به گزارش اقتصادنیوز، دولت شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در نظر دارد یک نسخه جدید از طرح جامع خود برای تقویت تولید کالاهای دارای فناوری پیشرفته رونمایی کند؛ موضوعی که نشان‌دهنده نیت رئیس‌جمهور چین برای حفظ چنگال محکم خود بر تولیدات کارخانه‌ای است، آن هم در شرایطی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به‌دنبال آوردن کارخانه‌های بیشتری به خاک ایالات متحده است.
به نوشته اکوایران به نقل از بلومبرگ، مقامات چین در حال طراحی برنامه‌هایی برای ورژن پیشرفته و آینده‌نگرانه از کمپین اختصاصی شی موسوم به «ساخت چین 2025» هستند. طبق اعلام افراد آگاه به بلومبرگ، این برنامه طی یک دهه آینده، توسعه فناوری را در دستور کار قرار می‌دهد، از جمله در حوزه تجهیزات ساخت تراشه.
سیاست‌گذارانی که به‌طور جداگانه در حال شکل دادن به برنامه پکن برای پنج سال آینده هستند، می‌خواهند سهم تولیدات کارخانه‌ای در تولید ناخالص داخلی (GDP) را در میان‌مدت و بلندمدت در یک سطح باثبات حفظ کنند؛ موضوعی که حاکی از آن است هدف آمریکا برای نفوذ بر مدل اقتصادی چین ممکن است دست‌نیافتنی باشد.
مقامات چین همچنین این موضوع را به بحث گذاشته‌اند که آیا برنامه پنج‌ساله بعدی باید شامل هدفی مشخص‌شده درباره سهم مصرف در تولید ناخالص داخلی چین باشد یا خیر. با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد این نوع هدف‌گذاری مورد اجماع نیست زیرا مقامات نگران هستند که شاید آن‌ها فاقد ابزارهای موثر برای ترغیب به خرج پول بیشتر از سوی خانوارها باشند و بنابراین مشخص کردن سهم مصرف از نظر عددی در GDP را منتفی می‌دانند.
البته محتوای این برنامه‌ها ممکن است پیش از معرفی رسمی، با تغییرات اساسی همراه شود. برنامه پنج‌ساله در دوره بعدی اجلاس قانون‌گذاری سالانه در مارس 2026 معرفی خواهد شد، در حالیکه نقشه راه جدید در زمینه تولیدات کارخانه‌ای می‌تواند در هر زمانی رونمایی شود، یا پیش از اجلاس یادشده یا پس از آن.
کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی که آژانس برنامه‌ریزی اقتصادی ارشد چین می‌باشد و به اختصار با عنوان NDRC شناخته می‌شود، به پرسش‌های بلومبرگ در خصوص این برنامه‌های پاسخ نداد.
مباحث فعلی حاکی از آن است که پکن قصد دارد به‌شکل گسترده به استراتژی کلی خود پایبند بماند، در حالیکه این استراتژی از نظر آمریکا و اروپا باعث شعله‌ور شدن عدم توازن تجاری شده است. مبحث یادشده یکی از موضوعاتی بود که در مذاکرات تجاری با آمریکا - که در آوریل تعرفه‌ها بر واردات از چین را تا 145 درصد افزایش داد و سپس آن را به نرخ متوسط حدود 40 درصد رساند - مطرح شد. این مذاکرات در اوایل ماه جاری میلادی در ژنو برگزار شد.
دولت ترامپ در تلاش است چین را به‌سوی مصرف بیشتر سوق دهد و در عین حال با استفاده از محدودیت‌های صادراتی و تعرفه‌ها، یک «جدایی استراتژیک» را محقق کند. این جدایی به‌عنوان بخشی از تلاش‌های ایالات متحده است تا این کشور در حوزه‌هایی مانند فولاد، دارو و نیمه‌رساناها به خودکفایی برسد.
مقاومت پکن در برابر این خواسته‌ها، از جمله از طریق حفظ کنترل بر عرضه فلزات کمیاب، منعکس‌کننده نگرانی‌های آن درباره امنیت ملی و تلاش‌های آمریکا برای مسدود کردن دسترسی چین به تراشه‌های پیشرفته و دیگر تکنولوژی‌ها است.
اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، در 12 می به CNBC گفت: «ما می‌توانیم جدا از مواد استراتژیک، این کار را با هم انجام دهیم. ما به تولید بیشتر نیاز داریم، آن‌ها به مصرف بیشتر. بنابراین فرصتی برای ایجاد تعادل مجدد با هم وجود دارد، بنابراین خواهیم دید که آیا این امکان وجود دارد یا خیر.»
رهبران چین درباره نیاز به ترغیب به مصرف بیشتر سخن گفته‌اند زیرا آن‌ها حاضر نیستند چرخه تورم منفی در کشورشان ادامه یابد. مصرف داخلی بیشتر در عین حال می‌تواند بخشی از زیان ناشی از کاهش صادارت پیش‌بینی‌شده به‌واسطه تعرفه‌های ترامپ را جبران کند.
در اجلاس امسال کنگره ملی خلق چین در ماه مارس، لی چیانگ - نخست‌وزیر چین - اعلام کرد «افزایش شدید مصرف» در دستور کار اصلی دولت در سال 2025 قرار دارد. او از مقامات خواست در زمینه تبدیل تقاضای داخلی به موتور اصلی و لنگر رشد اقتصادی، تلاش بیشتری انجام دهند.
با این حال، از آن زمان تاکنون اقدامات قاطع جدیدِ بسیار کمی برای افزایش مصرف انجام شده است، زیرا مقامات چین در انتظار این هستند تا بفهمند آیا برنامه‌های هزینه‌ای آن‌ها برای دستیابی به هدف رشد حدود 5 درصدی برای سال جاری میلادی کافی است یا خیر. سیاست‌گذاران چینی همچنان بخش تولیدات کارخانه‌ای را به‌عنوان هسته امنیت ملی و ایجاد شغل می‌بینند و موفقیت دیپ‌سیک در حوزه هوش مصنوعی در اوایل سال جاری میلادی باعث افزاش اطمینان آن‌ها در زمینه استراتژی خود شده است.
شی جین‌پینگ در 19 می (29 اردیبهشت) در بازدید از یک کارخانه بلبرینگ‌سازی در استان هنان گفت: «ما باید به تقویت بخش تولید ادامه دهیم، به اصول خوداتکایی و خودسازی پایبند باشیم و بر فناوری‌های اصلی و کلیدی تسلط پیدا کنیم.»
مصرف، حدود 40 درصد از تولید ناخالص داخلی چین را تشکیل می‌دهد، آن هم در مقایسه با سطح 50 تا 70 درصدی در کشورهای توسعه‌یافته‌تر؛ امری که منجر به عدم توازن پیوسته و تنش‌های تجاری شده است. سرمایه‌گذاری از جمله در بخش تولیدات کارخانه‌ای حدود 40 درصد از اقتصاد چین را تشکیل می‌دهد که حدود دو برابر بیشتر از آمریکا است و در مقایسه با سایر نقاط دنیا، در بالاترین سطح تاریخی خود قرار دارد.
دولت شی جین‌پینگ در سال 2015 برنامه «ساخت چین 2025» را ارائه داد که هدف آن تبدیل چین به یک پیشتاز در تمام زمینه‌ها بود؛ از وسایل نقلیه الکتریکی گرفته تا هواپیماهای تجاری، نیمه‌رساناها و ربات‌ها.
شورای دولتی که اساسا همان کابینه چین است، در آن زمان هدف تبدیل کشور به یک قدرت تولیدی در سطح جهان با یک سطح متوسط را تا سال 2035 تعیین و ضرب‌الاجل تبدیل چین به قدرت بزرگ تولید در جهان را تا سال 2049 اعلام کرد که مصادف با صدمین سالگرد تأسیس جمهوری خلق چین است.
تحقیق انجام‌شده توسط بلومبرگ اکونومیکس و بلومبرگ اینتلیجنس نشان می‌دهد برنامه «ساخت چین 2025» به‌طور گسترده یک موفقیت بوده است: از میان 13 فناوری برتر و کلیدی که توسط محققان بلومبرگ رصد شده است، چین توانسته در پنج مورد به پیشتازی در جهان دست یابد و در هفت مورد دیگر نیز به‌سرعت در حال پیشرفت است.
تأکید پکن بر تجهیزات مرتبط با ساخت تراشه پس از آن رخ داد که آمریکا بر توانایی چین برای واردات ابزارهای پیشرفته تولید نیمه‌رساناها از غول تجهیزات هلندی ASML Holding NV، شرکت ژاپنی Tokyo Electron Ltd. و تأمین‌کنندگان آمریکایی از جمله Applied Materials Inc. در سالیان اخیر محدودیت اعمال کرده است.
این ماشین‌آلات، به ویژه ابزارهای لیتوگرافی برتر ASMLکه هر کدام می‌تواند صدها میلیون دلار هزینه داشته باشد، برای تولید نیمه‌رساناهای پیشرفته مورد استفاده در توسعه هوش مصنوعی ضروری هستند.
شرکت‌های چینی موفق شده‌اند با استفاده از تجهیزات خارجی که پیش از محدودیت‌های واشنگتن، لاهه و توکیو خریداری شده بودند، پیشرفت چشمگیری به دست آورند، اما عدم دسترسی چین به بهترین ابزار همچنان یک مانع قابل توجه برای پیشرفت بیش از پیش در این حوزه است و دولت ترامپ می‌خواهد محدودیت‌ها برای پکن را افزایش دهد و به همین دلیل، توسعه یک صنعت داخلی برای چین از اهمیت بالایی برخوردار است.
طرح ابتکاری «ساخت چین» به‌طور خاص بر ارتقای تولید کشور و کاهش وابستگی به فناوری‌های خارجی در یک بازه طولانی‌مدت تمرکز دارد. در مقابل، برنامه پنج‌ساله شامل طرح‌هایی گسترده‌تر است که به هدایت توسعه کلی کشور می‌پردازد، از جمله زیرساخت‌ها، محیط زیست و رفاه اجتماعی.
طرح ابتکاری ساخت چین 2025 در بحبوحه فشارهای خارجی به یک موضوع حساس برای چین تبدیل شده است. در سال‌های اخیر، پکن حتی از معرفی این برنامه با اسم خودداری می‌کرد، دست‌کم در گفتمان رسمی.
در عوض، شی درخواست‌ها برای پرورش «نیروهای مولد جدید» از جمله وسایل نقلیه الکتریکی، پنل‌های خورشیدی و باتری‌ها را افزایش داده است. ترویج نیروهای مولد جدید اکنون کانون تحقیقات آژانس‌های دولتی است که در حال توسعه برنامه پنج‌ساله بعدی هستند.
در گزارشی آمده است که کار تحقیقاتی با هدف شکستن «تنگناهایی» است که رشد چین را محدود می‌کنند و چندین دپارتمان بر اهمیت پیشرفت‌ها در فناوری‌های اصلی مانند نیمه‌رساناها و مواد انرژی جدید تأکید کرده‌اند. دومین مورد که در دستور کار قرار دارد، جست‌وجوی راه‌حلی برای مقابله با تقاضای ناکافی داخلی و نیاز به افزایش نقش مصرف در پیشبرد رشد اقتصادی است.
