عصر ایران؛ محمد حسن گودرزی- مخاطبان تارنمای عصر ایران اگر هم نام «ساچی ساکانیشی» را به یاد نداشته باشند ولی تصویر او به سبب مصاحبه های گذشته به قاعده باید آشنا باشد و حالا دربارۀ مذاکرات رم برای ما یادداشتی نوشته است.    

 

      دور پنجم مذاکرات در رم درست پیش از نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که برای اوایل ژوئن برنامه‌ریزی شده بود برگزار شد در حالی که شایعاتی مبنی بر طرح موضوع مکانیسم ماشه در دستور کار این نشست وجود داشت. 

 

    از آنجا که درخواست برای مکانیسم ماشه در زمانی که مذاکرات ایران و آمریکا در حال پیشرفت است احتمالاً حمایت اجماعی را جلب نخواهد کرد، دست یابی به نتیجه مثبت در رم برای ایران اهمیت راهبردی داشت.

 

   مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده که با میانجی‌گری عمان در حال انجام است، در شرایطی ادامه می‌یابد که فضای کلی حاکم بر این گفت‌وگوها با تردید و بدبینی همراه است. 

 

    این گفت‌وگوها در حالی انجام می‌شود که تحولات منطقه‌ای، از جمله نگرانی‌ها درباره بازگشت تحریم‌های سازمان ملل و احتمال تنش نظامی میان ایران و اسرائیل، اهمیت راهبردی تازه‌ای به مذاکرات بخشیده‌اند. 

 

    ساچی ساکانیشی (Sachi Sakanashi) مدیر گروه تحقیقاتی و همچنین دستیار مدیر مرکز JIME، موسسه اقتصاد انرژی ژاپن است و متن یادداشت اختصاصی او از این قرار:

 

    با وجود افزایش بدبینی‌ها نسبت به مذاکرات «غیرمستقیم» ایران و ایالات متحده که با میانجی‌گری عمان برگزار می‌شود که عمدتاً به دلیل موضع سختگیرانه آمریکا در خصوص «سیاست غنی‌سازی صفر» علیه ایران بوده، دور پنجم این مذاکرات که در رم برگزار شد، از سوی هر دو طرف به عنوان «گامی رو به جلو» ارزیابی گردید.

 

    بر اساس ارزیابی‌های پس از مذاکرات از سوی ایران و ایالات متحده، نتایج دور پنجم به‌وضوح نشان داد هر دو طرف همچنان تمایل دارند مذاکرات را با هدف دستیابی به نوعی توافق ادامه دهند. برای ایران، مذاکرات با ایالات متحده به دلایل مختلفی اهمیت دارد:

 

    اول این مذاکرات تلاشی مشروع برای رفع تحریم‌های اعمال‌شده علیه کشور به شمار می‌روند که می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی ایران کمک کند. 

 

   دوم: این مذاکرات ابزاری کلیدی برای مقابله با تلاش‌های اروپا جهت فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» و بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد—تحریم‌هایی که با اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در ژانویه ۲۰۱۶ لغو شده بودند، هستند.

 

   دور پنجم مذاکرات در رم درست پیش از نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که برای اوایل ژوئن برنامه‌ریزی شده بود برگزار شد و شایعاتی مبنی بر مطرح بودن موضوع مکانیسم ماشه در دستور کار این نشست وجود داشت. از آنجا که درخواست برای مکانیسم ماشه در زمانی که مذاکرات ایران و آمریکا در حال پیشرفت است احتمالاً حمایت اجماعی را جلب نخواهد کرد، دستیابی به نتیجه مثبت در رم برای ایران اهمیت راهبردی داشت.

از منظر ایالات متحده نیز، این مذاکرات به دلایل مختلفی حائز اهمیت‌اند:

 

   نخست، رئیس‌جمهور ترامپ به‌روشنی اعلام کرده ترجیح می‌دهد به عنوان «رئیس‌جمهور صلح» به یاد آورده شود، نه به عنوان رهبری که یک جنگ دیگر در خاورمیانه آغاز کرده است. با توجه به اینکه طرف ایرانی نیز خواهان توافق است، برای ترامپ هنوز زود است که مذاکرات را پس از پنج دور رها کند.

    دوم، سیاست «اول آمریکا» او باعث می‌شود یک توافق بالقوه با ایران جذاب باشد، چرا که می‌تواند فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در بازار ایران فراهم آورد. 

 

   گزارش‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه ترامپ حتی در حال بررسی احتمال لغو تحریم‌های اولیه علیه ایران است تا چنین معاملات تجارییی ممکن شود.اتفاقی که تنها در صورت موفقیت مذاکرات رخ خواهد داد. 

 

   سوم: اشاره شده است که ترامپ مایل نیست درگیر یک درگیری نظامی میان اسرائیل و ایران شود.درگیری‌یی که به نظر می‌رسد نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، از آن حمایت می‌کند. 

 

  ادامه گفت‌وگو با ایران می‌تواند به جلوگیری از حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران کمک کند، و این امر نه تنها به سود آمریکا بلکه به سود ایران نیز هست.

 

  گزارش‌هایی نیز وجود دارد مبنی بر اینکه عمان پیشنهادی برای یک توافق چارچوبی ارائه کرده است که هر دو طرف، آمریکا و ایران، آن را مطلوب ارزیابی کرده‌اند. 

 

  اگرچه جزئیات این پیشنهاد هنوز مشخص نشده، به نظر می‌رسد یکی از دلایل انگیزه‌بخش برای ادامه مذاکرات از سوی هر دو طرف همین باشد.

 

   ادامه این مذاکرات همچنین از سوی کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای آسیای شرقی نظیر ژاپن و کره جنوبی- که به شدت به منطقه برای تأمین انرژی وابسته‌اند- مورد استقبال قرار گرفته است. 

 

  تمامی کشورهایی که خواهان جلوگیری از تشدید بیشتر تنش‌ها در خاورمیانه هستند، از تداوم مذاکرات ایران و آمریکا حمایت می‌کنند.

 

  اگرچه مسیر پیش‌رو دشوار است، اما هنوز دلایلی برای امیدواری به نتیجه‌بخش بودن این گفت‌وگوها در آینده‌ای نه‌چندان دور وجود دارد.