عصرایران ؛ رضا غبیشاوی - "لئو یا لئون چهاردهم" به عنوان پاپ جدید معرفی شد.
۱. اولین پاپ امریکایی هم انتخاب شد تا تنوع فهرست پاپ ها افزایش یابد. حالا می توان امیدوار بود در دوره های بعدی، مسیر تنوع ادامه یابد به ویژه که قبل از او، پاپ فرانسیس هم اولین پاپ آمریکای لاتین بود. شاید پاپ آفریقایی و آسیایی هم ببینیم گرچه احتمالش کم است. (در دوره معاصر، هیچ پاپی از افریقا یا آسیا انتخاب نشده است)
می توان حدس زد در انتخاب رهبر واتیکان، به جمعیت کاتولیک های منطقه ای که پاپ از آن می آید توجه می شود. اینکه هر کاندیدای پاپی، چه جمعیتی از کاتولیک ها را به لحاظ کمی و کیفی در پشت سر خود دارد. اینکه انتخاب پاپ جدید، چه جمعیتی از هواداران کاتولیکی را به وجد می آورد.
همانگونه که فیفا دوست دارد و شاید تلاش می کند تیم هایی به فینال جام جهانی راه یابند که بازی دیدنی تر و پرتماشاگرتری بسازند. فینال میان تیم هایی باشد که هم مردم این کشورها فوتبالدوست تر باشند هم مردم جهان، این تیم ها را بیشتر دوست داشته باشند و مسابقات آنها را بیشتر پیگیری می کنند. برای فیفا، فینال برزیل - آرژانتین یا فرانسه – ایتالیا به مراتب پرتماشاگرتر و جذاب تر و حتی پولسازتر (از نظر تبلیغات و کسب حامیان مالی) از فینالی است که میان تیم های چین و ویتنام یا بلژیک و ولز برگزار شود.
پاپ جدید باید از منطقه ای بیاید که هواداران زیاد و پادررکاب داشته باشد. هواداران سرمایه هستند. مثل فوتبال.
از همین منطق، انتخاب پاپ فرانسیس آرژانتینی (اولین پاپ از آمریکای لاتین) با وجود اکثریت مطلق کاتولیک ها در امریکای جنوبی و مذهبی و معتقد بودن آنها، گامی برای توجه و تقویت کاتولیک در آن منطقه به شمار رفت. بر همین اساس انتخاب پاپ از آسیا محتمل نیست چون جمعیت کاتولیکی آسیا در اقلیت مطلق است. همچنین پاپی از آفریقا.
پاپ جدید هم نه تنها امریکایی است بلکه شهروندی پرو را هم دارد. به نوعی دوباره یک شهروند امریکای لاتین پاپ شد تا اکثریت کاتولیکی در این قاره، دوباره خوشحال شود و مقام پاپی در این قاره بماند. پاپ جدید هم متعلق به کشور آمریکاست و هم قاره آمریکا. با این انتخاب، کشور آمریکا با وجود تنوع مذهبی و دینی در ظرفیت قدرت و نقش آفرینی پاپ قرار می گیرد.
۲. چرا برای اولین بار و مشخصا این بار، پاپی از امریکا انتخاب شد؟ شاید برای کنترل ترامپ. شاید چون واتیکان می داند با پاپ امریکایی، قوی تر می تواند وارد ارتباط با ترامپ و میانجیگری با امریکای ترامپی شود.
میانجیگری در موضوعات مختلف، به یکی از ماموریت ها و وظایف نانوشته واتیکان و پاپ تبدیل شده است.
۳. پاپ همزمان هم رهبر یک مذهب است ( مسیحیت کاتولیک با جمعیت 1.4 میلیارد نفر) و هم رئیس و رهبر حکومت و کشور واتیکان.
مسیحیت به سه شاخه / مذهب اصلی تقسیم می شود: کاتولیک (به رهبری پاپ و تمرکز در جنوب اروپا و آمریکای لاتین)، ارتدوکس (مسیحیت شرق به محوریت کلیسای مسکو - متمرکز در خاورمیانه و اروپای شرقی و بخش های زیادی از افریقا) و پروتستان (بدون رهبر یا کلیسای محور و متمرکز در اروپای شمالی).
از این منظر جایگاه پاپ در جهان بی مشابه است. قدرت اصلی پاپ نیز مقام رهبری معنوی او بر 1.4 میلیارد نفر پیروان مذهب کاتولیک مسیحیت است. همانطور که قدرت اصلی یک باشگاه فوتبال قبل از جام هایی که کسب می کند تعداد هواداران و تماشاگران و شدت هواداری آنهاست.
۴. پاپ عالی ترین مقام و رهبر کشور و حکومت واتیکان است. واتیکان با مساحت کمتر از نیم کیلومتر مربع و جمعیت حدود ۱۰۰۰ نفری، کوچکترین کشور جهان است. محله ای کوچک در قلب شهر رم که با پای پیاده می توان دور آن قدم زد.
سازمان ملل متحد 2 کشور عضو ناظر دارد. واتیکان و فلسطین. کشورهایی که عضویت آنها کامل نیست و به همین دلیل حق رای ندارند.
برخلاف فلسطین که خواهان عضویت کامل است و برای کسب آن تلاش می کند اما واتیکان چنین نیست و خود خواهان عضویت ناظر (بدون حق رای) است. واتیکان خواهان حفظ بی طرفی خود در مناقشات و منازعات و اختلافات است. به همین دلیل از موقعیت بدون حق رای در سازمان ملل متحد استقبال می کند تا از مناقشات و منازعات و رویارویی ها در سازمان ملل متحد در امان بماند.
عضویت کامل کشورها در سازمان ملل متحد از طریق رای مثبت شورای امنیت اما عضویت ناظر به وسیله رای مثبت مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت می گیرد.
تاکنون مخالفت و رای وتو امریکا در شورای امنیت مانع از عضویت کامل فلسطین شده و به همین دلیل فلسطینی ها فعلا با رای مثبت مجمع عمومی سازمان ملل متحد، به عضویت ناظر اکتفا کرده است.
فلسطین هم اکنون تحت اشغال نظامی اسرائیل است و کسب عضویت کامل در سازمان ملل متحد، یکی از اهداف آن است. فلسطینی ها امیدوارند با به رسمیت شناخته شدن کامل استقلال آنها، راهی برای پایان دادن به اشغال نظامی اسرائیل بیابند و از این اشغال خارج شوند. برخلاف واتیکان که هیچگاه درخواستی برای عضویت کامل در سازمان ملل متحد نداشته است.
5. از وظایف پاپ و کلیسای واتیکان در مقام رهبری معنوی کاتولیک های جهان، این است که سران کلیساهای کاتولیک در همه کشورها را منصوب می کند. همین موضوع باعث اختلافاتی میان واتیکان و دولت چین (جمهوری خلق چین به مرکزیت پکن) شده است. اساس اختلاف هم بر سر این است که دولت چین، حاضر به پذیرش این موضوع نیست که واتیکان، مسوولان کلیساهای کاتولیک در چین را منصوب کند و این کلیساها تحت نظر واتیکان باشند.
ضمن اینکه دولت چین با حاکمیت تک حزب کمونیست، وارد حوزه شخصی و عبادت شهروندان هم می شود. نگاه بدبینانه در چین به کلیسای کاتولیک به عنوان رقیبی برای حزب کمونیست چین و آموزه های آن است. ضمن اینکه در این نگاه بدبینانه، کلیسای کاتولیک که رهبران آن از خارج از کشور تعیین می شوند می تواند سلطه کامل حکومتی چین را با اختلال مواجه کند.
واتیکان، کشوری در دل شهر رم
به همین دلیل دولت چین و واتیکان، یکدیگر را به رسمیت نمی شناسند و ارتباط دیپلماتیک ندارند. شاید چین، تنها کشور جهان باشد که واتیکان را به رسمیت نمی شناسد. این اتفاق باعث شده واتیکان، نه جمهوری خلق چین (به پایتختی پکن) بلکه رقیب آن یعنی "تایوان" (جمهوری چین به پایتختی تایپه) را به رسمیت بشناسند و این دو باهم رابطه دیپلماتیک داشته باشند.
در واتیکان نیز بزرگترین سفارتخانه، متعلق به تایوان است. تایوان از اختلاف چین (جمهوری خلق چین) و واتیکان، نهایت استفاده را می برد چرا که از سوی اکثریت کشورهای جهان، به رسمیت شناخته نمی شود.
تایوان هم اکنون تنها توسط 12 کشور عضو سازمان ملل متحد به علاوه واتیکان، به رسمیت شناخته می شود.
در دنیا، دو چین داریم اولی که به نام چین مشهور است (چین کمونیستی - جمهوری خلق چین به پایتختی پکن) و دومی جمهوری چین مشهور به تایوان ( نزدیک به آمریکا و محدود در جزیره تایوان و به پایتختی تایپه). این دو چین در نتیجه جنگ داخلی 1949 در سرزمین اصلی چین میان کمونیست ها و ملی گرایان به وجود آمدند. جنگی که در نهایت با پیروزی کمونیست ها، سقوط حکومت ملی گرایان در پکن و فرارآنها به جزیره تایوان به پایان رسید.
اگر چین و واتیکان به توافق برسند و یکدیگر را به رسمیت بشناسند به احتمال بسیار، رابطه دیپلماتیک میان واتیکان و تایوان نیز قطع خواهد شد. چون شرط چین برای برقراری رابطه با هر کشوری این است که آن کشور، رابطه با تایوان را قطع کند.
6. ایران، واتیکان و رهبری پاپ بر کاتولیک های جهان از جمله بر کلیساهای کاتولیکی ایران را به رسمیت می شناسد و پذیرفته است. با این حال چون اکثریت کامل مسیحیان ایران در دسته بندی مذهبی در جمع مسیحیان شرق (اتدوکس) قرار می گیرند در نتیجه پاپ و واتیکان به لحاظ عملی در میان مسیحیان ایران، تاثیرگذار یا بازیگر جدی نیستند. در ایران البته، مردم و مسوولان، متوجه این تفاوت نیستند.
جمعیت دقیق مسیحیان ایران اعلام نشده اما تعداد آنها به نقل از منابع غیررسمی، از چند صدهزار تا سقف یک میلیون نفر اعلام شده است. از این تعداد نیز اکثریت کامل مسیحیان از جمله ارامنه، پیروان مذهب مسیحیت شرقی (ارتدوکس) و کاتولیک ها اندک شمار هستند. با این حال، جمهوری اسلامی تلاش کرده همیشه روابط خوب با واتیکان و پاپ را حفظ کند. با وجود روابط پراختلاف ایران و کشورهای غربی، پاپ و واتیکان فرصت خوبی برای میانجیگری در روابط خارجی ایران است. گرچه بعد از انقلاب 57، تاکنون هیچ کدام از پاپ ها، به ایران سفر رسمی نداشته است.
سفارت واتیکان در تهران
7. برخی کشور و دولت واتیکان را به موزه ای شبیه می دانند که از صدها سال قبل باقی مانده و هم اکنون به دور از تاثیرگذاری و اقعی، نمادی از گذشته و نوستالژی است. شکل و شمایل آن نیز بیش از آنکه نشانی از دین و دینداری باشد به جذابیت گردشگری می ماند. امروزه واتیکان و مراسم های پاپ و کلیسای آن، یکی از مقاصد گردشگری ایتالیاست. آنکه به رم سفر می کند چه مسیحی باشد یا نباشد چه دیندار باشد یا نباشد حتما سری هم به واتیکان می زند تا این کوچکترین کشور جهان را از نزدیک ببیند؛ با کلیسا و فواره آن عکس بگیرد؛ از فروشگاه هایش یادگاری بخرد و رفتن به یک کشور جدید را در کارنامه سفری خود ثبت کند.
پاپ و واتیکان امروزی، بی قدرت و خالی از تاثیرگذاری واقعی،به عنوان یکی از برندهای ایتالیا و اروپای غربی است. برندها مزیت اند. برندها را حفظ می کنند.
واتیکان امروزی بیش از هر چیز به پشتوانه 1.4 میلیارد نفر پیروان مذهب کاتولیک، تلاش می کند نمادی از تاثیرگذاری و خیر و خوبی و فعالیت های مثبت باشد گرچه تحت فشار نسل جدید و علم و فناوری و حقوق بشر و آگاهی، در تنگنا قرار گرفته است.
واتیکان کشوری در قلب اروپای غربی است اما نه خبری از انتخابات است و نه شفافیت. نه رسانه مستقل و واقعی دارد نه جزئیات بودجه و منابع مالی ودرآمدهای آن مشخص است. هیچ کشور غربی هم به واتیکان برای تحقق این موارد فشار وارد نمی کند یا مطالبه ای در این زمینه ندارد شاید چون بهتر از هر کسی می دانند واتیکان نه یک کشور، بلکه دستگاه دینی است که امور مذهبی 1.4 میلیون نفر در سراسر جهان را سامان می دهد و به جهت حفظ استقلال کامل خود، به شکل کشور مستقل امروزی است.
پاپ چون پادشاهان غربی، گام به گام از اختیاراتش کاسته شده و اکنون به مانند آنها مقام سمبلیک است. واتیکان نه ملت دارد (1000 نفر جمعیت و شهروندان واتیکان، کارکنان ارشد و مسوولان رده بالای کلیسای واتیکان هستند). نه واحد پول و نه خبری از آمار تورم و بیکاری و رشد اقتصادی و نه نیازی به سرمایه گذاری خارجی است. به همین دلیل، کارآمدی اقتصادی در واتیکان بی معناست. واتیکان، دولت و کشوری بی ملت و جامعه است. در نتیجه، از آزمایش کارآمدی مسیحیت کاتولیکی در اداره کشور و دولت و جامعه، رها شده است.
واتیکان از کشور و دولت تنها بر استقرار سفارت و سفیر در دیگر کشورها و میزبانی از سفارت مستقل آنها و داشتن روابط دیپلماتیک با کشورهای جهان، اکتفا کرده است.
