به گزارش گروه ویژه تابناک، به نظر می‌رسد دیجیکالا به‌تازگی تعدادی از نیروهای خود را تعدیل کرده اما این موضوع پیش از آن‌که در سکوهای اطلاع‌رسانی این شرکت یا رسانه‌ها مطرح شود، در شبکه‌های اجتماعی جنجال ساخت.
«دیجیکالا همیشه برای من خونه بود. چطور باید اینو هضم کنم که یه روز بیان بگن «دمت گرم، زحمت کشیدی» و چند ساعت بعد، انگار هیچ‌وقت نبودی، دسترسی‌هاتو کامل ببندن؟ یه رفتار خشک، بی‌رحم، بدون لحظه‌ای فکر»؛ این متن برگرفته از پست کوتاهی است که یکی از کارکنان تعدیل شده در شبکه اجتماعی ایکس منتشر کرده و تا لحظه انتشار این گزارش حدود ۸۵۰ هزار کاربر آن را دیده‌اند. نکته‌ای که برخی کاربران درباره همین پست به آن اشاره کرده‌اند، قطع همکاری ناگهانی بدون اطلاع قبلی بوده به‌طوری که کارکنان تعدیلی غافل‌گیر شده‌اند.
بحث‌هایی که در فضای مجازی مطرح شده، اعتبار و سلامت محیط کار دیجیکالا را زیر سوال برده است. اگر قرار بود این شرکت در بیانیه‌ای رسمی اعلام کند که تعدادی از نیروهایش را تعدیل کرده بدون تردید به این موضوع اشاره نمی‌شد که قطع همکاری از قبل به افراد اطلاع‌رسانی نشده بود.
دیدگاه‌های کاربران البته متفاوت است و برخی نیز تاکید کرده‌اند از نظر احساسی نباید با محیط کار و همکاران درگیر شد زیرا بار روحی اتفاقاتی مانند تعدیل را سنگین‌تر می‌کند.
بیشتر پست‌های کاربران ایکس زمانی منتشر شده که هنوز نه دیجیکالا و نه هیچ رسانه‌ای به خبر تعدیل نیرو اشاره‌ای نکرده بود و سکوت خبری برقرار بود. سکوتی که با یک مصاحبه بحث‌برانگیز شکست و ابهامات بیشتری را سبب شد.
مصاحبه رسانه حوزه فناوری با مدیرعامل دیجیکالا
حدود سه روز پس از آن‌که گروهی از کارکنان تعدیل شده در شبکه‌های اجتماعی به این رخداد اعتراض کردند در نهایت مدیران دیجیکالا مجبور به پاسخ‌گویی شدند.
مدیرعامل این شرکت در گفت‌وگو با یک رسانه حوزه فناوری که نام آن تشابه جالبی هم با خود دیجیکالا دارد، تاکید کرده که این شرکت پس از ۱۸ سال فعالیت به این «تحول» نیاز داشته است.
نکته قابل توجه درباره مصاحبه «اختصاصی» رسانه حوزه فناوری با «مسعود طباطبایی» این است که نشانه‌هایی از رپورتاژ بودن آن به چشم می‌خورد. به عبارت دیگر گمان می‌رود که سوال ابتدا به صورت مکتوب ارسال شده و سپس پاسخ آن از سوی روابط عمومی دیجیکالا به رسانه حوزه فناوری ارسال شده یا اصلا پرسشی در میان نبوده و متن را طوری نگاشته و تنظیم کرده‌اند تا گفت‌وگو به نظر برسد.
در متن این مصاحبه که شبیه بیانیه به نظر می‌رسد از قول طباطبایی آمده است: «گفت‌وگوها را از سال گذشته در سطح رهبری سازمان شروع کردیم تا سازمان انعطاف‌پذیری و سرعت عمل بیشتری در مواجهه با تغییرات بازار داشته باشد. متأسفانه به‌دلیل این تحولات، حذف برخی موقعیت‌های شغلی و خداحافظی با تعدادی از همکاران اجتناب‌ناپذیر بود. البته تاکید می‌کنم که این اقدام به معنی تعدیل نیرو نیست. همه این افراد زحمت‌کش و اثرگذار بودند، اما ماهیت برخی دپارتمان‌ها و مشاغل تغییر کرده است. پس از جلسات متعدد با معاونان و بررسی دقیق، ساختار اصلاح شد و مطمئنیم این تغییرات در آینده تأثیر مثبتی روی کسب‌وکار و خدمات ما خواهد گذاشت.»
مدیرعامل دیجیکالا هرچند اخراج کارکنان را تایید کرده، اما همزمان گفته آن را تعدیل نیرو نمی‌داند بلکه از نظر او «خداحافظی» با همکاران است.
هنگامی که رسانه حوزه فناوری به ظاهر پرسیده که «واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که این تصمیم برای برخی کارکنان دردناک بوده. چه حمایت‌هایی از آنها شده؟» مسعود طباطبایی پاسخ داده است: «برای ما هم این بخش تلخ ماجرا بود و با وجود تمام احترام و علاقه‌ای که به همکاران سابق‌مان داریم، مجبور به این تصمیم شدیم اما برای کاهش تأثیر این تغییر بسته‌های حمایتی شامل حقوق تا پایان خرداد (و در برخی موارد بیشتر) و کمک برای جذب در شرکت‌های همکار در اکوسیستم فناوری در نظر گرفته‌ایم. همچنین با تیم‌های منابع انسانی سازمان‌های دیگر هماهنگی می‌کنیم تا مسیر شغلی این عزیزان ادامه پیدا کند.»
یکی از نشانه‌های رپورتاژی بودن این گفت‌وگو آنجا نمایان می‌شود که رسانه حوزه فناوری از مدیرعامل دیجیکالا نپرسیده که خبر تعدیل نیرو یا به تعبیر خودش خداحافظی از همکاران چقدر پیش‌تر از اجرایی شدن آن به افراد اطلاع‌رسانی شده بود. همچنین درباره تعداد نیروهای رانده شده و بخش‌های محل خدمت آنها نیز مبهم مانده است.
پرسش اینجاست، وقتی یک رسانه مدعی است که با مدیرعامل بزرگ‌ترین فروشگاه آنلاین ایران «گفت‌وگویی اختصاصی» داشته، چطور به جای آن‌که ابهامات کارکنان تعدیل شده و افکار عمومی را مطرح کند، تنها چند سوال ساده مقابل او می‌گذارد؟
طباطبایی در ادامه تاکید کرده که برخلاف تصوری که از قطع همکاری با برخی همکاران وجود دارد و معمولا در شرایط بحرانی انجام می‌شود، دیجیکالا «در بهترین شرایط شرکت» و «برای تحول بلندمدت» این تصمیم را گرفته و قرار نیست به‌صورت مستمر ادامه یابد. در حقیقت دیجیکالا که تحت فشار شبکه‌های اجتماعی مجبور به واکنش شده همزمان تلاش کرده تا موقعیت و جایگاه والای برند خود را حفظ کند.
از سوی دیگر مدیرعامل این شرکت با این هدف که در آینده متقاضیان تصاحب موقعیت‌های شغلی این شرکت هنگام ارسال رزومه دچار هراس و تردید نشوند، گفته است: «من عمیقا قدردان همه همکارانی هستم که از دیجیکالا جدا شدند. این تصمیم برای آینده شرکت و تمام ذی‌نفعان از جمله مشتریان و کارکنان فعلی ضروری بود که نتایج آن را در ماه‌های آینده خواهیم دید. مطمئنم این تغییرات ساختاری دیجیکالا را به سازمانی چابک‌تر و هوشمندتر تبدیل خواهد کرد.»
یک گفت‌وگوی اختصاصی و هزار سوال پرسیده نشده
چطور می‌توان پذیرفت که مدیرعامل یک شرکت بسیار بزرگ با یک رسانه «مصاحبه اختصاصی» داشته باشد و در عمل هیچ نگوید و هیچ اطلاعاتی ندهد. اگر مدیر روابط عمومی دیجیکالا از زبان خودش این پاسخ‌ها را مقابل رسانه حوزه فناوری گذاشته بود، منطقی‌تر به نظر می‌رسید اما طباطبایی به هر دلیلی ترجیح داده خودش وارد عمل شود.
در حال حاضر این ابهام مطرح است که آیا مدیرعامل دیجیکالا به روابط عمومی این مجموعه اعتماد ندارد؟ آیا روابط عمومی راهکاری برای ارائه نداشته که در نهایت شخص مدیرعامل خودش مجبور شده با رسانه حوزه فناوری مصاحبه کند؟ اما چرا آن رسانه؟
واحد روابط عمومی دیجیکالا که ده‌ها کارمند دارد(شاید بعد از خداحافظی کوچک‌تر شده باشد) چطور می‌تواند به این پرسش پاسخ دهد که آيا این اطلاعات را نمی‌توانستند در قالب یک بیانیه منتشر کنند؟ چه می‌شود که مدیرعامل شرکتی با این عظمت حاضر می‌شود به چند سوال رپورتاژی پاسخ دهد؟ اکنون به نظر می‌رسد روابط عمومی دیجیکالا قادر نبوده تا حاشیه‌های موضوعی به سادگی تعدیل نیرو را رفع کند به همین دلیل مدیرعامل خودش پا به میدان گذاشته است.
اینکه تابناک بر چه اساسی اصالت این گفت‌وگو را زیر سوال می‌برد، دلایل مختلفی دارد که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌شود.
۱- لحن طبیعی مصاحبه
در مصاحبه‌های واقعی معمولا لحن گفت‌وگو کمی غیررسمی‌تر و پر از مکث‌های زبانی، جمله‌های نیمه‌کاره یا عبارات تعجبی است اما در این متن، تمام پاسخ‌ها یک‌دست، بی‌مکث و به‌شدت ویرایش‌شده به نظر می‌رسند. گویی شخصی در روابط عمومی دیجیکالا متن را نوشته و برای انتشار به رسانه حوزه فناوری سپرده نه اینکه گفت‌وگویی انجام شده باشد.
۲- شکل‌گیری پاسخ‌ها بدون پرسش واقعی
پاسخ‌ها بسیار منظم، هدفمند و فاقد تنش یا واکنش هیجانی است و هیچ تقابل، پیگیری یا پرسش سخت‌تری از سوی مصاحبه‌کننده دیده نمی‌شود؛ در حالی‌که موضوع تعدیل نیرو مستعد چنین پرسش‌هایی است. این ساختار اغلب در متن‌هایی دیده می‌شود که روابط عمومی‌ها تهیه می‌کنند و به اسم مصاحبه منتشر می‌شود.
۳- استفاده از عبارات تبلیغاتی و کلیدواژه‌های برندینگ
عباراتی چون نسل بعدی دیجیکالا، سازمانی چابک‌تر و هوشمندتر، هوشمندسازی فرآیندها و تحول بلندمدت، بیشتر یادآور بولتن‌های داخلی و زبان بیانیه‌های رسمی است تا لحن یک مصاحبه واقعی با رسانه حوزه دیجیتال که با مدیرعامل یک مجموعه بزرگ صحبت می‌کند.
۴- فقدان لحظه تعاملی یا احساسی خاص
در یک مصاحبه واقعی حتی اگر متن ویرایش شود به طور معمول ردی از تعامل انسانی باقی می‌ماند اما متن گفت‌وگوی مسعود طباطبایی با رسانه حوزه فناوری کاملا سرد، بی‌احساس و به‌نوعی بی‌جان است. حتی جمله‌های احساسی مانند «خداحافظی با همکاران سخت بود» مصنوعی و بی‌روح است.
۵- جایگاه مصاحبه‌گر
رسانه حوزه فناوری مدعی شده که «الف.ب» این گفت‌وگو را ثبت و تنظیم کرده است. او در پروفایل خود در این رسانه نوشته متولد ۱۳۵۰ و تحصیلکرده مهندسی نرم‌افزار و کارشناسی زبان و ادبیات انگلیسی است که از سال ۷۶ تاکنون روزنامه‌نگار بوده و نخستین صفحه فناوری اطلاعات را در روزنامه‌های ایران راه‌اندازی کرده است. او همچنین سابقه سردبیری نخستین هفته‌نامه و نخستین روزنامه فناوری اطلاعات ایران را نیز در رزومه خود دارد.
پرسش اینجاست، چرا یک روزنامه‌نگار حوزه فناوری هنگام روبه‌رو شدن با مدیرعامل دیجیکالا، سوالات بهتری به ذهنش نرسیده؟ آیا واقعا ملاقاتی روی داده ولی او اجازه نداشته تا گفت‌وگو را چالشی کند؟ آیا این اطلاعات مهم نیست که چند نفر در کدام بخش‌های دیجیکالا تعدیل شده‌اند؟
ارتباط نیروهای خداحافظی شده با مصاحبه!
نکته پایانی اینکه شرکت دیجیکالا قصد نداشته اطلاعاتی درباره تعدیل اخیر منتشر کند. آنها این گفت‌وگو را منتشر کردند تا فقط سکوت را شکسته باشند و حرفی زده باشند. مصاحبه رسانه فناوری در حالی منتشر شد که حتی اگر یک شهروند عادی در جریان روش دیجیکالا برای اعلام قطع همکاری با کارکنان تعدیل شده قرار گیرد، اگر روزی در خیابان مدیرعامل این شرکت را ببیند پرسش‌های بیشتر و بهتری را مطرح می‌کند. نه آنچه که رسانه حوزه فناوری به ظاهر پرسیده بود.
