به گزارش مشرق، دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا به‌عنوان ادامه روندی که از ۲۳ فروردین ۱۴۰۴ به میانجی‌گری عمان در مسقط، پایتخت این کشور آغاز شد، مانند چهار دور پیشین مختصات خاص خود را داشت.
خبر برگزاری دور پنجم در رُم، پایتخت ایتالیا در روز جمعه، دوم خرداد ۱۴۰۴، در حالی اعلام شده بود که موضع‌گیری‌های متناقض و اظهارنظرهای ضدونقیض مقام‌های آمریکایی در موضوع غنی‌سازی و بازی رسانهای ادعایی درباره ماجراجویی احتمالی رژیم صهیونیستی، تغییری در موضع و رویکرد طرف ایرانی ایجاد نکرده بود.
در چنین شرایطی هیئت مذاکره‌کننده ایران به ریاست سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه صبح جمعه وارد پایتخت ایتالیا شد؛ در این هیئت علاوه بر مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه، کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل و اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیبی از کارشناسان حقوقی، سیاسی و اقتصادی حضور داشتند.
هیئت مذاکره‌کننده آمریکا به ریاست استیو ویتکاف، نماینده رئیس‌جمهور این کشور در امور خاورمیانه نیز جمعه وارد رُم شد تا دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم برگزار شود؛ مذاکراتی که تحت تاثیر موضع‌گیری‌ها و اظهارنظرهای متناقض مقام‌های آمریکایی، تاکید چندباره ایران بر عبورناپذیر بودن از خط قرمز غنی‌سازی را درپی داشت.
در عین حال، سخنگوی وزارت امور خارجه ساعتی پیش از آغاز دور پنجم در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس در واکنش به اقدام آمریکا در تسری تحریم‌های ضدایرانی، ضمن توصیف این اقدام با عناوین غیرقانونی و ضدانسانی، تصریح کرد: در آستانه دور پنجم مذاکرات، این اقدام بیش از پیش اراده و جدیت آمریکا در مسیر دیپلماسی را زیر سوال می‌برد.
عراقچی نیز در ساعات باقی‌مانده به برگزاری دور پنجم مذاکرات در پیامی کوتاه خطاب به تیم مذاکره‌کننده آمریکا هشدار داد: یافتن مسیر دستیابی به توافق، معادله پیچیده‌ای نیست: سلاح هسته‌ای صفر = توافق داریم؛ غنی‌سازی صفر = توافقی در کار نیست؛ زمان تصمیم‌گیری فرارسیده است.
این موضع‌گیری‌ها که در ادامه رویکرد ثابت، شفاف و صریح ایران درباره مذاکرات غیرمستقیم اعلام شدند، تاکیدی مجدد بر هدف‌ها و چارچوب‌های تعیین‌شده‌ای بودند که ایران براساس آن‌ها وارد روند مذاکرات غیرمستقیم شد.
تناقض‌گویی‌های طرف آمریکایی سبب شد تا هیئت مذاکره‌کننده ایران این دور از گفت‌وگوها را با گلایه جدی آغاز کرده و طرف مقابل را به دلیل موضع‌گیری‌های ضدونقیض و قرار دادن میز مذاکرات در رسانه‌ها هدف اعتراض صریح قرار دهد.
بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان عصر جمعه، پایان دور پنجم مذاکرات را با اشاره به «مقداری پیشرفت، اما بدون نتیجه‌گیری نهایی» اعلام کرد؛ وی ابراز امیدواری کرد که با حل مسائل باقی‌مانده در روزهای پیش رو، طرفین به سوی هدف مشترک دستیابی به توافقی پایدار و محترمانه پیش بروند.
براساس گزارش‌ها، وزیر خارجه عمان، راهکارها و ایده‌هایی پیشنهاد کرد که رئوس و محورهای آن‌ها در این دور مورد بررسی قرار گرفت و قرار شد به موازات بررسی بیشتر در پایتخت‌ها، وی کار روی جزئیات ایده‌های پیشنهادی را ادامه داده و برای بررسی‌های تکمیلی در اختیار طرفین قرار دهد.
عراقچی در پایان دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم با اشاره به اینکه این دور از حرفه‌ای‌ترین ادوار مذاکراتی بود، تصریح کرد: ما بار دیگر مواضع و اصول ایران را درباره مذاکرات بیان کردیم؛ مواضع ما کاملا روشن است و بر آن‌ها ایستادگی داریم.
وی با بیان اینکه اکنون درک بهتر و روشن‌تری از مواضع ما نزد طرف آمریکایی شکل گرفت و ۲ طرف پیشنهادها و ایده‌های مطرح‌شده را برای بررسی بیشتر به پایتخت‌ها منتقل می‌کنند، اظهار کرد: وزیر خارجه عمان پیشنهادهایی داشت که قرار شد بررسی‌های کارشناسی بیشتری ازسوی ۲ طرف روی آن‌ها انجام و به پایتخت‌ها منتقل شود، بدون اینکه فعلا تعهدی برای هیچ‌یک از طرفین ایجاد شود.
به گفته عراقچی، قرار است ۲ طرف دیدگاه‌های خود را نسبت به این پیشنهادها و راهکارها ارائه دهند و سپس دور بعدی مذاکرات تنظیم و اجرا شود.
رئیس هیئت مذاکره‌کننده ایران همچنین ابراز امیدواری کرد که طرفین در دور بعدی، وارد جزئیات بیشتری شوند.
گلایه، مذاکره و توافق برای ادامه گفت‌وگو به‌عنوان روند طی‌شده در دور پنجم، از واقعیت مهم تعهد ایران به حرکت در مسیر دیپلماسی و گفت‌وگو حکایت دارد؛ هرچند موضع‌گیری‌های زیگزاگی و ماروپله‌ای طرف مقابل چشم‌انداز آینده مذاکرات را تار می‌کند.
در عین حال، پایان دور پنجم و توافق طرفین برای ادامه این گفت‌وگوها نشان می‌دهد که تلاش‌های مقام‌های آمریکایی برای عبور از خط قرمز ایران در موضوع غنی‌سازی به نتیجه‌ای نرسیده و هشدار ایران به طرف آمریکایی درباره غنی‌سازی صفر، موثر بوده است.
نگاهی به چهار دور مذاکره غیرمستقیم برگزارشده میان ایران و آمریکا، الگویی مشخص را ارائه می‌کند: طرف آمریکایی مرتبا در حال تغییر موضع و اعلام‌نظرهای ضدونقیض است؛ دلیل این روند چه تلاش برای تغذیه افکار عمومی آمریکا و چه تامین نظر مخالفان داخلی باشد، واشنگتن خود باید راه حلی را برای این مشکل خود بیندیشد و از انتقال آن به میز مذاکره خودداری کند.
به همین ترتیب، انتشار خبر دیدار و رایزنی ران درمر، وزیر امور راهبردی رژیم صهیونیستی و دیوید بارنع، رئیس موساد، با ویتکاف در روز جمعه در حاشیه مذاکرات غیرمستقیم با ایران در رم، اگرچه خبر بی‌سابقه‌ای نیست، اما نشان می‌دهد که رژیم صهیونیستی در میانه بحران‌های متعدد داخلی تلاش می‌کند با سنگین کردن سایه خود روی آمریکا، با مانع‌تراشی در مذاکرات به هدف‌های خود برسد.
تدوین چارچوب دستیابی به توافق در حال حاضر، به چالش بزرگ مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا تبدیل شده است؛ موضوعی با جزئیات مهم که گفت‌وگوهای جدی و بیشتری را می‌طلبد.
ایران از زمان آغاز مذاکرات بارها بر توافق روی چارچوب به‌عنوان گامی مهم برای رسیدن به توافق نهایی تاکید کرده است؛ یافتن راه‌حل میانه و توافق روی آن، اکنون بزرگ‌ترین چالش است.
به گفته بقایی، اگرچه با پیش رفتن مذاکرات بروز چالش‌های بیشتر دور از انتظار نیست، اما هیئت ایران همچنان با جدیت پیگیر مواضع کشور و مردم است.
در مقابل، واشنگتن نیز باید با در نظر داشتن طبیعت چالش‌برانگیز مذاکرات و تعهد ایران به دیپلماسی، از بار کردن چالش‌های بیشتر بر روند دیپلماسی خودداری کند تا بی‌اعتمادی ناشی از بدعهدی‌های پیشین خود را اندکی کم‌رنگ کند.
