ناصر استاد متخصص سم شناسی و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر گفت: متانول، که معمولاً به عنوان الکل چوب شناخته می‌شود، یک ماده سمی بسیار خطرناک است که می‌تواند به سرعت به سیستم‌های مختلف بدن آسیب برساند. زمانی که متانول وارد بدن می‌شود، آنزیم‌ها آن را به فرمالدهید و سپس به اسید فرمیک تبدیل می‌کنند. اسید فرمیک به‌ویژه برای سیستم عصبی سمی است و می‌تواند به‌طور خاص عصب بینایی را دچار آسیب‌های جدی کند، که در نتیجه منجر به نابینایی دائمی می‌شود. حتی مقدار کمی از متانول، مثل ۱۰ تا ۳۰ میلی‌لیتر، می‌تواند آسیب جدی یا مرگ ایجاد کند. در صورت عدم درمان سریع، این مسمومیت می‌تواند باعث مرگ خاموش (یعنی مرگ بدون علائم هشداردهنده قابل توجه) شود.

متانول؛ سمی خطرناک با اثرات مرگبار

وی افزود: در واقع، زمان برای درمان متانول بسیار حیاتی است و برای پیشگیری از اثرات کشنده یا نابینایی، باید در ساعات اولیه پس از مصرف به بیمارستان مراجعه کرد. درمان معمولاً با استفاده از اتانول به عنوان آنتی‌دوت (پادزهر) انجام می‌شود که از متابولیسم متانول جلوگیری می‌کند. در صورت مصرف بیشتر و مسمومیت شدید، ممکن است از فومپیزول (Fomepizole) استفاده شود که یک داروی مؤثر در توقف متابولیسم متانول است. در موارد جدی‌تر، برای پاکسازی بدن از متانول و اسید فرمیک، از دیالیز استفاده می‌شود.

روش‌های درمان مسمومیت: از اتانول تا دیالیز

به گفته استاد؛ خطرات مصرف متانول تنها به گروه سنی خاصی محدود نمی‌شود. هر فردی می‌تواند در معرض این خطرات قرار گیرد، اما افراد کودک و نوجوان به دلیل وزن پایین و سیستم‌های بدن حساس‌تر، ممکن است به سرعت آسیب ببینند. همچنین افراد سالمند به دلیل ضعف سیستم ایمنی و حساسیت بیشتر اعصاب، آسیب‌های بیشتری از مسمومیت با متانول خواهند دید. با این حال، جوانان به ویژه در مهمانی‌ها و هنگام مصرف مشروبات الکلی تقلبی یا دست‌ساز، بیشتر در معرض خطر مسمومیت قرار دارند.

نقش الکل‌های تقلبی در افزایش موارد مسمومیت

وی ادامه داد: مشکلات ناشی از مسمومیت با متانول معمولاً در اثر قاچاق و تولید غیرقانونی الکل به وجود می‌آید. بسیاری از الکل‌های تقلبی که به بازار می‌آیند، متانول دارند و چون طعم و ظاهر آنها شبیه اتانول است، مصرف‌کنندگان نمی‌توانند به راحتی تشخیص دهند که محصول مصرفی آنها حاوی متانول است.

به گفته وی؛ حتی اگر در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی هشدارهایی درباره خطرات این مواد منتشر شود، بسیاری از افراد همچنان به دلیل نداشتن اطلاعات کافی و اعتماد به فروشندگان ناآگاه، مصرف این محصولات را ادامه می‌دهند. این در حالی است که فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی در مورد خطرات ناشی از مصرف متانول هنوز به اندازه کافی در جامعه گسترش نیافته است، به ویژه در بین جوانان و گروه‌های آسیب‌پذیر است.

استاد خاطرنشان کرد: یکی از دلایل دیگری که باعث می‌شود حتی افراد آگاه و تحصیل‌کرده نیز در معرض خطر قرار گیرند، اعتماد بیش از حد به مواد مصرفی در مهمانی‌ها یا تجمعات اجتماعی است. حتی پزشکان و افراد با تحصیلات بالا هم اگر از اصالت یک محصول آگاه نباشند و به دلیل اعتماد به میزبان یا فروشنده، مشروبات تقلبی مصرف کنند، ممکن است دچار مسمومیت شدید شوند و حتی جان خود را از دست بدهند. در واقع، ناآگاهی و بی‌احتیاطی در انتخاب مواد مصرفی، حتی برای افراد متخصص، می‌تواند کشنده باشد.