خط لوله ۲۴ اینچی انتقال نفت سال ۱۴۰۰ از مدار خارج شد و تصمیم مدیران وقت شرکت نفت فلات قاره بر آن شد تا به جای آن از خط لوله ۲۶ اینچی که برای انتقال گاز همراه نفت احداث شده بود، استفاده شود. تصمیم که از سر اجبار برای حفظ تولید نفت از یک مخزن مستقل گرفته شد، اما فقط ۱۸ ماه زمان لازم بود تا سرنوشت این مار ۲۶ اینچی ۷۴ کیلومتری در بستر دریا را به سرنوشتی مشابه رفیق ۲۴ اینچی آن تبدیل کند. نخستین نشتی از خط لوله ۲۶ اینچی به تاریخ ۳۱ مرداد سال ۱۴۰۲ ثبت شد و این در حالی بود که این خط لوله از ۱۶ اسفند سال ۱۴۰۰ برای انتقال نفت تغییر کاربری داده بود.
نشت نفت هر روز از این خط لوله بیشتر شد. هر روز سوراخ جدیدی در این خط لوله ایجاد می‌شد و اگرچه کارکنان فلات قاره با نشت‌گیری از خط لوله آن را سر پا نگه می‌داشتند، اما هر بار تعمیر خط لوله تنها برای چند روز دوام داشت و بخش دیگری از خط لوله دوباره سر باز می‌کرد. علت این موضوع آنگونه که احمدرضا راستی، مدیرعامل شرکت نفت فلات قاره ایران اعلام کرده است، مناسب نبودن این خط برای انتقال نفت، عدم کنترل آب لازم برای انتقال نفت در خط لوله، ورود ماسه به خط لوله ۲۶ اینچ و رسوب آن در کف این خط و از همه مهمتر بی‌توجهی به پیگرانی‌های به موقع بود و در نهایت کار به شکایت سازمان محیط زیست و سازمان بنادر برای نشت نفت در دولت قبل رسید.
این در شرایطی بود که در آن زمان در مواقعی تا ۱۰ برابر بیشتر از مواد امحاکننده نفتی برای از بین‌بردن لکه‌های ناشی از نشت نفت در این شرکت استفاده شده بود تا سرپوشی بر سوراخ‌های مکرر خط لوله و آلودگی‌های زیست محیطی باشد. با روی کار آمدن دولت چهاردهم و به فاصله چند ماه، بحران استفاده از این خط لوله و ادامه در مداربودن آن خودنمایی کرد. به گفته مدیرعامل شرکت نفت فلات قاره، از آنجا که میدان ابوذر، میدان مستقل ایرانی است و همسایه‌ای در آن شراکت ندارد، بر اساس اختیار و البته با توجه به ملاحظات زیست محیطی، تصمیم بر توقف استفاده از این خط لوله تا زمان تعمیر کامل آن گرفته شد. در کنار آن نیز، در همین دولت ساخت خط لوله جدید ۲۰ اینچی که از سال ۱۴۰۱ آغاز شد و قرار بود ظرف ۲ سال و در سال ۱۴۰۳ به پایان برسد تا پایداری تولید از میدان ابوذر در سال‌های آینده تضمین شود.
مشروح گفت‌وگوی احمدرضا راستی، مدیرعامل شرکت نفت فلات قاره را در ادامه می‌خوانید. گفت‌وگویی که سایه و روشن توقف تولید از میدان ابوذر و علت اصلی آن را بیان می‌کند.
از چه زمانی خط لوله ۲۶ اینچ مورد استفاده قرار گرفت و چه عواملی سبب تا این خط لوله هم با نشتی‌های متعدد همراه شود؟
خط لوله ۲۴ اینچ انتقال نفت در سال ۱۴۰۰، آنقدر سوراخ شده بود و نفت به دریا می‌زد که دستگاه‌های نظارتی مثل سازمان محیط زیست و اداره بنادر و دریانوردی فلات قاره را به دلیل عدم رعایت الزامات زیست محیطی تحت فشار گذاشته بود و در نهایت با اجبار این سازمان‌ها، توقف انتقال نفت از خط لوله ۲۴ اینچی انجام شد و خط لوله ۲۶ اینچی جای آن را گرفت. اگر چه این تصمیم انتقادات زیادی را به دنبال داشت و تأکید شده بود که این خط لوله گاز، چندان مناسب انتقال نفت نیست، اما به جای توجه به حفظ و نگهداری برای جلوگیری از خوردگی، در عمل به توصیه‌های ایمنی برای افزایش عمر خط لوله بی‌توجهی شد.
چه اقدام‌های باید انجام می‌شد، که در آن زمان صورت نگرفت و در نهایت به نشتی نفت از این خط لوله در تابستان ۱۴۰۲ انجامید؟
متأسفانه عدم توجه به پیگرانی‌ها و نظارت بر روی تزریق مواد شیمیایی، انتقال نفت با آب کمتر و ورود بیشتر ماسه به خط لوله سبب شد تا خط لوله آسیب ببیند و بعد از حدود ۱.۵ سال از آوردن خط لوله ۲۶ اینچ داخل سرویس، نخستین سوراخ ایجاد شد و روند نشت خط لوله ادامه داشت و تا قبل از شروع دولت چهاردهم در مرداد ۱۴۰۳ حدود ۶ تا ۷ تا ترمیم خط لوله برای جلوگیری از نشتی انجام شد. نشتی نفت از مرداد سال ۱۴۰۲ تا مرداد ۱۴۰۳ سبب شد تا هر بار که اعتراض سازمان محیط زیست بالا می‌گرفت برای مدتی تولید و انتقال نفت متوقف شود. همچنین برای کنترل این نشتی‌ها از مواد امحاکننده بیشتری استفاده می‌شد و در مواردی حتی به ۱۰ برابر شرایط عادی می‌رسید. خط لوله ۲۴ اینچ از مدار خارج بود و خط لوله ۲۶ اینچ نیز سوراخ سوراخ شده و عملا از دست رفته بود.
واکنش‌ها به این شرایط همزمان با روی کار آمدن دولت چهاردهم چه بود؟ و شما چه تصمیم در این زمینه گرفتید؟
معاون استانداری خوزستان یک شب به من زنگ زد که نفت دنیا را گرفته و تمام سواحل هندیجان نفت است. از اداره بندر بوشهر نیز به من زنگ زدند و نسبت به نشت نفت اعتراض داشتند. ما دو راه پیش‌رو داشتیم. یا باید با همان شرایط تولید را از یک مخزن مستقل ادامه می‌دادیم و یا تصمیم شجاعانه‌تری می‌گرفتیم و با توجه به ملاحظات زیست محیطی، تولید را تا زمان پایدار شدن خط لوله متوقف می‌کردیم. زیرا عملا با همین آلودگی‌ها دولت قبل تولید نفت را ادامه داده بود. در نهایت تصمیم بر آن شد تا تولید نفت به صورت خودخواسته و با تصمیم درست متوقف شود، زیرا میدان ابوذر مستقل است و خطر برداشت بیشتر از سوی همسایگان وجود ندارد؛ بنابراین عدم‌النفعی نیز متوجه این توقف تولید نبود.
نکته مهم آن است که در حالی که تا پیش از دولت چهاردهم چندین شکایت از سوی سازمان محیط زیست علیه شرکت نفت فلات قاره انجام شده بود، اما با این توقف، دیگر شکایتی از شرکت ما انجام نشده و ما همچنان پاسخگوی شکایت‌هایی هستیم که در دولت قبل شکل گرفت. در واقع، این توقف تولید ۱۰۰ هزار بشکه‌ای از آذر پارسال و بازگشت بیش از ۳۰ درصد تولید در شرایط فعلی، یک تصمیم خودخواسته بوده تا آلودگی محیط‌زیستی کاهش پیدا کند.
با قطع جریان نفت در این خط لوله از ۱۹ آذر سال ۱۴۰۳، بررسی‌ها آغاز شد و پاکسازی و ترمیم خط لوله ۲۶ اینچ در دستور کار قرار گرفت. همچنین پیگرانی مخصوصی برای شستشوی داخل خط لوله صورت گرفت. به وسیله گاز نیز فشارگذاری صورت گرفت و نقاط پر ریسک شناسایی شد. در نهایت مشخص شد که در ۱۷ نقطه خط لوله سوراخ دارد که این بخش‌ها ترمیم و شستشو با مواد شیمیایی قوی صورت گرفت.
با این اقدام‌ها تا چه مقدار تولید نفت از سکوی ابوذر به مدار تولید بازگشت؟
در حال حاضر، خط لوله امکان انتقال روزانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت را دارد، اما با شرکت ملی نفت هماهنگ کردیم که تولید در حدود ۳۵ هزار بشکه باقی بماند تا خط لوله پایداری خود را حفظ کند. برای انتقال ۱۰۰ هزار بشکه لازم است تا فشار خط لوله به ۴۰ بار برسد که می‌تواند خط لوله را با ریسک همراه کند، اما برای انتقال ۳۵ هزار بشکه می‌توان با فشار ۱۵ بار خط لوله را در مدار تولید نگه داشت که سلامت خط حفظ می‌شود.
خط لوله جدید ۲۰ اینچی تا چه زمانی آماده بهره‌برداری می‌شود؟
ساخت خط لوله جدید از سال ۱۴۰۱ و بعد از برنده‌شدن شرکت تأسیسات دریایی در مناقصه ساخت آغاز شد. اکنون تمام ۷۶ کیلومتر لوله مورد نیاز خریداری شده و در بندر خرمشهر کیسینگ لوله‌ها در حال انجام است. شرکت تأسیسات دریایی منتظر آماده‌شدن کشتی لوله‌گذار است و پیش‌بینی می‌شود لوله‌گذاری از اواسط تیر به مدت ۶۰ روز انجام شود. بعد از آن نیز اتصال خط لوله به سکوی ابوذر و از سوی دیگر به تأسیسات در جزیره خارک صورت می‌گیرد و امیدواریم تا پایان سال خط لوله جدید ۲۰ اینچ را به مدار تولید بیاوریم. این در حالی است که ساخت خط لوله باید ۲ ساله به اتمام می‌رسید.
بعد از بهره‌برداری از خط لوله جدید، امکان استفاده دوباره از خط لوله ۲۶ اینچ برای انتقال گاز وجود دارد؟
این خط لوله که ۷۶ کیلومتر است، تنها در ۲۰ کیلومتر نزدیک جزیره خارک دچار خوردگی شده و حتی اگر نتوان این بخش را برای انتقال گاز ترمیم کرد، نیازی به احداث خط لوله جدید نیست بلکه ۲۰ کیلومتر مدنظر تعویض می‌شود.
