به گزارش تابناک، بسیاری از افراد عادت دارند که قولنج انگشتان دست، گردن یا کمر خود را بشکنند و صدای خاصی که از این اقدام تولید می‌شود، حس آرامش نسبی را در آنان ایجاد می‌کند. اما آیا این عادت بی‌ضرر است یا می‌تواند پیامدهای پنهانی برای سلامت مفاصل داشته باشد؟
عمل شکستن قولنج که صدای تق‌تق مفاصل را ایجاد می‌کند، به دلیل پدیده‌ای به‌نام کاویتیشن (Cavitation) رخ می‌دهد. مفاصل بدن انسان به مایع سینوویال مجهز هستند که نقش روان‌کننده را ایفا کرده و اصطکاک میان استخوان‌ها را کاهش می‌دهد. این مایع حاوی گازهایی مانند نیتروژن و دی‌اکسید کربن بوده و هنگامی که فشار داخل مفصل کاهش می‌یابد، حباب‌های گازی در این مایع فرو می‌ریزند و صدای ترکیدن به‌وجود می‌آید.
بر اساس مطالعات تصویربرداری، مانند تحقیقی که در سال ۲۰۱۵ در مجله PLOS ONE منتشر شد، این صدا به علت فروپاشی حباب‌های گازی در مایع سینوویال ایجاد می‌شود. این فرآیند معمولاً دردناک نیست و آسیب مستقیمی به ساختار مفصل وارد نمی‌کند. اما پرسش اصلی اینجاست: آیا تکرار مکرر این عادت می‌تواند اثرات منفی بلندمدت داشته باشد؟
آیا شکستن قولنج موجب آرتروز می‌شود؟
یک باور معمول اما اشتباه این است که شکستن قولنج انگشتان دست ممکن است باعث ایجاد آرتروز شود. ولی آیا چنین ادعایی پایه علمی دارد؟ مطالعات مختلف، از جمله تحقیقی که در سال ۲۰۱۱ در Journal of the American Board of Family Medicine منتشر شد، نشان داده‌اند که هیچ ارتباط مستقیمی میان شکستن قولنج انگشتان و ابتلا به آرتروز وجود ندارد.
در آزمایشی جالب، دکتر دونالد آنگر به مدت ۶۰ سال، هر روز قولنج انگشتان یک دست خود را شکست و دست دیگر را دست‌نخورده نگه داشت. نتایج این آزمایش که در سال ۱۹۹۸ منتشر شد، نشان داد که هیچ تفاوت قابل‌توجهی در سلامت مفاصل دو دست وجود ندارد. این نتیجه توسط مطالعات دیگر نیز تأیید شده است.
خطرات احتمالی - چه زمانی باید نگران شویم؟
هرچند شکستن قولنج در اکثر افراد سالم معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما اگر این عمل همراه با درد، تورم یا محدودیت حرکتی باشد، احتمال وجود مشکلاتی مانند التهاب مفاصل، آسیب به رباط‌ها یا بیماری‌هایی چون نقرس زیاد است. در چنین شرایطی، مراجعه به پزشک ضرورت دارد.
قولنج شکستن گردن و کمر نیز چالش‌هایی جدی‌تر دارد، به‌خصوص اگر به‌صورت ناگهانی یا با فشار زیاد انجام شود. مقاله‌ای در Spine Journal هشدار می‌دهد که حرکات سریع گردن ممکن است به عروق خونی یا اعصاب آسیب برساند و حتی در موارد نادر ممکن است منجر به سکته مغزی شود. همچنین، انجام بیش‌ازحد این اقدام ممکن است باعث بیش‌تحرکی مفصل یا کاهش پایداری در مفاصل شود.
گروه‌های در معرض خطر - چه کسانی باید محتاط باشند؟
افرادی که از مشکلاتی مانند آرتریت روماتوئید، پوکی استخوان یا سایر بیماری‌های مفصلی رنج می‌برند، باید از شکستن قولنج خودداری کنند. مفاصل آسیب‌پذیر آنان ممکن است نتوانند فشار ناشی از این حرکت را تحمل کنند. همچنین، سالمندان و افرادی که قدرت عضلانی پایینی دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
چگونه می‌توان عادت شکستن قولنج را ترک کرد؟
برای کاهش یا ترک این عادت می‌توان به روش‌های جایگزین روی آورد:
انجام حرکات کششی: این تمرین‌ها می‌توانند گرفتگی عضلات را کاهش داده و راحتی بیشتری ایجاد کنند.
تقویت عضلات: با انجام تمرین‌های مقاومتی مانند کار با وزنه‌های سبک، پایداری مفاصل افزایش می‌یابد.
مدیریت استرس: شکستن قولنج گاهی واکنشی به استرس است. استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند یوگا یا مدیتیشن می‌تواند کمک‌کننده باشد.
تعادل میان لذت و مراقبت
با وجود اینکه شکستن قولنج در افراد سالم به‌طور کلی بی‌خطر است و ارتباط مستقیمی با بیماری‌هایی نظیر آرتروز ندارد، اما انجام مداوم و نادرست آن می‌تواند خطراتی مانند آسیب به مفاصل و بافت‌های حساس به‌همراه داشته باشد. اگر این عادت با علائم غیرعادی مانند درد یا تورم همراه باشد، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید. با جایگزین کردن روش‌هایی ایمن‌تر، مانند ورزش و تمرین‌های فیزیوتراپی ، می‌توان به کاهش تنش عضلانی دست یافت.
منابع: PLOS ONE ، Journal of the American ، Mayo Clinic ، Spine Journal
