فرهیختگان: استقلال در طول تاریخ خود همواره با اسامی‌ای در خط دفاع شناخته شده که مهره‌های کلیدی فوتبال ایران بوده‌اند؛ از نصرالله عبداللهی و منصور پورحیدری گرفته تا رضا حسن‌زاده، مهدی فنونی‌زاده، پژمان منتظری و امیرحسین صادقی. بااین‌حال، نقطه اوج ساختار دفاعی استقلال در دهه اخیر را می‌توان در فصل بیست و یکم لیگ برتر دانست؛ فصلی که آبی‌پوشان با هدایت فرهاد مجیدی و گابریله پین، رکورد کمترین گل خورده را ثبت کرده و بدون شکست قهرمان شدند.
در آن فصل تیم استقلال با استفاده از سیستم ۲-۵-۳ و با مدافعانی مانند محمد دانشگر، عارف غلامی، محمدحسین مرادمند، سیاوش یزدانی، رافائل سیلوا و البته روزبه چشمی به دفاعی‌ترین فرم خود رسید. انسجام ساختاری، طراحی تمرینات خاص دفاعی توسط پین و تمرکز کامل روی بسته نگه داشتن دروازه باعث شد که استقلال به یکی از سخت‌ترین تیم‌های لیگ برای گل‌زنی حریفان تبدیل شود.
اما حالا در کمتر از ۳ سال پس از آن موفقیت درخشان، شرایط به گونه‌ای دیگر رقم خورده است. استقلال در فصل جاری لیگ برتر با افت چشم‌گیر در ساختار دفاعی مواجه بوده است؛ چه در نوع چینش بازیکنان، چه در میزان گل‌های دریافتی و چه در ثبات نفرات. این ضعف نه‌تنها باعث از دست رفتن امتیازات حیاتی در لیگ شده، بلکه در دیدار‌های بزرگ هم استقلال را به شدت آسیب‌پذیر کرده است؛ از جمله شکست رفت و برگشت برابر پرسپولیس و حذف از دور رقابت‌های لیگ نخبگان آسیا.
فصل آینده برای استقلال به‌نوعی فصل تغییر نسل در خط دفاعی خواهد بود. برخی از بازیکنان فعلی یا به دلیل شرایط بدنی و سنی و مصدومیت‌های پیاپی دیگر نمی‌توانند در سطح اول فوتبال بازی کنند و برخی دیگر هم یا قراردادشان به پایان می‌رسد یا از سوی کادر فنی در لیست مازاد قرار دارند.
دراین‌بین رافائل سیلوا، مدافعی که با تجربه بین‌المللی به استقلال آمد، در دو فصل اخیر نتوانست به شکل مستمر برای استقلال بازی کند. مصدومیت‌های متعدد، کند بودن در بازگشت‌ها و ناهماهنگی با سیستم‌های متغیر دفاعی باعث شده تا باشگاه تمایلی به تمدید قرارداد او نداشته باشد.
محمدحسین مرادمند نیز پس از بازگشت از خدمت سربازی، به‌هیچ‌وجه نتوانست فرم دوران اوج خود را بازیابد. اشتباه‌های مکرر، ازدست‌دادن تمرکز در دقایق کلیدی و نمایش ضعیف در نبرد‌های هوایی و البته مصدومیت‌های زیاد و متعدد باعث شده تا آینده‌اش در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد. همچنین ایمان سلیمی که فصل گذشته با گل‌های خود خاطرات زیبایی را برای هواداران استقلال رقم زد، برخلاف انتظار‌ها نتوانست در این فصل خود را به ترکیب اصلی تحمیل کند. او نه‌تنها نتوانست جایگاهی ثابت در ترکیب پیدا کند، بلکه عملکردش در دقایقی که بازی کرد نیز رضایت‌بخش نبود. بنابراین در حال حاضر احتمال جدایی او بسیار زیاد است. این بازیکن هم به همراه مرادمند مدت زمان زیادی را به‌خاطر مصدومیت از لیست تیم بیرون ماند و کمتر فرصت همراهی با تیم را پیدا کرد.
از سوی دیگر آرمین سهرابیان که در این فصل یکی از خوب‌های استقلال در فاز دفاعی بوده و حضور مستمرتری در ساختار دفاعی این تیم داشته است هم به‌زودی باید برای سپری‌کردن خدمت سربازی خود از جمع آبی‌ها جدا شود. خروج احتمالی او یک خلأ جدی در ساختار دفاعی استقلال ایجاد خواهد کرد؛ چرا‌که او در پست دفاع میانی و مدافع چپ، از معدود بازیکنان باتجربه و چند‌پسته تیم به شمار می‌رود.
این در حالی است که روزبه چشمی هم باوجود نقش کلیدی در میانه خط دفاعی، گاهی به مرکز زمین منتقل شده؛ اما با افزایش سن و افت سرعت، احتمال بازگشت دائمی او به دفاع میانی کم است. بنابراین انتظار می‌رود او نیز در فصل آینده صرفاً در نقش هافبک دفاعی باقی بماند و تحقق این امر یعنی اینکه برای فصل بعدی تمامی نفراتی که امروز در ساختار دفاعی استقلال بازی می‌کنند، در این جایگاه حضور نخواهند داشت. این در حالی است که به‌تازگی ضرغام سعداوی به خط دفاعی اضافه شده و درصورتی‌که او بتواند پاسخ اعتماد کادر فنی را بدهد از این چهره باید به‌عنوان یکی از نفرات جوان و جدیدی نام برد که از حالا نام خود را در ترکیب اصلی این تیم در فصل بعدی رزرو خواهد کرد.
باتوجه‌به وضعیت بحرانی ساختار دفاعی، مدیران استقلال فعالیت خود را برای بازسازی این خط آغاز کرده‌اند. لیستی از بازیکنان ایرانی و خارجی در دست بررسی است که تعدادی از آن‌ها سابقه حضور در استقلال را دارند و برخی دیگر بازیکنانی جوان و آینده‌دار به شمار می‌روند.
نخستین گزینه قابل‌توجه، محمد دانشگر است. مدافع سابق استقلال که در حال حاضر عضو تیم سپاهان است و با اتمام قراردادش احتمال بازگشت به جمع آبی‌پوشان را دارد. دانشگر با شناخت از فضای باشگاه و هواداران، می‌تواند با آمادگی بدنی بالا به یک گزینه قابل‌اتکا تبدیل شود، البته درصورتی‌که این بازیکن از نظر انضباطی تحت کنترل قرار گیرد!
همچنین عثمان اندونگ، مدافع سنگالی گل‌گهر که پیش‌ازاین از علاقه و تماس استقلالی‌ها برای جذب این بازیکن خبر داده بودیم، یکی دیگر از گزینه‌های مورد توجه است. قدرت بدنی بالا، نبرد‌های موفق هوایی و توانایی بازی در هر دو سمت دفاع میانی از ویژگی‌های مثبت اوست. البته این بازیکن آفریقایی دو سال دیگر با تیم سیرجانی قرارداد دارد و آبی‌ها کار سختی برای جذب این چهره دارند.
در کنار این دو، استقلال نیم‌نگاهی نیز به جذب بازیکنان جوان دارد. محمدمهدی زارع محصول آکادمی استقلال که در گل‌گهر عملکرد خوبی داشته و به تیم ملی نیز رسیده، با پیشنهاد استقلال مواجه شده و می‌تواند در کنار بازیکنانی نظیر ضرغام سعداوی، نسل جدید خط دفاعی استقلال را شکل دهد. زارع هم تا 2 سال بعد با گل‌گهر قرارداد دارد و اقدام برای جذب او هم قطعاً کار آسانی برای باشگاه تهرانی نخواهد بود.
همچنین شنیده می‌شود بازگشت سامان فلاح و سامان تورانیان از ملوان نیز در دستور کار قرار دارد. هر دو بازیکن به‌صورت قرضی در تیم ملوان عملکرد قابل‌قبولی داشتند و در صورت ادامه روند رشدشان می‌توانند آینده دفاع استقلال را تأمین کنند. دراین‌بین علاقه‌مندی برای بازگشت امید نورافکن هم ایجاد شده اما او هم بعد از پایان دوران خدمت یک سال دیگر تحت قرارداد با سپاهان خواهد بود.
البته نام مجید حسینی نیز که در همه این سال‌ها به‌عنوان یک گزینه برای بازگشت به جمع آبی‌های تهران از وی یاد شده است، دوباره بر سر زبان‌ها افتاده هرچند دراین‌خصوص خبر رسمی هنوز منتشر نشده است. البته به‌تازگی اخباری در خصوص پیشنهاد پرسپولیس به حسینی منتشر شد که برخی دیگر از رسانه‌ها از رد این پیشنهاد توسط مدافع سابق استقلال و فعلی کایسری اسپور ترکیه خبر دادند. بنابراین در بین این گزینه‌های استقلال برای ترمیم و بازسازی خط دفاعی این تیم در فصل بعدی، فقط محمد دانشگر در پایان فصل بازیکن آزاد است و سایرین همچنان تحت قرارداد با باشگاه خود هستند.
در روز‌هایی که اخبار انتصاب والتر ماتزاری به‌عنوان سرمربی فصل آینده استقلال به گوش می‌رسد، یکی از نقاط امیدواری هواداران به بازسازی ساختار دفاعی، همین انتخاب است. ماتزاری با تجربه سرمربیگری در تیم‌هایی مانند ناپولی، اینتر، تورینو و کالیاری، در ایتالیا به مربی‌ای با دیدگاه دفاعی شناخته می‌شود. او در سیستم‌های مبتنی بر سه‌دفاع، به‌خصوص 2-5-3 و 3-4-3 مهارت بالایی در انسجام ساختار و استفاده از مدافعان چند‌پسته دارد. او می‌تواند باتکیه‌بر تجربه‌اش، ترکیبی از مدافعان جوان ایرانی و بازیکنان خارجی را گرد هم آورد و نظم ساختاری ازدست‌رفته را به استقلال بازگرداند. شنیده می‌شود در صورت قطعی‌شدن کار ماتزاری با آبی‌پوشان، جذب یک یا دو مدافع خارجی سطح بالا در برنامه‌های اولیه ماتزاری خواهد بود و استقلال باید با فراهم‌کردن منابع مالی، زمینه تحقق این برنامه‌ها را فراهم کند.
در کنار بازسازی خط دفاعی، استقلال باید وضعیت هافبک‌های دفاعی خود را نیز مشخص کند. بازیکنانی که نقش مهمی در جلوگیری از فشار روی مدافعان دارند. دراین‌خصوص نیز تغییرات در فصل بعدی بسیار محتمل هستند که بررسی این احتمالات هم خالی‌ازلطف نیست. در این پست زبیر نیک‌نفس که در مقاطعی از فصل عملکرد قابل‌قبولی داشت، باتوجه‌به تعدد مصدومیت و فرم پر افت‌وخیز خود، احتمال جدایی‌اش زیاد است. همچنین دیدیه اندونگ هم هنوز قرارداد خود را با استقلال تمدید نکرده و باوجود درخواست‌ها در فضای هواداری برای تمدید با این بازیکن، هنوز تحول خاصی در این زمینه رخ نداده است.
این در صورتی است که اگر چشمی به خط میانی منتقل شود باز هم به خرید‌های بیشتری برای این پست نیاز است که البته محمد قربانی که گزینه جدی برای پیوستن به جمع آبی‌ها بود، حالا به الوحده امارات پیوسته و کار سختی برای حضور در تهران در پیش دارد. در این پست هم شنیده می‌شود چند بازیکن جوان در کوران رقابت‌های لیگ مورد توجه کادر فعلی استقلال قرار گرفته‌اند.
استقلال اکنون در آستانه تصمیم‌گیری حیاتی قرار دارد. ساختار دفاعی تیم به‌وضوح نیازمند تغییر و بازسازی است؛ تغییری که نه‌تنها به جذب بازیکنان جدید بلکه به نظم تاکتیکی، تمرینات ویژه و ثبات کادر فنی نیاز دارد. بازگشت به روز‌های طلایی خط دفاعی، تنها با انتخاب‌های هوشمندانه و حمایت قاطع مدیریتی از کادر فنی با پشتیبانی مالی از لیست خریدی که ارائه می‌دهد، ممکن خواهد بود. اگر استقلال بتواند از فرصت تابستانی برای ترمیم خط دفاع خود استفاده کند، هواداران می‌توانند به فصل آینده امیدوار باشند؛ فصلی که شاید بار دیگر واژه دژ دفاعی برازنده تیم آبی‌پوش پایتخت باشد.
