عراقچی در ابتدای این گفت‌وگو که با برنامه «مردم‌دار» شبکه سه سیما انجام شده است، گفت: شهید امیرعبداللهیان، همکار دوست و برادر من در وزارت امور خارجه بود. سالگرد شهادت ایشان و شهدای خدمت را تسلیت عرض می‌کنم و امیدواریم بتوانیم در خدمت به این مردم شریف، وظیفه خود را انجام دهیم.

او در ادامه گفت: هرگز چنین تصوری نداشتم که درباره «شهید امیرعبداللهیان» صحبت کنم اما باید به مقدرات الهی راضی باشیم. این موضوع یک مسئولیت سنگین‌تر است. موقعی است که انسان جایگزین کسی می‌شود که در اوج شکوفایی بوده و ناگهان در اثر حادثه به شهادت می‌رسد، این مسئولیت ما را سنگین‌تر می‌کند. من همیشه دعا کرده‌ام که خداوند ما را در کشیدن این بار موفق کند.

شهید امیرعبداللهیان بسیار اخلاق‌مدار بود

وزیر خارجه ایران تصریح کرد: سابقه رفافت و آشنایی ما به دوران خیلی قبل بازمی‌گردد. ما هر دو دانشجوی دانشکده وزارت خارجه بودیم و به فاصله چند سال وارد وزارت خارجه شدیم. حوزه ایشان جهان عرب و من در بخش سازمان‌های بین‌المللی بودم. دورادور دوست بودیم و در طول سال‌ها این دوستی‌ها گسترده‌تر شد. من همیشه روحیه تواضع و اخلاق خوب ایشان را تحسین می‌کردم. بسیار اخلاق‌مدار بود. همه او را دوست داشتند.

عراقچی درباره شهید امیرعبداللهیان گفت: وقتی به وزارت رسید، اقبال جمعی در وزارت خارجه درباره ایشان وجود داشت و همه آن موقع می‌گفتند که یکی از بهترین انتخاب‌هایی بود که انجام شده بود.

وزیر خارجه ایران درباره همکاری با شهید امیرعبداللهیان گفت: ما از دولت یازدهم و در زمان دکتر صالحی به جمع شورای معاونین اضافه شدیم. بیشتر از گذشته با یکدیگر دیدار داشتیم و بیشتر با ایشان آشنا شدم. در شورای معاونین ما بیشتر از همه نزدیک بودیم. ایشان با دقت مسائل را پیگیری می‌کرد و جزئیاتی را در بحث‌ها می‌گفت که دوستان توجه کمتری به آن داشتند.

عراقچی در پاسخ به سوالی درباره نحوه حل اختلاف‌نظرها در آن زمان گفت: اختلاف دید در کار داشتن، نه تنها بد نیست بلکه خوب است و در نهایت به دیدگاهی می‌رسید که همه ابعاد در آن دیده شده است. در شورای معاونین این اختلاف دیدگاه‌ها با نگاه مثبتی بحث می‌شد و بهترین نتیجه را می‌گرفتیم. شهید امیرعبداللهیان از پائین‌ترین رده کارشناسی وزارت خارجه به وزارت رسیده بود و داخل بدنه وزارت خارجه مقبولیت داشت. وقتی ایشان به وزارت رسید، آرامشی در وزارت خارجه ایجاد شد.

برکت وزارت خارجه

وزیر خارجه ایران با بیان خاطره‌ای از شهید امیرعبدالهیان گفت: وقتی ایشان به وزارت رسید، معاون سیاسی باید تغییر می‌کرد و کاملا از نظر من پذیرفته‌شده بود. خاطرم هست آن روزی که ایشان در زد و به اتاق من آمد. در کمال تواضع وارد اتاق شد و با هم صحبت کردیم و گفت «می‌دانید که تغییرات باید صورت بگیرد». من گفتم «کاملا این مسئله برای من پذیرفته شده است» و گفتم «آرزوی من این است که به دانشگاه وزارت خارجه بروم و به درس و بحث بپردازم». ایشان گفتند که «شما باید اینجا بمانید و شما برکت وزارت خارجه هستید». این نشان‌دهنده روحیه اخلاقی ایشان بود و سعی می‌کرد کسی ناراحت شود. با عنوان مشاور وزیر خارجه بنده را ترغیب کردند که در وزارت خارجه بمانم. 

رای حلال

عراقچی درباره تعامل با شهید رئیسی نیز گفت: من با آقای رئیسی دورادور آشنایی داشتم. ایشان زمانی که تولیت آستان قدس رضوی را برعهده داشتند، من حکم خادمی امام هشتم (ع) را از ایشان گرفتم. ایشان هم بسیار اخلاق‌مدار بودند و روی خوش داشتند. 

او با بیان خاطره‌ای گفت: زمانی که شهید رئیسی برای انتخابات ریاست‌جمهوری کاندید شدند، من مذاکرات احیای برجام را انجام می‌دادم. من یکی دو بار در ستاد انتخاباتی خدمت ایشان رسیدم. من برای توضیح رفته بودم. ایشان در جلسه بودند و چند دقیقه‌ای منتظر ماندم. ایشان گفتند «ببخشید معطل شدید، ما اینجا دنبال ۲ رأی حلال هستیم». بعد به اتفاق نماز خواندیم و من برای ایشان آخرین وضعیت را گفتم و رفتم.

عراقچی درباره حضور خود به عنوان دبیر شورای راهبردی روابط خارجی گفت: بعد از چند روز که به‌عنوان مشاور وزیر خارجه در وزارت خارجه مستقر شدم، آقای خرازی از من خواستند به‌عنوان دبیر شورای راهبردی روابط خارجی مشغول به کار باشم. آقای امیرعبداللهیان با آقای خرازی صحبت کردند که در ۲ جا باشم. من در شورای روابط خارجی مستقر بودم اما در جلسات مشاوره وزارت خارجه حضور داشتم.

وعده صادق، نمونه بارز و موفق میدان و دیپلماسی

او درباره دولت سیزدهم و چالش‌هایی که با آن مواجه بود، گفت: دوران دولت سیزدهم مشکلات خود را داشت، از یک طرف مذاکرات احیای برجام بود. این یکی از مسائل سختی بود که با آن دست‌وپنجه نرم می‌کردند. همزمان قضیه اوکراین شروع شده بود و اتهاماتی که به ما وارد شد. عملیات طوفان‌الاقصی شروع شد که بخش بسیار زیادی از سیاست خارجی ما را به خود مشغول کرد. تحرکات شهید امیرعبداللهیان در آن مقطع در حمایت از مردم فلسطین، نشانه آن است. بعد از آن حمله به سفارت ما در دمشق انجام شد و عملیات وعده صادق ۱. من همیشه گفته‌ام که از عملیات وعده صادق ۱ به عنوان یک نمونه بارز و موفق میدان و دیپلماسی یاد می‌کردم و نقش آقای امیرعبداللهیان در آن برجسته بود.

عراقچی با بیان اینکه «میدان کار خود را انجام می‌داد و دیپلماسی تبعات آن را کنترل کرد»، گفت: این هماهنگی، آن بود که قبل از عملیات، وزارت خارجه مواضع لازم را گرفت. حین عملیات، پیام‌هایی را ردوبدل کرد و پس از آن تماس‌هایی برقرار شد تا پاسخ ما به اسرائیل به جنگ تمام‌عیار منتج نشود. به نظرم این اقدامات موفق بود؛ همان کاری که پس از وعده صادق ۲ و سقوط سوریه این صحنه تکرار شد.

او در ادامه گفت: بحث میدان و دیپلماسی یک بحث کاملا غیرضروری که بی‌خود به آن دامن زده بود. تردیدی وجود ندارد که این‌ها ۲ مقوله هستند که یکدیگر را تکمیل می‌کنند و دیپلماسی معمولا دستاوردهای میدان را نقد می‌کند.

۲ سیاست برجسته دولت شهید رئیسی

عراقچی با بیان اینکه «۲ سیاست در دولت شهید برجسته است»، تصریح کرد: یکی کار با سازمان‌های منطقه‌ای مثل شانگهای و بریکس است. شانگهای در دولت قبل آغاز شده بود اما صفر تا ۱۰۰ بریکس متعلق به دولت شهید رئیسی بود. بسیار کار خوبی بود و بریکس در مقطع زمانی خاص خود انجام شد و اگر ما آن فرصت را از دست می‌دادیم، امکان پیوستن نبود. این دستاورد دولت شهید رئیسی است. در دیپلماسی هر چیزی باید سر جای خود انجام بگیرد.

وزیر خارجه ایران ادامه داد: دومین موضوع هم سیاست همسایگی بود. همیشه در تاریخ جمهوری اسلامی تلاش داشتیم با همسایگان روابط خوب داشته باشیم اما در این دولت با اهمیت بیشتری به آن پرداخته شد و قدم‌های بسیار خوبی برداشته شد. در دولت چهاردهم قدم‌های بیشتری برداشته شد. ما الان شرایطی که در همسایگی خود داریم، اگر با چند سال قبل‌تر مقایسه کنیم، قابل مقایسه نیست.

او در این خصوص تصریح کرد: عنصر اعتماد با همسایگان از بین رفته بود و به حتی تخاصم رسیده بود. روابط ما با کشورهای خلیج فارس فرازونشیب زیاد داشته و این عدم اعتماد به ایران، موجب شده بود آن‌ها را به موجودیت‌های دیگر سوق دهد. اما با شروع سیاست همسایگی، صحنه تغییر کرد. موضوع شاخص، عربستان سعودی بود که در اوج تقابل بودیم اما در دولت شهید رئیسی این مسیر عوض شد.

پرونده مصر و بحرین

عراقچی درباره احیای روابط با کشورهای دیگر هم گفت: پرونده‌های بحرین و مصر از هم جدا هستند اما پرونده‌های عربستان و بحرین به‌هم نزدیک است. بعد از ارتباط با عربستان، درخواست‌هایی برای ایجاد رابطه با بحرین هم وجود دارد که امیدواریم به نتیجه برسد. روابط با مصر بسیار گسترده‌تر از سابق شده است. وزیر خارجه مصر می‌گفت «اگر رابطه داشتیم می‌خواستیم چه کنیم؟». برای برقراری روابط رسمی، مقداری کار داریم و باید اعتمادسازی بیشتری انجام شود. شرایط میدانی و منطقه‌ای هم باید مهیا باشد.

روز شهادت

وزیر خارجه ایران درباره خاطره خود از روز شهادت شهدای خدمت گفت: روزی که حادثه اتفاق افتاد من در شورای راهبردی بودم. همکاران گفت چنین خبری آمده و بالگرد رئیس‌جمهور ناپدید شده و ممکن است سقوط کرده باشد. من اصلا جدی نگرفتم و گفتم خیلی بعید است. گفتم این از این دست شایعات است اما متاسفانه خبرهای مربوط به ناپدید شدن تایید شد. به تدریج دلهره‌ای من را گرفت که اگر در این شرایط سخت خدایی ناکرده رئیس‌جمهور را از دست دهیم چه خواهد شد؟ از دست دادن یکی از آن‌ها هم آسان نیست برای کشوری. من در ذهن خود مرور می‌کردم که چطور خواهد شد؟ باید اذعان کرد جمهوری اسلامی از چنان استحکامی برخوردار است که رئیس‌جمهور و وزیر خارجه خود را از دست می‌دهد اما آب از آب تکان نمی‌خورد. نقش آقای مخبر بسیار مهم بود و مجموعه قوای کشور هم همراهی کردند.