همنشینی لطفی با سعدی و حافظ و دوستان

دنیای اقتصاد شنبه 13 اردیبهشت 1404 - 00:01
همزمان با روز معلم، جدیدترین دیوارنگاره میدان جهاد به تصویری از محمدرضا لطفی، آهنگساز و نوازنده فقید تار و سه‌تار، اختصاص پیدا کرد. این دیوارنگاره لطفی را با لباس سفید معروفش در حال نواختن نشان می دهد و شاعرانی چون حافظ، سعدی، هوشنگ ابتهاج و شهریار هم او را دوره کرده‌اند.

این دیوار نگاره به مناسبت یازدهمین سال درگذشت محمد رضا لطفی و نقش این موزیسن در کشف و معرفی چهره های موسیقی ایران نصب شده است. محمدرضا لطفی متولد سال ۱۳۲۵ در گرگان بود و پدر و برادر بزرگش تار می زدند و او از کودکی به این ساز علاقه مند شد. لطفی در سال ۱۳۴۲ و زمانی که ۱۷ساله بود با شرکت در جشنواره موسیقی‌دانان جوان توانست استعداد درخشانش را به نمایش بگذارد. 

این موفقیت درهای هنرستان موسیقی تهران را به روی او گشود و زیر نظر استادانی چون علی‌اکبر شهنازی، حبیب‌الله صالحی، نورعلی برومند، عبدالله دوامی و سعید هرمزی، ردیف‌های موسیقی ایرانی و تکنیک‌های نوازندگی تار و سه‌تار را فراگرفت. لطفی همچنین در دانشکده موسیقی دانشگاه تهران تحصیلاتش را ادامه داد و با اساتیدی همچون حسین دهلوی نیز همکاری کرد. دهه ۱۳۵۰ اما دوران اوج‌گیری او به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین چهره‌های موسیقی سنتی ایران بود. او در سال ۱۳۵۳ به مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایرانی پیوست و گروه «شیدا» را با همکاری هوشنگ ابتهاج بنیان گذاشت. هدف این گروه،احیای موسیقی دستگاهی و بازخوانی آثار قدما بود که در آن زمان به حاشیه رانده شده بود.

این گروه با نوازندگانی همچون ناصر فرهنگ‌فر، علی‌اکبر شکارچی و حسین عمومی و خوانندگانی همچون محمدرضا شجریان آثار ماندگاری خلق کرد که موسیقی سنتی را از نو زنده کرد. لطفی در سال ۱۳۵۴، همراه با گروه شیدا و گروه عارف به سرپرستی حسین علیزاده در جشنواره هنر شیراز اجرای دستگاه راست‌پنجگاه را با همراهی شجریان و ناصر فرهنگ‌فر به صحنه برد که می‌گویند یکی از بهترین اجراهای ساز و آواز در تاریخ موسیقی ایران بوده است.

پس از واقعه ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ لطفی و اعضای گروه شیدا با پیشنهاد هوشنگ ابتهاج به صورت گروهی از رادیو و تلویزیون استعفا دادند و لطفی به همراه ابتهاج کانون فرهنگی و هنری چاووش را تاسیس کردند. مجموعه آلبوم‌های چاووش نه‌تنها از منظر اجتماعی-سیاسی تاثیرگذار بودند، بلکه از نظر موسیقایی نیز تحولی عظیم در موسیقی سنتی ایران به وجود آوردند. این آثار با نوآوری‌هایی در سبک اجرایی، رنگ‌آمیزی ارکستر و استفاده از تکنیک‌های چندصدایی، استاندارد جدیدی برای موسیقی ایرانی تعریف کردند.

لطفی در این دوره با خلق تصانیف ماندگاری چون «ایران ای سرای امید»، «کاروان شهید» و... محبوبیت زیادی کسب کرد اما پس از انقلاب و انحلال کانون چاووش در سال ۱۳۶۵ به آمریکا مهاجرت کرد. او در این دوره، موسسه فرهنگی و هنری آوای شیدا را در واشنگتن تاسیس کرد و شعبه‌هایی در پاریس، ژنو و زوریخ راه‌اندازی کرد. همچنین او در آمریکا و اروپا کنسرت‌های متعددی برگزار کرد و همچنین به آموزش موسیقی ایرانی پرداخت و شاگردان بسیاری را تربیت کرد. او در سال ۱۳۸۵ پس از ۲۰ سال دوری به ایران بازگشت و فعالیت‌هایش را در موسسه آوای شیدا و سپس در مکتب‌خانه میرزا عبدالله ادامه داد و به تربیت شاگردان جدید پرداخت و برنامه‌های رادیویی در زمینه تاریخ و شناخت موسیقی ایرانی تولید کرد.

از جمله آثار برجسته لطفی در طول دوران زندگی‌اش می‌توان به آلبوم‌های «سپیده»، «عشق داند»، «کنسرت راست‌پنجگاه»، «چشمه نوش» و... با صدای محمدرضا شجریان اشاره کرد که جایگاه مهمی در موسیقی ایران پیدا کرده‌اند. البته او با خوانندگانی همچون تاج اصفهانی، غلامحسین بنان، شهرام ناظری، هنگامه اخوان، صدیق تعریف و محمد معتمدی نیز همکاری داشت و بسیاری از این هنرمندان را برای اولین بار به جامعه موسیقی معرفی کرد. مجید درخشانی، حمید متبسم، حسین بهروزی‌نیا و... برخی از معروف‌ترین شاگردان او هستند که در زمینه آهنگسازی و نوازندگی اکنون به جایگاه مهمی دست یافته اند.

محمدرضا لطفی در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳ در بیمارستان پارس تهران درگذشت.

منبع خبر "دنیای اقتصاد" است و موتور جستجوگر خبر تیترآنلاین در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد. (ادامه)
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت تیترآنلاین مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویری است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هرگونه محتوای خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.