خبرگزاری مهر، گروه استانها: تحولات شهری و به‌ویژه وضعیت سکونتگاه‌های غیررسمی، بافت‌های فرسوده و محلات تاریخی، به یکی از چالش‌های اساسی مدیریت شهری در دهه‌های اخیر تبدیل شده است. در این میان، شهرهایی با پیشینه تاریخی مانند کرمانشاه، که دارای بافت‌های قدیمی و ریشه‌دار هستند، بیش از دیگر مناطق کشور با پیچیدگی‌هایی مواجه‌اند که هم‌زمان نیازمند صیانت از هویت تاریخی و پاسخگویی به نیازهای روز ساکنان هستند.
محله‌هایی مانند فیض‌آباد در کرمانشاه، نمونه‌ای روشن از این واقعیت‌اند؛ جایی که از سویی پیشینه تاریخی آن به عنوان بخشی از میراث فرهنگی کشور مطرح است و از سوی دیگر، ساکنانش با محدودیت‌هایی در حوزه نوسازی، مقاوم‌سازی و بهره‌برداری از ملک خود مواجه‌اند. این تضاد میان حفاظت صرف از بافت تاریخی و نیاز به نوسازی، منجر به نوعی بن‌بست در توسعه این مناطق شده است؛ به‌طوری که برخی مقررات و محدودیت‌ها که برای حفظ این بافت‌ها وضع شده‌اند، در عمل به ابزار فرسایش تدریجی آنها بدل شده‌اند.
از سوی دیگر، آمارهای ملی نشان می‌دهد که حدود ۲۰۰۰ هکتار از سطح شهر کرمانشاه را بافت‌های ناکارآمد شهری تشکیل می‌دهد که در سه دسته بافت فرسوده، بافت تاریخی و سکونتگاه‌های غیررسمی طبقه‌بندی می‌شوند. این شرایط، هم‌زمان با فشارهای اقتصادی ناشی از تورم، کاهش توان خرید خانوار و اثرات تحریم‌ها، نیاز به مداخلات جدی، برنامه‌ریزی منسجم و اقدام جهادی را بیش از پیش برجسته کرده است.
همچنین، عواملی چون تغییرات اقلیمی، خشکسالی، مهاجرت‌های اجباری ناشی از جنگ و ناامنی در کشورهای همجوار و کاهش سطح درآمد عمومی خانوارها، از جمله دلایل تشدیدکننده گسترش حاشیه‌نشینی و ناتوانی در بهسازی این مناطق محسوب می‌شوند. در چنین شرایطی، همکاری میان‌دستگاهی، تخصیص هدفمند اعتبارات، تدوین الگوهای بومی‌سازی‌شده برای هر محله و حضور مؤثر نهادهای اجتماعی و مدنی، لازمه تحقق یک بازآفرینی واقعی و پایدار در شهرهایی مانند کرمانشاه است.
لزوم بازنگری در سیاست‌های حفاظتی بافت‌های تاریخی
عبدالرضا گلپایگانی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران، ظهر شنبه در نشست خبری با خبرنگاران در کرمانشاه، با اشاره به بازگشایی سرای محله فیض‌آباد، این اقدام را گامی مهم در جهت توانمندسازی اجتماعی و فرهنگی مردم محله دانست و ابراز امیدواری کرد که این مرکز به مکانی برای هم‌اندیشی، آموزش و خدمات‌رسانی به شهروندان تبدیل شود.
وی در ادامه با اشاره به بازدیدهای اخیر خود از محدوده‌های هدف بازآفرینی در کرمانشاه، اظهار داشت: محله فیض‌آباد علیرغم قدمت و پیشینه‌اش در شرایط مناسبی نیست. امروز نیز پیش از حضور در جمع شما، با برخی از ساکنان این محله گفت‌وگو داشتم. آنچه مشاهده شد، حقیقتاً مایه تأسف است.
گلپایگانی با انتقاد از محدودیت‌های موجود در قوانین ساخت و ساز در بافت‌های تاریخی، گفت: در حالی که قوانین برای حفاظت از این بافت‌ها تدوین شده‌اند، شدت این محدودیت‌ها بعضاً باعث شده‌اند تا نه تنها احیایی صورت نگیرد، بلکه خود به ابزاری برای تخریب تبدیل شوند. این همان حکایت معروف "سرکه انگبین" است که قرار بود درمان باشد، اما خود عامل بیماری شده است.
وی ادامه داد: بافت تاریخی، همچون کهنسالان خانواده، منشأ برکت و هویت است. اما زمانی که امکان نوسازی، مقاوم‌سازی و بهره‌مندی اقتصادی برای ساکنین فراهم نشود، نه تنها بافت حفظ نمی‌شود، بلکه فرسوده‌تر و رو به زوال می‌رود.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با اشاره به سیاست‌های حمایتی دولت از بازآفرینی شهری، خاطرنشان کرد: اگر این بافت‌ها، میراث ملی محسوب می‌شوند، نگهداری آنها باید به کمک منابع ملی انجام شود، چرا که همه مردم ایران در قبال حفظ آن مسئول‌اند و دولت، نماینده همین مردم است.
گلپایگانی از عزم جدی وزارت راه و شهرسازی برای ورود به مسئله بافت فیض‌آباد و سایر بافت‌های ناکارآمد شهری خبر داد و گفت: با حمایت سرکار خانم وزیر و همکاری سایر نهادها، پیگیر راهکارهایی هستیم که هم مردم از نتایج بهره‌مند شوند و هم ارزش‌های تاریخی حفظ شود.
سکونت ۲۰ میلیون نفر در بافت فرسوده، بافت تاریخی و سکونتگاه‌های غیررسمی کشور
وی در بخش دیگری از سخنانش به تشریح وضعیت بافت‌های ناکارآمد شهری در کشور پرداخت و گفت: در ایران سه نوع بافت ناکارآمد داریم: بافت فرسوده، بافت تاریخی و سکونتگاه‌های غیررسمی. مجموع مساحت این بافت‌ها به حدود ۱۷۰ هزار هکتار می‌رسد که حدود ۲۰ میلیون نفر در آنها زندگی می‌کنند.
به گفته گلپایگانی، با وجود پایین‌تر بودن درصد جمعیت ساکن در سکونتگاه‌های غیررسمی در ایران نسبت به متوسط جهانی (۷ درصد در مقابل ۱۵ درصد)، این پدیده همچنان یک چالش اجتماعی جدی است که نیازمند اقدامات جهادگرانه و تأمین منابع ویژه است.
وی افزود: در حال حاضر حدود ۲۸۰ هزار نفر در سکونتگاه‌های غیررسمی کرمانشاه زندگی می‌کنند. در سطح کشور نیز طرح‌های متعددی برای بهسازی این مناطق در حال اجراست، از جمله تأمین سرانه خدماتی، اصلاح معابر، نوسازی و سنددار کردن منازل.
گلپایگانی یکی از علل گسترش بافت‌های ناکارآمد را مسائل کلان مانند خشکسالی، مهاجرت اجباری ناشی از جنگ، تحریم‌ها و کاهش درآمد عمومی دانست و گفت: ساختمان‌سازی در ایران به نسبت جهانی گران نیست، اما قدرت خرید مردم به شدت کاهش یافته است. این شکاف باعث گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی شده است.
معاون وزیر راه و شهرسازی در پایان گفت: برنامه‌های بازآفرینی شهری بر پایه مشارکت مردمی و با مدل تصمیم‌گیری از پایین به بالا طراحی شده‌اند. اقداماتی که امروز در فیض‌آباد انجام شده و می‌شود، نتیجه همین رویکرد است و امیدواریم با همکاری همه نهادها، شاهد تحولی اساسی در این مناطق باشیم.
گلپایگانی تاکید کرد: رسانه‌ها می‌توانند با مطالبه‌گری از مسئولان، نقش مهمی در تسریع روند نوسازی و بازآفرینی ایفا کنند و صدای ساکنان این محلات را به گوش نهادهای تصمیم‌گیر برسانند.
اختصاص ۱۳ هزار میلیارد تومان به پروژه‌های راه و شهرسازی کرمانشاه در سفر رئیس‌جمهور
به گزارش خبرنگار مهر، رامین الماسی مدیرکل راه و شهرسازی استان کرمانشاه بعد از ظهر شنبه در نشست خبری تشریح دستاوردهای سفر رئیس‌جمهور به استان کرمانشاه اظهار داشت: این نشست در روزی مبارک برگزار شد و فرصتی بود تا آخرین اقدامات و تصمیمات اخذ شده در سفر پرخیر و برکت ریاست جمهوری به استان با اصحاب رسانه و مردم کرمانشاه در میان گذاشته شود.
الماسی با اشاره به یکی از مهم‌ترین معضلات استان، یعنی سکونتگاه‌های غیررسمی و بافت‌های فرسوده گفت: این موضوع از دغدغه‌های جدی بنده و مجموعه وزارت راه و شهرسازی است و خوشبختانه در این سفر، معاونان وزارتخانه در بازدیدهایی میدانی به بررسی این موارد پرداختند.
وی با بیان اینکه سکونتگاه‌های غیررسمی پیرامون شهر کرمانشاه با نهضت ملی مسکن تلفیق شده‌اند، افزود: با همکاری شهرداری کرمانشاه، توسعه شبکه معابر در این مناطق انجام شده و پروژه‌های نهضت ملی مسکن در مناطقی مانند محله ملأ حسینی، جعفرآباد و آقاجان در حال اجراست که قطعاً اثرگذاری آنها امسال محسوس‌تر خواهد شد.
الماسی تصریح کرد: در سفر ریاست جمهوری، جلسه‌ای با حضور وزیر راه و شهرسازی، معاونان وزارتخانه و انبوه‌سازان مسکن برگزار شد که در آن الگوی ساخت سه‌طبقه با حیاط مستقل در کرمانشاه مطرح و مورد تأیید وزیر قرار گرفت. وی از تعمیم این مدل ساخت به سایر استانها نیز حمایت کرد.
مدیرکل راه و شهرسازی کرمانشاه در ادامه با اشاره به مصوبات سفر ریاست جمهوری گفت: طبق جمع‌بندی انجام شده، حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان برای پروژه‌های وزارت راه و شهرسازی در کرمانشاه اختصاص داده شده که هنوز به‌طور رسمی از سوی هیئت دولت ابلاغ نشده اما مفاد آن مشخص است.
وی ادامه داد: از جمله پروژه‌های مهم مصوب می‌توان به راه‌آهن کرمانشاه اسلام‌آباد، بزرگراه اسلام‌آباد قصر شیرین، سه‌راهی قزانچی روانسر، قطعات سرپل ذهاب و محورهای غرب کشور اشاره کرد. همچنین، بهسازی محور اسلام‌آباد پلدختر، تکمیل محور جوانرود باباجانی شیخ و نیز محورهای کنگاور و نهاوند در مصوبات گنجانده شده است.
اعتبار ۶ هزار میلیارد تومانی برای راه آهن کرمانشاه اسلام آبادغرب
به گفته الماسی، برای راه‌آهن کرمانشاه اسلام‌آباد ۶ هزار میلیارد تومان از محل مجوز طرح‌های ریلی در سال‌های ۱۴۰۴ تا ۱۴۰۶ اختصاص یافته است.
وی خاطرنشان کرد: در حوزه راهداری نیز پروژه‌های ایمن‌سازی، آسفالت راه‌های روستایی، احداث جاده مرزی و رفع نقاط حادثه‌خیز با اعتباری بالغ بر ۶۲ میلیارد تومان اجرا شد. همچنین ۱۸ کیلومتر بزرگراه در استان با هزینه ۵۴۰ میلیارد تومان آماده افتتاح شده بود.
الماسی در بخش دیگری از سخنان خود به پروژه‌های مسکونی استان پرداخت و گفت: ۱۳۹۸ واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده، نهضت ملی مسکن، مسکن مهر و پروژه‌های خودمالکی در این سفر آماده بهره‌برداری شدند. مجموع پروژه‌های افتتاح شده در حوزه راه و مسکن به بیش از ۱,۳۴۲ میلیارد تومان می‌رسد.
وی از آغاز فعالیت ستاد بازآفرینی شهری استان در ساختمان تازه تجهیز شده نیز خبر داد و افزود: همکاران ما هم‌اکنون در این مکان مستقر شده‌اند و ان‌شاءالله با همکاری سایر دستگاه‌ها شاهد اثرگذاری بیشتر در محدوده‌های بافت فرسوده خواهیم بود.
الماسی تأکید کرد: هرچند برخی از مصوبات هنوز به‌طور رسمی از سوی دولت ابلاغ نشده، اما به‌محض ابلاغ، اطلاع‌رسانی آن از سوی استانداری صورت خواهد گرفت. همچنین، موضوع مسکن خبرنگاران که در این سفر مطرح شد، با دستور وزیر در دستور کار قرار گرفته و نامه آن در اختیار استانداری است.
