آباد در گام نخست دستیابی به حجم ۱۰ میلیارد دلاری مبادلات را هدف‌گذاری کرده‌اند و تسهیل این هدف از محورهای رایزنی‌های دیپلماتیک است.
2. تسهیل تجارت: با توجه به اینکه پاکستان پس از کشورهای امارات، ترکیه و عراق، به‌عنوان چهارمین شریک تجاری ایران به‌حساب می‌آید، تسهیل روزافزون همکاری‌ها در این عرصه، از محورهای مورد توافق تهران و اسلام‌آباد است و در این راستا دوطرف بر راهبرد «توسعه بازارچه‌های مرزی» و «افتتاح ۵ بازارچه دیگر» اشتراک‌نظر دارند.
3. گسترش تعاملات دیپلماتیک: یکی از محورهای توافقی تهران و اسلام‌آباد در سال‌های اخیر، «ایجاد مکانیزم مشورتی در سطح وزرای خارجه» بوده است؛ موضوعی که در حدود یک سال ونیم اخیر شاهد نمودهای متنوعی از آن بوده‌ایم.
4. مبارزه با تروریسم: امضای یک توافقنامه امنیتی دوجانبه به‌منظور مبارزه با تروریسم و تامین امنیت مناطق مرزی یکی از مهم‌ترین محورهای مورد توافق ایران و پاکستان در سال‌های اخیر بوده است و اکنون به نطر می‌رسد در جریان سفر شهباز شریف به تهران نیز پیگیری خواهد شد. توافق برای اعزام افسران رابط دو کشور یکی از محورهای مورد توافق دوطرف در این حوزه در گذشته بوده‌است.
5. توسعه همکاری‌ها در مناطق آزاد: ایجاد منطقه آزاد مشترک میان ایران و پاکستان یکی از محورهای اقتصادی مهم برای مسئولان دوطرف بوده‌است. در شرایط کنونی پیشنهاد ایجاد منطقه آزاد مشترک در مرز «ریمدان» مطرح است و رایزنی درباره آن ادامه دارد.
6. هدف‌گذاری مرزی: بیش از ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک و چالش‌های امنیتی موجود در مناطق مرزی ایران و پاکستان سبب شده است که طی سال‌های اخیر تبدیل مرزهای دو کشور به مرزهای «اعتقادی» و «تجاری»، به یکی از اصلی‌ترین محورهای مورد توافق دوطرف تبدیل شود و رایزنی‌ها در زمینه تحقق مطلوب این هدف‌گذاری همچنان ادامه دارد.
7. تقویت همکاری‌ها در حوزه انرژی: تهران و اسلام‌آباد در سال‌های اخیر بر راهبرد توسعه همکاری‌های حوزه انرژی اشتراک‌نظر داشته‌اند و نهایی‌سازی توافق‌های مطرح در این حوزه، از محورهای مهم رایزنی‌های دوجانبه در سطوح مختلف بوده‌است.
8. مناسبات کریدوری و ترانزیتی: موقعیت ویژه ایران و پاکستان در حوزه کریدورهای منطقه‌ای، سبب شده دوطرف از اراده و علاقه لازم برای توسعه همکاری‌ها در این زمینه برخوردار باشند.

راهبردهای منطقه‌ای و بین‌المللی مشترک

ایران و پاکستان در حوزه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، دغدغه‌ها و اشتراک‌نظرهای قابل‌توجهی دارند که طی سال‌های به محوری مهم در رایزنی‌های دوجانبه تبدیل شده‌است.

1. جنایات در غزه: تهران و پاکستان درباره جنگ در غزه و دلایل و ریشه‌های آن و همچنین جنایات رژیم‌صهیونیستی، دیدگاه‌ها و راهبردهای مشترکی دارند.
2. وضعیت افغانستان: پس از اینکه در آخرین روزهای مردادماه ۱۴۰۰ طالبان بار دیگر بر افغانستان حاکم شد، وضعیت این کشور و تبعات ناشی از بی‌ثباتی در این کشور به یکی از دلمشغولی‌های مشترک ایران و پاکستان تبدیل شده که در سال‌های اخیر محور مهمی در رایزنی‌های دوطرف بوده‌است.
3. تنش هند و پاکستان: میانجی‌گری اخیر ایران در تنش میان اسلام‌آباد و دهلی‌نو، پرونده مهم دیگری روی میز پرونده‌های منطقه‌ای دوطرف محسوب می‌شود.
4. همکاری در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی: بهره‌گیری از فرصت پیمان‌های منطقه‌ای مانند «شانگهای» و «اکو» در مسیر توسعه دو کشور، از دیگر راهبردهای مشترک و مورد علاقه تهران و اسلام‌آباد در این حوزه محسوب می‌شود.
5. همکاری‌های دفاعی: روند رو گسترش همکاری‌های دفاعی ایران و پاکستان، به‌ویژه در زمینه برگزاری رزمایش‌های مشترک، از دیگر محورهای مورد علاقه تهران و اسلام‌آباد به‌شمار می‌رود.