به گزارش همشهری آنلاین، در میزگرد اقتصادی تلویزیون همشهری با حضور امیرحسن کاکایی، عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی خودروی دانشگاه علم و صنعت و مهدی مطلب‌زاده، عضو انجمن قطعه‌سازان خودرو به بررسی علت عدم‌واردات خودروهای کارکرده با وجود تصویب قانون در این زمینه پرداختیم.
افزایش تقاضای ارز
مهدی مطلب‌زاده، عضو انجمن قطعه‌سازان خودرو:
با فرض واردات خودروی دست‌دوم، سؤال مهم این است که خدمات پس از فروش آن چه می‌شود؟ تعمیرات هر خودرویی آموزش‌ها و ابزارهای خاص می‌خواهد.
وقتی هر فرد با کارت ملی بتواند خودروی دست‌دوم وارد کند، خدمات پس از فروش آن چطور تامین خواهد شد؟ لوازم یدکی آن چگونه عرضه خواهد شد؟ هیچ تضمینی در این زمینه‌ها وجود ندارد و تامین لوازم یدکی فقط از طریق قاچاق صورت خواهد گرفت و سبب افزایش تقاضای ارز قاچاق خواهد شد.
قاچاق ارز
خودروی صفر در جهان قیمت مشخصی دارد. اما آیا خودروی دست‌دوم، قیمت مشخصی دارد؟ واردکننده خودروی دست‌دوم می‌تواند هر قیمتی روی آن بگذارد. واردکننده می‌تواند با بیش‌اظهاری قیمت خودروی وارداتی، اقدام به خروج ارز کند که همان قاچاق ارز است. من این کار را خیانت می‌دانم.
ما به‌عنوان انجمن قطعه‌سازان هیچ مخالفتی با واردات خودروی صفر نداریم، روی مونتاژ البته حرف داریم، اما در واردات خودروی کارکرده اما و اگر وجود دارد.
به اسم رضایت مردم، پا به عرصه نامعلوم واردات خودروی دست‌دوم می‌گذاریم که ناشی از تبلیغات نادرستی است که در سال‌های اخیر شده است. واردات خودروی دست‌دوم نیازمند منابع ارزی بالایی است و نباید ارز کشور را صرف این کار کرد. تخصیص ۳میلیارد دلار ارز برای واردات خودروی دست‌دوم، اشتباه است. ما می‌خواهیم خودروهای دست‌دوم منطقه را جمع و ایران را قبرستان خودروهای فرسوده کنیم. مشکل اصلی واردات خودروهای دست‌دوم، تامین لوازم یدکی آنهاست.
مواضع متناقض
نگاه مشورتی ما این است که واردات خودروهای کارکرده، خیانت است. اگر نظام تصمیم‌گیری می‌خواهد به این نظر تخصصی ما گوش نکند، نتیجه آن هم مشخص است. چنین مشکلاتی را در واردات خودروهای برقی هم دیدیم. وقتی ما برق نداریم، چطور می‌خواهیم برق خودرو را تامین کنیم؟ زمانی که آقای علی‌آبادی، وزیر صمت بود، خودروی برقی را پیگیری می‌کرد، اما اکنون که وزیر نیرو شده از کمبود برق سخن می‌گوید.
نظر کارشناسی ما این است که واردات خودروی کارکرده به ضرر کشور است، اما برای مردم تعیین‌تکلیف نمی‌کنیم. اینکه واردات خودروی دست‌دوم ممنوع شد، برای حمایت از خودروسازان نبود، برای این بود که ارز نداشتیم.
به سود مونتاژکاران
سیاست‌های ارزی و وارداتی سال‌های اخیر به سود مونتاژکاران شده و تعرفه مؤثر آنها با توجه به نرخ ارز دریافتی ۳،۲درصد بوده است. در سال گذشته تیراژ خودروهای مونتاژی ۲۰۰هزار دستگاه بود، اما مجموع ارز مصرفی آنها از کل ارز مصرفی ایران‌خودرو و سایپا بیشتر بود. چون دولت سود می‌کند از این نوع واردات، از واردات مونتاژی‌ها دفاع می‌کند. این هیچ ربطی به حمایت دولت از صنایع تولیدی داخلی خودرو ندارد.
اینکه از تریبون‌های مشخص داخلی گفته شود خودروی داخلی بد است، فرغون است و...، ضدتولید داخل است.
واردات خودروهای کارکرده آسیب اجتماعی و اقتصادی دارد و مردم را اسیر خواهد کرد. نیاز کشور به‌خودرو با توجه به شرایط اقتصادی سالانه ۱.۲میلیون دستگاه است. توان تولید داخل از لحاظ زنجیره تامین ۲.۲میلیون است. توان تولید خودروسازان هم ۱.۷میلیون دستگاه است و قبلا هم این رکورد را زده‌ایم.
به جای پرداخت ارز برای واردات خودرو باید آن را صرف تحقیق و توسعه صنعت خودرو کرد. ۳تا ۴درصد تولید ناخالص داخلی کشور را صنعت خودروسازی تشکیل می‌دهد. سیاست‌های مقطعی مثل واردات خودروی کارکرده، به توسعه صنعتی کشور آسیب می‌زند. درآمد ارزی کشور هم محدود است.
خدمات پس از فروشی وجود ندارد
امیرحسن کاکایی، عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی خودروی دانشگاه علم و صنعت:
بحث ما درباره واردات خودروی دست‌دوم به‌طور عمده است؛ نه واردات اندک و شرایط خاص. اگر مصوبه مجلس برای واردات خودروی دست‌دوم بخواهد اجرا شود، به سطحی خواهد رسید که واردات خودروی صفر را هم تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.
مشکل دیگر انتقال خودروهای کارکرده از سایر کشورها به کشورمان است. اکنون در واردات خودروهای صفر هم دچار مشکل هستیم؛ چون نمی‌توانیم به‌طور مستقیم از کمپانی‌ها وارد کنیم و از بازار جمع می‌کنیم.
اینکه بخواهیم دوره‌ای واردات خودروی دست‌دوم را تجربه کنیم هم سبب خسارت زیادی به خریداران خواهد شد؛ چون خدمات پس از فروشی وجود ندارد.
پیچیدگی دستورالعمل
تصویب دستورالعملی برای خدمات پس از فروش خودروهای دست‌دوم هم بسیار پیچیده است. کسی پاسخگوی خریداران خودروهای دست‌دوم نخواهد بود. به‌نظر من واردات خودروی دست‌دوم معضلی است که عده‌ای برای پاس دادن مردم و بازی با افکار عمومی، آن را مطرح کرده‌اند. اگر بخواهیم خودروهای دست‌دوم وارد کنیم باید ۳،۲ سال درب کارخانجات داخلی را ببندیم تا آنگاه مردم متوجه شوند که چه خسارتی دارد.
اینکه تاکنون واردات خودروهای دست‌دوم اجرایی نشده، به‌دلیل پیچیدگی آیین‌نامه اجرایی آن است که دولت نتوانسته به تصمیم برسد؛ حتی در گمرکات کشور هم ابزارهای لازم برای بررسی خودروهای دست‌دوم نداریم.
تریلی‌های فرسوده
متأسفانه پارسال مقدار زیادی خودروهای سنگین فرسوده دست‌دوم (تریلی‌های کشنده) وارد کشور شده است. کیفیت برخی از این تریلی‌ها در حدی بود که باید اسقاط می‌شدند.
طراحان واردات خودرو استدلال می‌کردند که با واردات، مشکلات انحصاری خودروسازان را حل می‌کنیم، اما اینگونه نبود؛ چراکه مشکل بازار خودروی ما چیز دیگری است.
سیاست‌های ارزی ربطی به صنعت خودرو ندارد
۶۰سال است واردات خودرو در ایران ممنوع است. فعلا تصمیم بانک مرکزی این است که نحوه مصرف ارز برای واردات به‌گونه‌ای باشد که با ارز اشخاص نشود خودرو وارد کرد. باید به این تصمیم تمکین کرد. اگر این محدودیت‌ها نبود، بله می‌شد به مردم اجازه داد که هر کس با ارز خودش خودرو وارد کند، اما شرایط تحریمی را باید درنظر گرفت.
سیاست‌های بانک مرکزی بود که ۸،۷ سال قبل برای مدیریت مصارف ارزی، جلوی واردات خودرو را گرفت و ارتباطی با صنعت خودرو نداشت.
در مورد سایر صنایع ببینید با ممنوعیت واردات، صنعت لوازم‌خانگی رشد کرد. به صنعت خودروسازی هم باید این فرصت را داد.
این حرف تبلیغاتی که گفته می‌شود به هر ایرانی باید اجازه داد با ارز خودش خودرو وارد کند، حرف نادرستی است و نمی‌توان به عموم مردم چنین اجازه‌ای را داد و دولت موظف است بر نحوه مصارف ارزی مدیریت کند. سیاست‌های ارزی، کاملا کلان است و اینگونه نمی‌توان به‌طور خرد و بخشی به آن پرداخت.
مشکل اصلی از تورم ۷سال اخیر و بی‌ثباتی گسترده شروع شده است. تاکنون پیش نیامده که مسئولان بانک مرکزی به مردم بگویند برای حفظ ارزش پولتان بروید طلا بخرید. باید نظام حکمرانی درباره توسعه صنعتی و خودرو را حل کنیم. باید مشکلات حمل‌ونقل را برطرف کنیم. این فرافکنی است که برای رفع مشکل صنعت خودرو، به فکر واردات خودروهای دست‌دوم بیفتیم.
اگر راه واردات خودروی کارکرده باز شود، کل صنعت خودرو زمین می‌خورد؛ چون یک جریان خاص زمام واردات خودروی کارکرده را به‌دست خواهد گرفت؛ ضمن اینکه با افزایش تقاضا برای ارز، قیمت ارز هم بالا می‌رود.
چرا سیاست‌های مختلفی که در ۷سال گذشته اجرا کردیم، مانع گرانی ارز نشد؟ مشکل صنعت خودرو هم به این بی‌ثباتی ارزی بازمی‌گردد. سیاستگذاران شامل دولت و مجلس در زمینه تصمیماتی که برای خودرو گرفته‌اند، اشتباه کرده‌اند.
راهکار، اصلاح تنظیم‌گری و اصلاح نظام رقابت است. واردات گسترده خودرو موجب ارزان شدن قیمت‌ها در بازار هم نخواهد شد.
با ۷۰هزار دستگاه واردات خودرو، بازار متعادل می‌شود. صفی که وجود دارد برای رانت است؛ نه نیاز واقعی.
