به گزارش مشرق، مرضیه وحیددستجردی امروز در همایش گرامیداشت روز ملی جمعیت که در دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد، اظهار کرد: امروز دو سوم کشورهای جهان در مسئله جمعیت، به زیر سطح جایگزینی رسیده‌اند. سطح جایگزینی به این معناست که باید ۲.۱ فرزند به‌ازای هر زن در سن باروری وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: در ۳۰ سال آینده، ۱۳۰ کشور از سطح جایگزینی پایین‌تر می‌آیند و رشد جمعیت آنها منفی میشود؛ یعنی تعداد مرگ‌ومیر در این کشورها بیشتر از تعداد موالید خواهد بود.
وی افزود: در سال ۱۳۹۳، مقام معظم رهبری زنگ خطر کاهش و اضمحلال جمعیت را به صدا درآوردند. جمعیت در هفت قرن اخیر ۲۰ برابر شده، اما در قرن گذشته فقط ۴ برابر شده است. کاهش جمعیت در گذشته معمولاً به دلیل بیماری‌هایی مانند طاعون سیاه بود، اما امروزه کاهش جمعیت ناشی از اراده انسان‌هاست.
وی گفت: تنها جایی در جهان که همچنان در برابر کاهش جمعیت مقاومت کرده، آفریقای جنوبی است. تمام کشورها به زیر سطح جایگزینی رسیده‌اند و بدترین وضعیت مربوط به کره جنوبی است؛ حتی هند نیز با کاهش جمعیت مواجه شده است. کشور ما نیز حدود یک ربع قرن است که زیر سطح جایگزینی قرار دارد.
وحیددستجردی با اشاره به پیمایش ملی «تمایلات ایرانیان به فرزندآوری» که اخیراً انجام شده، تصریح کرد: در این پیمایش، میزان تمایل زنان و مردان متأهل در سنین باروری (۲۰ تا ۵۰ سال) به فرزندآوری پرسیده شد و ۷۷.۷ درصد از پاسخ‌گویان گفته‌اند تمایلی به فرزندآوری ندارند، درحالی‌که ۲۹.۳ درصد اظهار داشته‌اند که تمایل دارند.
دبیر ستاد ملی جمعیت افزود: پاسخ‌گویان در این پیمایش، درباره علت عدم تمایل به فرزندآوری اظهار کردند که نگران تأمین آینده فرزندان هستند. مشکلات اقتصادی، نبود درآمد کافی، نداشتن مسکن و فضای مناسب، از دلایل اصلی این عدم تمایل عنوان شده است.
دستجردی بیان کرد: از همین گروه ۷۷.۷ درصد که مخالف فرزندآوری بودند سوال شد که شما برای سه تا پنج سال آینده تمایل به فرزندآوری دارید؟ تقریبا ۴۱ درصد اعلام کردند که تمایل دارند، بنابراین باید برای ۴۱ درصد برنامه داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه بیشترین تمایل به فرزندآوری در گروه سنی ۲۰ تا ۲۴ سال بوده است؛ گفت: اگر برای نسل جوان زمینه‌های فرهنگی و تشویقی و برنامه‌های انگیزشی داشته باشیم، می‌توانیم از این گروه سنی ۲۰ تا ۲۴ سال به نتیجه برسیم؛ اما بین زنان و مردان تفاوت‌هایی وجود دارد. برای مثال وقتی زنان ۴۰ ساله ازدواج می‌کنند ۱۰۰ درصد آنها تمایل به فرزندآوری دارند اما وقتی مردان در ۴۰ سالگی ازدواج می‌کنند تمایلشان به فرزنداوری ۲۰ درصد بوده است.
دستجردی با بیان این که مسکن موضوع مهمی برای مردم بوده است و وقتی مسکن ملکی یا رایگان در اختیار مردم است تمایل بیشتری به فرزندآوری دارند، خاطرنشان کرد: در بین گروه‌های شغلی افراد در حال تحصیل تمایل بیشتری به فرزندآوری دارند که نشان می‌دهد باید به خوابگاه‌های متاهلین توجه بیشتری کنیم.
دبیر ستاد ملی جمعیت با بیان اینکه در روستاها تمایل به فرزندآوری بیش از شهرهاست، گفت: نسبت تجرد دختران روستایی بیشتر از دختران شهری است زیرا پسران روستایی به شهرها مهاجرت می‌کنند و دختران روستایی مجرد می‌مانند. از سوی دیگر خانم‌ها به دنبال همسربرتری هستند و گاها به دلیل اینکه سطح تحصیلات آقایان پایین‌تر از خانم‌هاست زنان از ازدواج امتناع می‌کنند.
وی افزود: در قومیت‌ها ترکمن‌ها ۵۵.۶ درصد تمایل به فرزندآوری دارند، پس از آن بلوچ‌ها و عربها بیشترین قومیت‌هایی بوده‌اند که تمایل به فرزندآوری داشته اند و کمترین میزان تمایل به فرزندآوری در بین آذری‌ها بوده است بنابراین باید برای قومیت‌های مختلف برنامه داشته باشیم.
دستجردی ادامه داد: در یک نظرسنجی، از افراد پرسیده شد که از کدام سیاست‌های تشویقی فرزندآوری (مانند تسهیلات خودرو، زمین و غیره) استفاده کرده‌اند. حدود ۱۵ درصد پاسخ دادند که استفاده کرده‌اند و ۸۵ درصد استفاده‌ای نداشته‌اند.
دبیر ستاد ملی جمعیت با بیان این که ۹۷۹ هزار ولادت در سال ۱۴۰۳ داشته ایم و نرخ ولادت در تمامی استانها کاهشی است؛ خاطرنشان کرد: بیشترین کاهش نیز مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد بوده است.
وی با بیان این که سه درصد کاهش در سن ازدواج داشته‌ایم، تصریح کرد: سن مطلوب فرزندآوری بعمدتاً بین ۲۰ تا ۲۹ سال ذکر شده است، ساختار سنی جمعیت ایرانیان نشان می‌دهد که گروه سنی نوجوانان که ۵ تا ۱۰ سال آینده به سن باروری می‌رسند امید آینده کشور هستن و اگر برای این گروه برنامه‌های آموزشی مناسبی تدارک ببینیم، می‌توانند در آینده نقش مهمی در آینده کشور ایفا کنند.
دستجردی یادآور شد: عوامل زمینه ساز تاخیر در ازدواج شامل شرایط و امکان ازدواج، مطلوبیت ازدواج، عدم توازن دوجنس در سنین ازدواج ناشی از تحولات جمعیتی، تعارض زندگی شغلی و خانوادگی و الگوهای جایگزین بوده است. در سالهای اخیر با تعدادی از دختران مواجهیم که مسئله هم‌باشی دارند و باعث میشود متاسفانه فرزنددار نیز نشوند.
وی گفت: حدود ۷۳ درصد از فرزندان کشور فرزند اول و دوم هستند و فرزندان سوم به بعد تنها ۲۷ درصد را تشکیل می‌دهند. بنابراین اگر بخواهیم منطقی فکر کنیم، باید مشوق‌ها را برای این ۷۳ درصد در نظر بگیریم و برای آن ۲۷ درصد نیز اعتبارات و برنامه‌ریزی کافی در نظر گرفته شود.
دبیر ستاد ملی جمعیت با اعلام این که سن مادر در اولین فرزندآوری نیز بسیار اهمیت دارد. میانگین این سن در کشور ۲۷ سال و در تهران حدود ۳۰ سال است و بنابراین تنها راه ما، تشویق ازدواج آسان و به موقع، است، گفت: فاصله بین ازدواج و فرزندآوری باید کاهش یابد؛ در سال ۱۳۹۵، بیشترین وئلادت ها مربوط به بین ۲۵ تا ۲۹ سال بود، اما در سال ۱۴۰۳ این سن به ۳۰ تا ۳۵ سال رسیده است که نشان‌دهنده حرکت به سمت سنین بالاتر است.
دستجردی افزود: میانگین سن ازدواج اول برای مردان حدود ۲۸ سال و برای زنان حدود ۲۴ سال است. برای کاهش این سن باید برنامه‌ریزی فرهنگی و اقتصادی داشته باشیم. باید روی میزان ازدواج جوانان تمرکز کنیم. متاسفانه در قوانین جمعیتی بر موضوع ازدواج تاکید و تمرکز ویژه‌ای نشده است. یکی دیگر از دلایل عدم توفیق ما در جوانی جمعیت، این بوده که اکثر مشوق‌ها در فرزند سوم به بعد است.
وی با بیان این که اعتبارات و بودجه‌های کشور محدود است و ما باید این اعتبارات محدود را با هدفگذاری و اولویت بخشی مناسب توزیع کنیم، تأکید کرد: پنجره جمعیتی در سال ۱۴۲۵ بسته میشود و باید تا قبل از آن اولویت بخشی به برنامه‌ها را مورد توجه قرار دهیم. ما افزایش کمی جمعیت را مهم می‌دانیم اما در کنار آن باید افزایش کیفی جمعیت را نیز داشته باشیم و بر سلامت نوزاد در ۱۰۰۰ روز اول زندگی تمرکز کنیم.
دبیر ستاد ملی جمعیت افزود: مسئله دیگر توجه به مسائل علمی و نظر کارشناسان است باید به مقوله جمعیت به عنوان موضوعی علمی بپردازیم و در این راستا از نظرت علمی نخبگان استقبال می‌کنیم. اگر بتوانیم لطفات فرزندآوری و ازدواج و جاذبه‌های ازدواج را در فیلم‌ها و سریالها نمایش دهیم برای نسل جوان تاثیرگذار خواهد بود. باید جمعیت به دغدغه مردم تبدیل شود تا مردم به جوان شدن ایران عشق بورزند.
