همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: افزایش جمعیت سالمندی در دنیا به یکی از مسائل کلیدی نظام سلامت جوامع تبدیل شده است. آمارهای سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که جمعیت بالای ۶۵ سال جهان تا سال ۲۰۵۰ از ۷۶۱ میلیون نفر به ۱.۶ میلیارد نفر خواهد رسید.

در ایران هم پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۱۴۳۰، بیش از یک‌سوم جمعیت کشور سالمند خواهند بود. یعنی تا ۳۰ سال آینده، ایران با ۹۲ میلیون نفر جمعیت، نزدیک به ۳۰ میلیون نفر فردِ بالای ۶۰ سال خواهد داشت. این رشد انفجاری جمعیت سالمندی، نظام سلامت ایران را با چالش‌های متعددی مواجه کرده است که در ادامه به ۱۰ مورد از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.

افزایش هزینه‌های درمان: سالمندان به دلیل نیاز به خدمات درمانی مستمر، هزینه‌های بالایی را به نظام سلامت تحمیل می‌کنند. مطالعه‌ای نشان داده است که تنها افزایش ۱ درصدی شاخص سالمندی، هزینه‌های سلامت این گروه را ۰.۳۷ درصد (سی‌وهفت صدم درصد) افزایش می‌دهد.

کمبود امکانات و زیرساخت‌های درمانی تخصصی: مراکز درمانی مجهز به خدمات تخصصی سالمندی در ایران محدود است. این کمبود، ارائه مراقبت‌های باکیفیت به سالمندان را دشوار می‌کند.

نبود مراقبت‌های بلندمدت در نظام سلامت ایران: نظام سلامت کشور ما فاقد ساختار منسجم برای مراقبت‌های بلندمدت سالمندان است. آن هم گروه سنی‌ای که مبتلا به بیماری‌های مزمن هستند و نیاز به مراقبت‌های بلندمدت و مستمر دارند. درضمن، فقدان برنامه‌ریزی کلان برای مواجهه با سالمندی، از جمله اجرای ناقص سند ملی سالمندان، یکی از چالش‌های اصلی در کشور است.

کمبود نیروی انسانی متخصص: تعداد پزشکان و پرستاران آموزش‌دیده در حوزه سالمندی کافی نیست. پیش‌بینی می‌شود تا ۱۵ سال آینده، حدود ۵۸ هزار پزشک به سن بازنشستگی برسند که همین، کمبود نیروی انسانی را تشدید خواهد کرد.

بیماری‌های مزمن و متعدد: سالمندان اغلب به بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشارخون و بیماری‌های قلبی‌عروقی مبتلا هستند که نیازمند مدیریت پیچیده و منابع گسترده است.

سلامت روان سالمندان: حدود ۱۵ درصد سالمندان بالای ۶۰ سال دچار یکی از اختلالات روانی هستند. افسردگی و زوال عقل از مشکلات شایع دوران سالمندی هستند که نظام سلامت ایران برنامه‌های محدودی برای مدیریت آنها دارد.

انزوا و تنهایی: پاندمی کووید-۱۹ نشان داد که سالمندان در معرض انزوای اجتماعی و تنهایی هستند که اثرات منفی بر سلامت روان آنها دارد. نظام سلامت فاقد برنامه‌های جامع برای حمایت اجتماعی از این گروه است.

ناکافی بودن پوشش بیمه: بسیاری از خدمات موردنیاز سالمندان مانند توان‌بخشی و مراقبت‌های خانگی تحت پوشش بیمه‌های پایه قرار نیستند؛ مساله‌ای که بار مالی سنگینی را بر دوش خانواده‌ها می‌گذارد.

افزایش آمار تجرد قطعی و نبود حمایت‌های اجتماعی: حدود ۸۰ هزار سالمند در ایران دچار تجرد قطعی هستند و پیش‌بینی می‌شود که این تعداد در ۲۰ سال آینده به یک میلیون نفر برسد. این گروه به حمایت‌های اجتماعی و درمانی بیشتری نیاز دارند که نظام سلامت کشور هنوز آمادگی کافی برای آن را ندارد.

کمبود خانه‌های سالمندان: کمبود خانه‌های سالمندان، یکی از معضلات مهم نظام سلامت ایران در مواجهه با رشد جمعیت سالمندی است. در ایران، تعداد مراکز نگهداری سالمندان (خانه‌های سالمندان) به شدت محدود است و پاسخگوی نیازهای کنونی و آینده نیست. بر اساس داده‌های وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی کشور، تا سال ۱۴۰۲ تنها حدود ۴۰۰ مرکز نگهداری سالمندان در کشور وجود داشت که ظرفیت آنها به سختی به ۲۰ هزار نفر می‌رسد. این در حالی است که جمعیت سالمند ایران (افراد بالای ۶۰ سال) در حال حاضر حدود ۱۰ میلیون نفر است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۳۰ به بیش از ۳۰ میلیون نفر برسد.

بیشتر بخوانید؛

• ورزش سالمندان در ایران نادیده گرفته شده است

• احتمال بروز افسردگی در سالمندان گوشی‌ باز

• افسردگی و انزوا در کمین مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها

• به این ۶ دلیل در سالمندی ورزش کنید

حتی خانه سالمندان به تعداد کافی نداریم

درحال‌حاضر ۸۰ هزار سالمند مجرد در کشور داریم که تعدادی از آنها حتی یک بار ازدواج نکرده‌اند و تنها زندگی می‌کنند و این آمار مدام در حال افزایش است.

دکتر رضا فدای وطن، دکترای تخصصی سالمندشناسی و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران در این رابطه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: به آمار سالمندانِ تنها باید افرادی را - دهه‌شصتی‌ها و بخشی از دهه‌پنجاهی‌ها - هم اضافه کرد که فعلا دوره میانسالی را می‌گذرانند و مستقل زندگی می‌کنند و در آینده نزدیک به فهرست سالمندانِ مجرد اضافه خواهند شد.

این استاد دانشگاه می‌گوید: درحال‌حاضر حدود ۷۰۰ هزار دختر و پسر مجردِ بالای ۴۰ سال در کشور داریم که دوره میانسالی را سپری می‌کنند و احتمال دارد دچار «پدیده تجرد قطعی» شوند. تجرد قطعی هم زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به ۴۵ تا ۵۰ سالگی می‌رسد اما هنوز مجرد است و ازدواج نکرده است.

دکتر فدای وطن که دکترای تخصصی سالمندشناسی دارد، در ادامه به کمبود خانه سالمندان در کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: ما در کشور حتی خانه سالمندان به تعداد کافی نداریم. همین الان هم اگر درباره تعداد خانه‌های سالمندان احساس کمبود نداریم، دلیلش این است که بخش عظیمی از بار سالمندان روی دوش خانواده‌ها است. اما نسل سالمندان آینده که اغلب آنها فرزندی نخواهند داشت، مشکلات بیشتری خواهند داشت.

این استاد دانشگاه تاکید می‌کند: ما در کشور خانه سالمندان اصلا به تعداد سالمندان یکی دو دهه آینده نداریم و اگر هم داشته باشیم، این خانه‌ها تحت پوشش بیمه نیستند. خیلی‌ها همین الان نیاز دارند سالمند خود را در خانه سالمندان بگذارند اما نمی‌توانند. چون از پس هزینه‌های آن برنمی‌آیند. اگر بیمه‌ها هم بخواهند مثلا در آینده بخش زیادی از سالمندان را زیر پوشش بیمه‌ ببرند، قطعا همگی ورشکست خواهند شد. به همین دلیل است که می‌گویم از الان باید فکری برای جمعیت سالمندان کرد.