جامعه کشورهای پرتغالی‌زبان (CPLP) یک سازمان بین‌دولتی، در سال ۲۰۰۹ پنجم مه را به عنوان روز جهانی زبان پرتغالی تعیین کرد. این سازمان از سال ۲۰۰۰ با یونسکو همکاری رسمی داشته است، اما در سال ۲۰۱۹ و در چهلمین نشست عمومی یونسکو، این روز به‌طور رسمی به‌عنوان روز جهانی زبان پرتغالی به تصویب رسید.
به گزارش ایمنا، ریشه زبان پرتغالی به زبان گالیسی بازمی‌گردد؛ زبانی که در شمال پرتغال و شمال‌غرب اسپانیا رایج بود. گالیسی ترکیبی از لهجه‌های محلی و زبان لاتین عامیانه بود. با گذر زمان و حدود قرن چهاردهم میلادی، زبان پرتغالی به‌عنوان زبانی مستقل و نوظهور شکل گرفت. امروزه به سخنگویان زبان پرتغالی لوزوفون گفته می‌شود و بیشتر آنان در کشور برزیل زندگی می‌کنند.
پرتغالی یکی از زبان‌های پویایی است که مردم چهار قاره به آن صحبت می‌کنند. این زبان نه‌تنها زبان رسمی پرتغال و برزیل است، بلکه در کشورهای متعددی همچون آنگولا، موزامبیک، کیپ ورد، گینه بیسائو، سائوتومه و پرینسیپ، تیمور شرقی و گینه استوایی نیز جایگاه رسمی دارد. بیش از ۲۶۰ میلیون نفر در سراسر جهان به زبان پرتغالی صحبت می‌کنند و این زبان از نظر تعداد گویشوران، ششمین زبان پرکاربرد جهان به‌شمار می‌رود.
تنها ۵ درصد از گویشوران پرتغالی در خود پرتغال زندگی می‌کنند و بخش عمده‌ای از آن‌ها، یعنی حدود ۸۰ درصد، ساکن برزیل هستند، همچنین پرتغالی دومین زبان اروپایی با سریع‌ترین رشد در جهان است و تعداد افرادی که آن را به عنوان زبان دوم می‌آموزند، رو به افزایش است.
ریشه زبان پرتغالی به لاتین بازمی‌گردد و از زبان‌های رومی به‌شمار می‌رود. این زبان نخستین‌بار در قرن نهم میلادی در اسناد رسمی ظاهر شد و در سال ۱۲۰۹ به عنوان زبان رسمی پرتغال شناخته شد. پرتغالی همچنین تحت تأثیر زبان عربی و دیگر زبان‌های منطقه ایبری قرار گرفته است.
با فتح شبه‌جزیره ایبری توسط مورهای مسلمان از شمال آفریقا و خاورمیانه در قرن هشتم میلادی، زبان عربی به‌عنوان زبان رسمی این منطقه تا زمان بازپس‌گیری آن توسط مسیحیان (ریکونکیستا) در قرن سیزدهم باقی ماند، در نتیجه، زبان پرتغالی تحت تأثیر شدید زبان عربی قرار گرفت و بسیاری از واژه‌های عربی همچون «azeitona» به معنای زیتون وارد زبان پرتغالی شدند که هنوز هم در زبان روزمره به کار می‌روند.
در دوران استعمار، پرتغالی به‌عنوان زبان تجارت و اداره در آسیا و دیگر مستعمرات پرتغال مورد استفاده قرار می‌گرفت. این زبان تا قرن نوزدهم در بسیاری از مناطق آسیا زبان غالب تجارت بود و پس از آن، زبان‌های محلی جایگزین آن شدند.
یکی از نکات جالب درباره الفبای پرتغالی این است که تا سال ۲۰۰۹ تنها ۲۳ حرف داشت و سه حرف K، W و Y بعدها به‌منظور پذیرش واژه‌های قرضی از زبان‌های دیگر به الفبا افزوده شدند. امروزه الفبای پرتغالی همچون انگلیسی ۲۶ حرف دارد. زبان پرتغالی تأثیراتی نیز بر زبان انگلیسی داشته و برخی واژه‌ها همچون "cobra" (مار کبری)، flamingo و piranha از پرتغالی وارد انگلیسی شده‌اند.
با وجود گستردگی پرتغالی، این زبان نسبت به اسپانیایی کمتر مورد توجه زبان‌آموزان قرار گرفته است و در میان ۱۰ زبان پرطرفدار برای یادگیری جای ندارد، با این حال روند یادگیری آن در حال رشد است و شناخت این زبان می‌تواند فرصت‌های زیادی را برای علاقه‌مندان به سفر، کار یا تحصیل در کشورهای پرتغالی‌زبان فراهم کند.
یادگیری پرتغالی نه‌تنها دریچه‌ای به فرهنگ پرتغال و برزیل می‌گشاید، بلکه به‌دلیل شباهت‌های ساختاری با دیگر زبان‌های رومی، مسیر یادگیری زبان‌هایی همچون اسپانیایی، ایتالیایی و فرانسوی را نیز هموارتر می‌کند.
