به گزارش همشهری آنلاین، رسوب کالا در گمرکات ایران ناشی از عوامل متعددی است که بخش زیادی از آنها خارج از کنترل گمرک است. با وجود این، گمرک ایران با بهره‌گیری از ظرفیت‌های قانونی و افزایش نیروی انسانی و ساعات کاری، تلاش می‌کند روند ترخیص را تسریع کند. برای حل ریشه‌ای مشکل، اصلاح مقررات، تسهیل تخصیص ارز و هماهنگی بین دستگاه‌ها ضروری است.
۱۰ عامل اصلی رسوب کالا در گمرکات
۱- ضوابط و مقررات پیچیده و غیرضروری
قوانین متعدد و دستورات مختلف که از وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر می‌شود و گمرک اختیاری در تنظیم آنها ندارد.
۲- تأخیر در تخصیص ارز توسط بانک مرکزی
گمرک بدون کد منشأ ارز قادر به ترخیص کالا نیست. کالا به کد مبدأ ارز برای ترخیص نیاز دارد و اختیار گمرک محدود به اجرای قانون است.
۳- فرآیند طولانی اخذ مجوز از سازمان‌های مجوزدهنده
سازمان استاندارد، انرژی اتمی، بهداشت، قرنطینه دامی و گیاهی، دامپزشکی، محیط‌زیست و غیره.
۴- الزام ثبت سفارش و ثبت آماری قبل از تخلیه کالا باعث رسوب دائمی کالا در گمرک می‌شود.
۵- فرآیند طولانی ثبت سفارش
روند اصلاح و ویرایش ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت طولانی است.
۶- تغییرات مقررات حقوق ورودی
ماخذ و محاسبه حقوق ورودی و مالیات به‌طور مداوم تغییر می‌کند.
۷- عدم‌امکان اظهار کالا بدون تخصیص ارز از بانک مرکزی
ثبت‌سفارش‌های فاقد ارز مسدود می‌شوند.
۸- مصوبات ممنوعیت تخلیه کالا بدون ثبت سفارش
مصوبات اجرایی و تخلیه کالا بدون ثبت سفارش ممنوع است.
۹- قانون مبارزه با قاچاق
قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز با محدودیت‌های خاص اجرا می‌شود.
۱۰- تأخیر در اظهار کالا توسط صاحبان کالا
کالا ابتدا در اختیار سازمان بنادر و انبارهاست و تا اظهار نشود، ترخیص ممکن نیست؛ در نتیجه صاحبان کالا به‌دلیل عدم صدور مجوزها برای اظهار کالا تأخیر می‌کنند.
پیامدهای رسوب کالا
۱- آسیب به کالاها به‌دلیل طولانی‌شدن زمان انتظار ترخیص
۲- ایجاد اختلال در زنجیره تأمین مواداولیه و تولید
۳- افزایش هزینه‌های انبارداری و نگهداری کالا
۴- تأثیر منفی بر تولید و صادرات کشور
۵- افزایش ریسک حوادث مانند انفجار بندر شهیدرجایی
راهکارهای گمرک برای کاهش رسوب کالا
۱- دریافت ضمانتنامه بانکی بابت حقوق ورودی و مالیات
۲- ترخیص کالاهای اساسی با حداقل اسناد
۳- ترخیص اعتباری برای کالاها و اقلام اضطراری
۴- ترخیص ۹۰ درصدی براساس فهرست تعرفه‌های مشخص
۵- ترخیص نسیه کالاهای وارداتی برای حل مشکل نقدینگی
۶- استفاده از ظرفیت حمل یکسره برای تسریع ترخیص
۷- ترخیص لوازم یدکی ماشین‌آلات خط تولید با تسهیلات قانونی
۸- افزایش کارشناسان گمرک جهت تسریع ترخیص
۹- ترخیص موارد فوری با استفاده از ظرفیت ماده ۴۲ قانون امور گمرکی
۱۰- افزایش شیفت‌های کاری برای ترخیص ۲۴ساعته کالاهای اساسی و ضروری
۱۱- تعیین‌تکلیف کالاهای متروکه و تسریع در تشریفات گمرکی
۱۲- قراردادن کالاهای اساسی و مواداولیه خط تولید در مسیر سبز ترخیص
۱۳- انجام تشریفات ترانزیت داخلی در سریع‌ترین زمان
۱۴- افزایش تعداد انبارهای اختصاصی برای انتقال سریع کالاهای تولیدی
نکات کلیدی
۱- بخش عمده‌ای از عوامل رسوب کالا خارج از اختیارات گمرک است.
۲- گمرک با استفاده از ظرفیت‌های قانونی، اقدامات تسهیلی متعددی انجام داده است.
۳- همکاری و هماهنگی بین دستگاه‌های مجوزدهنده، بانک مرکزی و صاحبان کالا برای کاهش رسوب ضروری است.
۴- تسهیل و تسریع در فرآیندهای تخصیص ارز و مجوزها می‌تواند به کاهش چشمگیر رسوب کالا کمک کند.
