«حتما خواسته کسی را بدبخت کند»؛ کارگر فضای سبز سازمان بهشت زهرا این را می‌گوید و کاغذ و استخوانی که دورتادورش را با چیزی شبیه مو بسته‌اند، از باغچه‌ کنار قبر بر می‌دارد. بازش نمی‌کند: «طلسم است دیگر! نوشته شده که یکی را بکشد یا دیگری را جوانمرگ کند! حتی باز کردن این کاغذها و خواندنشان هم معصیت دارد.» وقتی می‌پرسیم که اینجا کجا و طلسم و جادو و جنبل کجا؟

 

می‌گوید: «از این انسان دوپا هرچیزی ساخته است. ما آنقدر دیده‌ایم که چشممان عادت کرده. کارگرانی که قبر می‌کنند روزی نیست که فردی از آنها نخواهد کاغذ طلسمی را در قبر تازه بیندازند. یا ما که مسئول نظافت بهشت‌زهرا هستیم، هر روز بارها و بارها کاغذهای دعا را که از خاک بیرون افتاده‌اند پیدا می‌کنیم.»

 

با ادامه جست‌وجوها، پای صحبت غسالان و کارگرانی می‌نشینیم که از هجوم هر روزه سودجویان برای دریافت تکه‌ای از کفن مرده، آب شست‌وشوی غسالخانه، ناخن و موی میت می‌گردند و حتی حاضرند برای تکمیل پازل‌های طلسم و دعایشان هزینه زیادی هم بپردازند. 

 

باران باریده و خاک شسته شده، تکه‌های کاغذ تا خورده را به سطح خاک کشانده است. کارکنان خدمات شهری بهشت‌زهرا، به جمع کردن کاغذهایی که روی آن متن‌های عجیب و غریب نوشته شده عادت کرده‌اند؛ به خصوص در قطعات قدیمی‌ که خلوت‌ترند. یکی از کارکنان قدیمی بهشت‌زهرای تهران می‌گوید: «پیدا کردن طلسم و جادو روی خاک بهشت زهرا برای ما که سال‌هاست در اینجا کار می‌کنیم اتفاقی عادی است.

 

این موضوع نه فقط مختص بهشت زهرا، بلکه در هر قبرستان دیگری نیز قرن‌هاست که رواج دارد و قدمت آن به قدمت خلق خرافات در ذهن انسان است.» دو کیسه در دست دارد که داخل یکی زباله‌های روی زمین را جمع کرده و داخل دیگری کاغذهایی که با نخ سفید و مو پیچیده شده‌اند.

 

دور می‌شود و با صدای نه چندان بلندی می‌گوید: «خدا می‌داند هر کدام از این کاغذها، برای کور کردن گره‌های زندگی کدام بی‌نوایی نوشته شده! می‌دانم که اغلب این دعاها شر هستند. آدم عاقل که خیر و برکت را پنهانی برای دیگران نمی‌خواهد و آن را در خاک گورستان نمی‌جوید!»

 

نه اینکه پاتوق دعانویس‌ها و سرکتاب‌بازکن‌ها قطعات قدیمی بهشت زهرا باشد؛ آنها که به دنبال جمع کردن خاک مرده‌ ۲۰ ساله می‌گردند یا آمده‌اند تا برگه طلسمی را در خاک گورستان دفن کنند، ترجیح‌شان انتخاب جایی خلوت است که مجبور به پاسخ به نگاه‌های پر سوال مردم نشوند.

 

ولی ماجرا به همینجا ختم نمی‌شود و آنهایی که برای رفع مشکلشان دست به نوشتن طلسم زده‌اند، گاهی مجبور می‌شوند خودشان را به پشت در سالن‌های تطهیر برسانند تا مراحلی که دعانویس به آنها گفته را مو به مو انجام دهند؛ یا به دنبال گوشه‌ای از کفن میت آمده‌اند، یا می‌خواهند هرجور شده تکه‌ای از مو و ناخن یک میت به دستشان برسد، یا می‌خواهند بطری کوچکی را با آبی پر کنند که با آن جسدی را غسل داده‌اند. 

 

کارکنان بهشت زهرا و به خصوص سالن‌های تطهیر به شنیدن این درخواست‌ها عادت کرده‌اند اما هنوز چیزی از عجیب و غریب بودن این درخواست‌ها برایشان کم نکرده است. یکی از کارکنان سالن تطهیر می‌گوید: «تقریبا همه افرادی که مدتی در اینجا مشغول به کار می‌شوند با درخواست‌های عجیب و غریب از سمت مردم روبه‌رو می‌شوند. بیشترین درخواست هم کندن بخشی از موی سر یا ناخن میت است که برای گذاشتن پیش طلسم می‌خواهند.»

 

وقتی از او درباره نیت افراد درخواست کننده می‌پرسیم می‌گوید: «گاهی برای اینکه ما را راضی به این کار کنند، داستان‌هایی تعریف می‌کنند. مثلا یکی می‌خواهد دامادی که دخترشان را آزار و اذیت می‌کند، از زندگی این دختر بیرون برود. یا می‌خواهند بخت کسی را ببندند و گره در کار کسی بیندازند که در حقشان بدی کرده است. هرچه هست، مطمئنم که اتفاق خوبی نیست.»

 

می‌گوید در سال‌های حضورش در غسالخانه یا سالن‌های تطهیر، قشرهای مختلفی از مردم به سراغش آمده‌اند و درخواست‌های عجیب و غریبی داشتند: «از هر قشری که فکرش را کنید در بین این افراد دیده می‌شوند که به دنبال مو و ناخن میت هستند؛ از افراد تحصیل کرده گرفته تا قشری که از ظاهرشان مشخص است چندان اعتقادات مذهبی سفت و سختی ندارند، افرادی با ریشه‌های مذهبی و حتی دانشگاهی.»

 

می‌پرسم چه می‌شود که به سراغ دعانویسی و طلسم رفته‌اند؟ می‌گوید: «گاهی فکر می‌کنند در حقشان بی‌انصافی شده، یا می‌خواهند انتقام از کسی بگیرند و به هر حال پای دشمنی و کینه در میان است.» حالا که این‌ها را تعریف می‌کند صدایش از ناراحتی می‌لرزد: «خیلی از ما حال و روز افرادی که عزیزی را به تازگی از دست داده‌اند دیده‌ایم. چه آن زمان که مردم می‌توانستند سالن تطهیر را ببینند و چه امروز که چنین امکانی برای همراهان متوفی فراهم نیست، ما تمام سعی خودمان را می‌کنیم که با هر فرد متوفایی، فارغ از اینکه در زمان حیات که بوده و چه کرده، با احترام رفتار کنیم و همه مراتب دینی را برای این افراد مو به مو انجام دهیم.

 

گاهی یکی از تطهیرکنندگان با صدای بلند برای یک متوفی مداحی می‌کند، یا صدای دعای زیارت عاشورا همیشه در سالن پخش می‌شود. در چنین فضایی، در حالی که پیکرهای بی‌جان را یکی پس از دیگری غسل می‌دهیم، ناگهان می‌شنویم که یک نفر بیرون از سالن تطهیر تکه‌ای مو یا ناخن می‌خواهد! برایمان خیلی تکان دهنده است که برخی برای اهداف دنیوی خودشان که احتمالا چندان هم خیر نیست، به جسم مرده ستم می‌کنند.»

 

 با بهبود روند تطهیر افراد متوفی و کم شدن ارتباط مستقیم واحد تطهیر با مراجعه‌کنندگان، به نظر می‌رسد راه برای دسترسی افراد سودجو به خواسته‌های غیر اخلاقی‌شان بسته شده است. «فاطمه خیری» کارشناس فرهنگی سازمان بهشت‌زهرا که خود نیز چند بار در جریان این درخواست‌ها قرار گرفته می‌گوید: «در گذشته که مراجعان امکان بیشتری برای ارتباط گرفتن با همکارانمان در سالن تطهیر را داشتند، باعث مکدر شدن اوقات تطهیر دهندگان می‌شدند. در سال‌های گذشته هم با حضور ناظران شرعی در سالن تطهیر بهشت زهرا و هم با کم شدن ارتباط مستقیم مردم با این واحد، گزارش‌هایی از این دست نیز بسیار کمتر شده است.»

 

او درباره شیوع خرافات در جامعه و آسیب‌های آن می‌گوید :«این گونه خرافات راهی در دیانت و مذهب ندارد و فردی که به خدا ایمان داشته باشد، چطور می‌تواند خواسته‌اش را از غیر خدا طلب کند؟ این طلسم‌ها را افراد سودجو با تعیین شرط‌های عجیب و گاهی غیر قابل دستیابی می‌نویسند و به قیمت گزاف به مردم عامی می‌فروشند تا اگر طلسم اثری نکرد، آن را به راحتی به گردن اما و اگرها بیندازند.»

 

او که بارها شاهد پیدا شدن طلسم‌های مختلف از خاک بهشت‌زهرا بوده می‌گوید: «در سال‌هایی که در اینجا بودم، چیزهای عجیبی به چشم دیدم. در برخی از گشت‌ها در قطعه‌های بهشت زهرا، با افرادی روبه‌رو می‌شویم که در حال دفن کردن چیزی در عمق ۱۰ سانتی‌متری خاک بودند؛ از کاغذ گرفته تا نعل اسب و پارچه و استخوان و شاخ قوچ و … .

 

یک بار یکی از رفتگران بهشت‌زهرا را دیدم که یک کیسه پر و سنگین از این کاغذها در دست داشت و می‌گفت که نمی‌داند باید با آن چه کند؟ عجیب اینجاست که گاهی، هرچند به ندرت، من متوجه شده‌ام که بستگان نزدیک متوفی دنبال چیدن مو یا ناخن این فرد بوده‌اند. این کار بی‌حرمتی به متوفی است و ما توصیه‌های اکیدی در دین برای منع شدن از این کار داریم.»

 

خیری می‌گوید: «این موضوع تنها مختص بهشت زهرا تهران نیست و در هر آرامستان دیگری ممکن است اتفاق بیفتد. امیدوارم با اطلاع‌رسانی در این باره، مردم آگاه‌تر شوند. همچنین این اطمینان را می‌دهم که در سال‌های گذشته با مدیریت مراحل تدفین در بهشت زهرا  تهران و همچنین حضور ناظران شرعی و دلسوزی همکاران واحد تطهیر، دست سودجویان از بی‌حرمتی به پیکر متوفیان کوتاه است.»