کوچه بوشهری‌ها فقط در چند ساعت به جای آوای «نی انبان» پر از نوای‌سنج و «دمام» می‌شود. سنندج در سوگ بندرعباس می‌نشیند و مراسم «روز سنندج» لغو می‌شود. مردم اصفهان، یزد، گیلان، خراسان و لرستان بیشتر از نصف روز را در صف می‌مانند و خون اهدا می‌کنند، خون ایرانی می‌جوشد و به رگ‌های بندر تزریق می‌شود، پزشکان از درمان رایگان مصدومان خبر می‌دهند، داروخانه‌ها برای در اختیار قرار دادن دارو به مصدومان اعلام آمادگی می‌کنند، حتی صافکارها و نقاش‌ها برای رنگ و تعمیر رایگان ماشین‌های آسیب دیده پیشقدم می‌شوند.
به گزارش ایران، هر کسی در هر شغلی و مقامی برای هر کاری که از دستش بر می‌آید یک قدم برای یاری برمی‌دارد تا اندکی از آلام مردم آسیب دیده کم کند. حتی در فضای مجازی هم پویش‌های مختلفی به راه می‌افتد همه از لر و کرد، بلوچ و ترک بندرعباسی می‌شوند. این همان واژه‌ای است که در همه جای دنیا به نام سرمایه اجتماعی شناخته می‌شود، واژه‌ای که در چند دهه اخیر در اکثر رشته‌های علوم انسانی به خصوص جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و اقتصاد به کار می‌رود. اما این سرمایه اجتماعی که در حوادث و بحران‌ها ایجاد می‌شود را چگونه می‌توان تداوم بخشید؟
سرمایه اجتماعی از مفاهیم نوینی است که به روابط و تعاملات بین افراد جامعه مربوط می‌شود. این سرمایه، نقش چسب اجتماعی را بازی می‌کند. درعین‌حال که افراد را در کنار هم و همراه هم نگه می‌دارد و موجب تعامل میان آن‌ها می‌شود، همکاری و مشارکت آن‌ها را نیز تسهیل و کم‌هزینه می‌کند. دکتر مصطفی آب روشن جامعه‌شناس با بیان اینکه در دنیای امروز، سرمایه اجتماعی به‌عنوان یکی از ارکان مهم توسعه اجتماعی و اقتصادی شناخته می‌شود، می‌گوید: «این مفهوم به روابط و شبکه‌های اجتماعی، اعتماد متقابل و هنجارهای اجتماعی اشاره و افراد را به همکاری و همیاری تشویق می‌کند.»
او با اشاره به اینکه یکی از مصادیق بارز سرمایه اجتماعی در ایران، همبستگی مردم در مواجهه با بحران‌ها و حوادث ناگوار است، حادثه اخیر بندرعباس را تجلی عینی این سرمایه اجتماعی و همبستگی مردمی ارزیابی می‌کند و در توضیح آن می‌گوید: «حادثه بندرعباس که منجر به نیاز فوری به خون برای مصدومان شد، نشان داد که چگونه مردم به‌صورت خودجوش و بدون هیچ‌گونه دستورالعمل رسمی، به اهدای خون روی آوردند. این حرکت نه تنها نشان‌دهنده احساس مسئولیت اجتماعی مردم بود، بلکه نشانگر وجود اعتماد و همبستگی بین افراد جامعه است.
در چنین شرایطی، افراد با احساس نیاز به کمک به یکدیگر، از خودگذشتگی و فداکاری نشان می‌دهند و این امر نشان‌دهنده قدرت سرمایه اجتماعی در ایجاد همبستگی و اتحاد در برابر چالش‌ها ست.» این جامعه‌شناس تغییر فستیوال‌های شاد به عزاداری را نیز نمونه دیگری از همبستگی اجتماعی می‌داند که در پی این حادثه مشاهده شد. «مردم با احترام به درد و رنج دیگران، برنامه‌های شاد خود را تغییر داده و به عزاداری پرداختند. این رفتار نه تنها نشانه‌ای از همدردی و همبستگی اجتماعی است، بلکه نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری فرهنگ اجتماعی در جامعه ماست.»
سرمایه اجتماعی باعث ایجاد اعتماد بین افراد و گروه‌ها می‌شود و این اعتماد موجب تقویت روابط اجتماعی و همکاری بین اعضای جامعه می‌شود. برای همین وجود سرمایه اجتماعی بالا به افزایش مشارکت مردم در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی منجر می‌شود که این خود موجب بهبود کیفیت زندگی و توسعه پایدار است.
آب‌روشن می‌گوید: «در جوامعی که سرمایه اجتماعی قوی وجود دارد، تنش‌ها و بحران‌ها با همکاری و همیاری بهتر مدیریت می‌شوند. حتی سرمایه اجتماعی می‌تواند به رشد اقتصادی کمک کند؛ زیرا روابط پایدار بین افراد می‌تواند منجر به ایجاد فرصت‌های اقتصادی جدید شود.» شکی نیست که سرمایه اجتماعی، سرمایه‌ای کلان برای دولت محسوب می‌شود.
به اعتقاد این جامعه‌شناس «دولت باید به‌طور فعالانه برای حفظ و تقویت سرمایه اجتماعی تلاش کند و برنامه‌هایی را برای ترویج فرهنگ همکاری و همیاری بین افراد جامعه طراحی کند. این برنامه‌ها می‌توانند شامل کارگاه‌های آموزشی، تقویت جشنواره‌های محلی و فعالیت‌های اجتماعی باشند البته حمایت از نهادهای مدنی و سازمان‌های غیر دولتی که در زمینه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند نیز می‌تواند به تقویت سرمایه اجتماعی کمک کند.»
در حقیقت دولت باید اطلاعات لازم درباره نیازهای جامعه را در اختیار مردم قرار دهد تا آن‌ها بتوانند بهتر به یکدیگر کمک کنند. آب‌روشن می‌گوید: «تصویب قوانین و مقرراتی که همکاری‌های اجتماعی را تسهیل کند، می‌تواند به تقویت سرمایه اجتماعی کمک کند.» به نظر این جامعه‌شناس «سرمایه اجتماعی نه تنها به عنوان یک دارایی مهم برای توسعه پایدار شناخته می‌شود، بلکه در بحران‌ها نقش حیاتی ایفا می‌کند.
حادثه بندرعباس نمونه‌ای بارز از قدرت همبستگی انسانی است که می‌تواند درس‌هایی برای آینده ما داشته باشد. دولت باید با اتخاذ تدابیر مناسب، زمینه را برای تقویت این سرمایه ارزشمند فراهم کند تا در مواجهه با چالش‌ها، جامعه‌ای متحد و مقاوم‌تر داشته باشیم.»
