همشهری آنلاین - گروه سیاسی: طی ۲ روز ابتدایی ماه مه میلادی تحولات مرتبط با مذاکرات هسته‌ای ایران و ایالات متحده با اعلام تاخیر در دور چهارم گفت‌وگوها مواجه شد. این تاخیر، که توسط وزیر امور خارجه عمان، بدر البوسعیدی، به دلیل «دلایل لجستیکی» اعلام شد، همزمان با سقوط یک جنگنده اف۱۸ نیروی دریایی آمریکا در دریای سرخ، تهدیدات پیتر هگست، وزیر دفاع آمریکا، علیه ایران به دلیل حمایت از حوثی‌ها، و اظهارات جدید مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، درباره برنامه هسته‌ای ایران رخ داد.
سقوط جنگنده اف۱۸ و زمینه‌سازی برای تنش‌ها
دوشنبه ۸ اردیبهشت، یک جنگنده اف۱۸ سوپرهورنت نیروی دریایی آمریکا از عرشه ناو یواس‌اس هری اس ترومن در دریای سرخ به دریا افتاد. فاکس نیوز دیروز گزارش داد که این حادثه زمانی رخ داد که ناو برای اجتناب از آتش حوثی‌ها مانور تندی انجام داد و خدمه کنترل جنگنده را در حال یدک‌کشی از دست دادند. یک ملوان که در کابین جنگنده حضور داشت، دچار جراحت جزئی شد، اما هیچ کشته‌ای گزارش نشده است. تحقیقات نیروی دریایی آمریکا ادامه دارد. تایمز اسرائیل این رویداد را نشانه‌ای از افزایش تنش‌ها در منطقه دانست و آن را به فعالیت‌های حوثی‌ها، که از حمایت ایران برخوردارند، مرتبط دانست.
وزیر دفاع آمریکا، پیتر هگست، پنج‌شنبه در پستی در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد: «پیام به ایران: ما حمایت مرگبار شما از حوثی‌ها را می‌بینیم. شما به‌خوبی می‌دانید که ارتش آمریکا چه توانایی‌هایی دارد و به شما هشدار داده شده بود. شما در زمان و مکان انتخابی ما با عواقب مواجه خواهید شد.» الجزیره روز جمعه تحلیل کرد که این تهدید ممکن است تلاشی برای فشار بر ایران در آستانه مذاکرات هسته‌ای باشد، اما برخی، مانند رایان گریم، روزنامه‌نگار آمریکایی، در شبکه‌های اجتماعی پرسیده‌اند: «آیا این به دلیل سقوط جنگنده ما از عرشه ناو است؟»
تاخیر در مذاکرات و گمانه‌زنی‌ها
دور چهارم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، که قرار بود روز شنبه در رم برگزار شود، پنج‌شنبه به تعویق افتاد. آسوشیتدپرس گزارش داد که این تاخیر پس از تهدیدات هگست اعلام شد، که برخی تحلیلگران را به ارتباط این دو رویداد سوق داد. کومن دریمز در ۱ مه ۲۰۲۵ به نقل از جفری کاستلو، تحلیلگر مسائل خاورمیانه، اعلام کرد: «توییت هگست و تهدید ایران به عواقب به دلیل ارتباط با حوثی‌ها، نه‌تنها پویایی مذاکرات را تغییر نمی‌دهد، بلکه خطر واکنش شدیدتری از سوی ایران را افزایش می‌دهد.»
اظهارات مارکو روبیو و فشار دیپلماتیک
ساعاتی پس از اعلام تاخیر، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، در مصاحبه‌ای با شبکه فاکس نیوز اظهاراتی تند علیه ایران مطرح کرد. روبیو گفت: «جمهوری اسلامی باید غنی‌سازی اورانیوم، ساخت موشک‌های دوربرد، و حمایت از تروریسم را متوقف کند.» او افزود: «اگر واقعاً هدف ایران جلوگیری از ساخت سلاح هسته‌ای است، باید همه تاسیسات خود را برای بازرسی، از جمله توسط آمریکایی‌ها، باز کند.» روبیو یکی از نقص‌های توافق هسته‌ای دوران اوباما را عدم اجازه بازرسی از سایت‌های نظامی دانست و تأکید کرد: «اگر کسی بخواهد سلاح هسته‌ای بسازد، احتمالا آن را در سایت نظامی خواهد ساخت. ما می‌دانیم که ایران در گذشته برنامه مخفی هسته‌ای داشته که به جهان اعلام نکرده است.» او ادامه داد: «اگر ایران خواهان برنامه هسته‌ای غیرنظامی صلح‌آمیز، یعنی نیروگاه‌های هسته‌ای مانند سایر کشورهای جهان، است، راهی برای انجام آن وجود دارد. آن این است که راکتورها ساخته شوند و اورانیوم غنی‌شده برای سوخت آن‌ها وارد شود.» این اظهارات، که توسط رادیو عمومی ملی آمریکا پوشش داده شد، نشان‌دهنده رویکرد سخت‌گیرانه جدید آمریکا است.
آیا سقوط اف۱۸، تهدیدات هگست، و اظهارات روبیو با تاخیر مذاکرات مرتبط است؟ یک مقام ایرانی ادعایی در گفت‌وگو با رویترز گفته که این مذاکرات به‌گونه‌ای در حال شکل‌گیری است که به «برجام ۲» با الحاقاتی تبدیل شود که به دونالد ترام‍پ اجازه می‌دهد آن را به‌عنوان یک پیروزی دیپلماتیک معرفی کند، در حالی که ایران همچنان حق غنی‌سازی اورانیوم خود را حفظ خواهد کرد. این مقام افزود که این ساختار می‌تواند به‌عنوان یک مصالحه عمل کند، اما به شرطی که ایالات متحده فشارهای نظامی و اقتصادی را کاهش دهد. این دیدگاه با گزارش‌های پیشین رویترز هم‌راستا است که نشان می‌دهد ایران تلاش دارد با حفظ حداقل سطح غنی‌سازی، توافقی را بپذیرد که از نظر سیاسی برای ترام‍پ قابل‌توجیه باشد، هرچند این موضوع با مواضع سخت‌گیرانه روبیو درباره توقف کامل غنی‌سازی در تضاد قرار دارد و ممکن است بر روند مذاکرات اثر بگذارد.
دونالد ترام‍پ پنج‌شنبه تهدید به اعمال تحریم‌های ثانویه علیه خریداران نفت ایران کرد، که فشار اقتصادی بیشتری بر تهران وارد می‌کند. این اقدام ممکن است به‌عنوان اهرمی برای مذاکرات تفسیر شود، اما همزمان می‌تواند ایران را به عقب‌نشینی وادارد.
سقوط جنگنده اف۱۸، تهدیدات پیتر هگست علیه ایران، اظهارات مارکو روبیو درباره بازرسی‌های هسته‌ای و توقف غنی‌سازی، و تاخیر در مذاکرات هسته‌ای، مجموعه‌ای از تحولات مرتبط را تشکیل می‌دهند که تحلیل آن‌ها را پیچیده کرده است. برخی تحلیلگران معتقدند که سقوط اف۱۸ و تهدیدات هگست ممکن است به‌عنوان اهرم فشاری برای مذاکرات عمل کرده باشد، در حالی که اظهارات روبیو نشان‌دهنده تشدید رویکرد دیپلماتیک سخت‌گیرانه است. با این حال، نبود شواهد قطعی، ارتباط مستقیم این رویدادها را تایید نمی‌کند. این تحولات می‌تواند مذاکرات را به مخاطره اندازد و تنش‌های منطقه‌ای را تشدید کند.
