دعوای بین خواهر و برادر یکی از پدیده‌های رایج در خانواده‌هاست که در بسیاری از فرهنگ‌ها و جوامع به‌عنوان بخشی طبیعی از رشد کودکان شناخته می‌شود. با این حال، این درگیری‌ها می‌توانند تأثیرات عمیقی بر روابط خانوادگی، رشد عاطفی و اجتماعی کودکان داشته باشند. عوامل متعددی از جمله تفاوت‌های فردی، محیط خانوادگی و سبک‌های فرزندپروری در بروز این دعواها نقش دارند.
دعواهای بین خواهر و برادر معمولاً نتیجه تعاملات پیچیده بین عوامل روان‌شناختی، اجتماعی و محیطی هستند. این درگیری‌ها می‌توانند از اختلافات ساده بر سر اشیاء روزمره تا رقابت‌های عمیق‌تر برای جلب توجه و تأیید والدین را شامل شوند. برای تحلیل این موضوع، علل دعواها را می‌توان در چند دسته اصلی طبقه‌بندی کرد که در ادامه به تفصیل بررسی می‌شوند.
تفاوت‌های سنی و مراحل رشد
کودکان در مراحل مختلف رشد، نیازها، توانایی‌ها و دیدگاه‌های متفاوتی دارند. این تفاوت‌ها می‌توانند منجر به سوءتفاهم یا درگیری شوند، زیرا هر کودک جهان را از زاویه‌ای متفاوت درک می‌کند.
مثلا یک کودک سه‌ساله ممکن است به دلیل نیاز به مالکیت، اسباب‌بازی خود را با برادر بزرگ‌ترش شریک نشود، در حالی که کودک بزرگ‌تر ممکن است این رفتار را خودخواهانه تلقی کند و واکنش نشان دهد.
تفاوت‌های رشدی می‌توانند باعث احساس نابرابری یا نادیده گرفته شدن شوند، به‌ویژه اگر والدین انتظارات یکسانی از فرزندان با سنین متفاوت داشته باشند.
مطالعات روان‌شناسی نشان می‌دهند که تفاوت‌های شناختی و عاطفی در سنین مختلف یکی از عوامل اصلی درگیری‌هاست. والدین می‌توانند با توضیح این تفاوت‌ها به کودکان، از شدت دعواها بکاهند.
تفاوت‌های شخصیتی و خلق‌وخو
هر کودک دارای ویژگی‌های شخصیتی منحصربه‌فردی است که بر نحوه تعامل او با دیگران تأثیر می‌گذارد. تفاوت در خلق‌وخو، مانند برون‌گرایی یا حساسیت عاطفی، می‌تواند به درگیری منجر شود.
مثلا اگر یک کودک درون‌گرا و آرام باشد و دیگری برون‌گرا و پرهیجان، ممکن است رفتارهای یکدیگر را آزاردهنده بیابند. برای نمونه، کودک برون‌گرا ممکن است مدام بازی‌های پر سر و صدا را پیشنهاد دهد که برای کودک آرام‌تر تحمل‌ناپذیر است.
این تفاوت‌ها می‌توانند حسادت یا رقابت را تشدید کنند، به‌ویژه اگر یکی از کودکان در زمینه‌ای خاص برجسته‌تر باشد.
منابع روان‌شناسی تأکید دارند که والدین با شناخت ویژگی‌های شخصیتی فرزندان و تقویت نقاط قوت هر یک، می‌توانند از درگیری‌های ناشی از تفاوت‌های شخصیتی جلوگیری کنند.
رقابت برای جلب توجه و منابع
کودکان اغلب برای کسب توجه والدین، محبت یا منابع محدود مانند اسباب‌بازی، غذا یا زمان استفاده از وسایل الکترونیکی با یکدیگر رقابت می‌کنند. این رقابت می‌تواند در شرایطی که منابع کم هستند یا توجه والدین نابرابر توزیع شده، شدت یابد.
اگر والدین به دلیل نیازهای خاص یک کودک (مانند بیماری یا سن کم) توجه بیشتری به او نشان دهند، کودک دیگر ممکن است احساس طردشدگی کند و این احساس را با دعوا با خواهر یا برادرش بروز دهد.
رقابت می‌تواند به کاهش اعتمادبه‌نفس، حسادت و حتی خصومت بین فرزندان منجر شود ولی توزیع عادلانه توجه و منابع توسط والدین می‌تواند این رقابت را کاهش دهد. مطالعات نشان می‌دهند که توجه متعادل والدین به هر کودک، کلیدی برای کاهش دعواهاست.
سبک فرزندپروری و رفتار والدین
نحوه برخورد والدین با فرزندان، از جمله سبک‌های فرزندپروری (اقتدارگرا، سهل‌گیر یا مقتدرانه)، تأثیر مستقیمی بر روابط بین خواهر و برادر دارد. مقایسه فرزندان، تبعیض یا نابرابری در محبت می‌تواند دعواها را تشدید کند.
مثلا اگر والدین یکی از فرزندان را به دلیل موفقیت‌های تحصیلی‌اش بیشتر تحسین کنند، کودک دیگر ممکن است احساس بی‌ارزشی کند و این احساس را با رفتار پرخاشگرانه نسبت به خواهر یا برادرش نشان دهد.
این رفتارها می‌تواند به کاهش اعتمادبه‌نفس و افزایش حسادت منجر شود و روابط خانوادگی را تضعیف کند.
وقتی والدین چه از روی آگاهی، چه ناخواسته میان فرزندان فرق بگذارند، زمینه‌ی حسادت، رقابت ناسالم و درگیری دائمی را فراهم می‌کنند. گاهی یک جمله‌ی ساده مثل "تو باید مواظب خواهرت باشی چون بزرگ‌تری" می‌تواند باعث ناراحتی شدید شود.
والدین باید از مقایسه فرزندان خودداری کنند و به هر کودک به طور جداگانه توجه نشان دهند. منابع روان‌شناسی بر اهمیت رفتار عادلانه والدین تأکید دارند.
