به گزارش مشرق، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی سالیانه ایران، بار دیگر با حضور ناشران، علاقه‌مندان و خانواده‌ها برگزار شد. اما در دل این فضای پرهیاهو، صدای مخاطبینی شنیده می‌شود که از وضعیت کتابخوانی در کشور ناراضی‌اند.
این نارضایتی نه تنها به سبد فرهنگی خانواده‌ها بازمی‌گردد بلکه نشان از چالش‌های عمیق‌تری دارد؛ از قیمت‌های بالا گرفته تا نبود کتاب‌های باکیفیت و کم‌رمقی تبلیغات فرهنگی.
صدای مردم در دل غرفه‌ها: از عشق به کتاب تا سردرگمی انتخاب
در گفت‌وگو با بازدیدکنندگان، روایت‌های متنوعی به چشم می‌خورد. مادری که هر سال همراه دختر کتاب‌دوستش به نمایشگاه می‌آید، می‌گوید: «دخترم علاقه زیادی به مطالعه دارد. ما هرسال حداقل یک روز کامل را به بازدید از نمایشگاه اختصاص می‌دهیم تا کتاب‌های جدید و مناسب پیدا کنیم.»
در سوی دیگر اما جوانی که کتاب نمی‌خواند، دلیلش را نه بی‌علاقگی، بلکه «غلبه فضای مجازی» می‌داند: «حجم اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی زیاده، سریع‌تر و سطحی‌تر. مردم دیگه کمتر حوصله دارن که وقت بذارن برای خوندن یه کتاب کامل.»
کتاب گران، تبلیغات ضعیف، انگیزه کم
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که اغلب بازدیدکنندگان به آن اشاره دارند، افزایش چشمگیر قیمت کتاب‌هاست. این موضوع باعث شده بسیاری از افراد نتوانند کتاب‌هایی را که نیاز دارند تهیه کنند.
«کتاب‌ها بسیار گران شده‌اند. وقتی می‌شود نسخه دیجیتال را با قیمت خیلی پایین‌تر تهیه کرد، چرا باید این هزینه بالا را پرداخت؟»
از سوی دیگر، ضعف در تبلیغات و معرفی کتاب‌های ارزشمند یکی از انتقادهای جدّی است.
«کتاب‌هایی در بازار جهانی مطرح می‌شوند که محتوای ضعیفی دارند ولی تبلیغات خوبی دارند. درحالی‌که کتاب‌های ما گاهی بسیار باکیفیت هستند ولی کسی نمی‌شناسدشان.»
نمایشگاه بین‌المللی یا فقط "نمایشگاهی داخلی"؟
با وجود نام "بین‌المللی"، برخی مخاطبان از نبود ارتباط با دنیای بیرون گلایه دارند. به گفته یکی از علاقه‌مندان: «نمایشگاه ما حتی در سطح منطقه هم تعاملات درستی ندارد. شاعران و نویسندگان ما شناخته‌شده نیستند، چون نهاد مشخصی برای معرفی آن‌ها به جهان وجود ندارد.»
پیشنهاد مخاطبان: از ابزارهای هنری تا تغییر فرهنگ
بسیاری از بازدیدکنندگان بر این باورند که باید از قالب‌های متنوعی برای ترویج کتابخوانی بهره برد. استفاده از زبان سینما، تئاتر، و نمایش‌های خیابانی از جمله پیشنهادهای مطرح‌شده بود: «فقط به نمایشگاه کتاب اکتفا نکنیم. با ابزارهایی که برای مردم جذاب‌تر است، کتابخوانی را تبلیغ کنیم.»
کتابخوانی نیازمند نگاهی فراتر از فروش است
آنچه از گفت‌وگوی مخاطبان با خبرنگار ما برمی‌آید، این است که نمایشگاه کتاب تهران تنها بخشی از چرخه فرهنگی است. سرانه پایین مطالعه، نبود سازوکارهای تبلیغاتی کارآمد، گرانی، ضعف در صادرات فرهنگی و نهادینه‌نشدن عادت کتابخوانی، موضوعاتی هستند که فراتر از یک رویداد سالانه باید به آن‌ها پرداخته شود.
اگر قرار است کتاب، جایگاه خود را در سبد فرهنگی خانواده‌های ایرانی پیدا کند، نیاز به بازنگری جدی در سیاست‌گذاری، تولید محتوا، عرضه و تبلیغ دارد.
