مهدی خادم ثامنی، مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان محیط زیست، اعلام کرد که طبق این آیین‌نامه، شیوه‌نامه‌های ماده ۲ و ۳ توسط وزارت اقتصاد و دارایی و وزارت صنعت، معدن و تجارت تدوین و ابلاغ می‌شوند.
الکس مک‌گوران، محقق میکروپلاستیک از دانشگاه رویال هالووی لندن، تأکید کرده که اهمیت حذف پلاستیک‌ها در زندگی روزمره به‌قدری بالاست که حتی استفاده از ماسک‌های یکبار مصرف می‌تواند مواجهه انسان با فیبرهای پلاستیکی را افزایش دهد. همچنین فعالیت‌هایی مانند راه‌رفتن روی فرش مصنوعی و استفاده از پرده‌ها و صندلی‌های پلی‌استری باعث انتشار الیاف پلاستیکی در هوا و ورود آن‌ها به سیستم تنفسی می‌شود.
در دنیای امروز، میکروپلاستیک‌ها به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم وارد بدن انسان شده و تأثیرات جبران‌ناپذیری بر سلامت می‌گذارند. در همین راستا، گفت‌وگویی با دکتر ایرج خسرو نیا، متخصص داخلی، انجام شد که در آن به بررسی مسیر ورود میکروپلاستیک‌ها به بدن، آسیب‌های گوارشی و کبدی، و تأثیرات آن‌ها بر سلامت عمومی پرداخته شد.
مشاهده میکروپلاستیک‌ها در دستگاه گوارش
دکتر خسرو نیا بیان کرد که روزانه حجم زیادی از میکروپلاستیک‌ها از طریق نوشیدنی‌ها، غذاها و هوای تنفسی وارد بدن می‌شوند.
وی افزود: «بیشتر نوشیدنی‌ها و مواد غذایی ما در بسته‌بندی‌های پلاستیکی عرضه می‌شوند که می‌توانند ذرات ریز پلاستیک را به مایعات و خوراکی‌ها منتقل کنند. این ذرات مستقیماً وارد دستگاه گوارش شده و معده، روده و کبد را تحت تأثیر قرار می‌دهند.»
آسیب‌های گوارشی و کبدی
دکتر خسرو نیا اظهار داشت که دستگاه گوارش اولین جایی است که در مواجهه با میکروپلاستیک‌ها آسیب می‌بیند. این ذرات می‌توانند در سیستم گوارشی تجمع یافته و موجب التهاب و آسیب به بافت‌های معده و روده شوند.
وی تأکید کرد: «کبد به‌عنوان یک اندام حیاتی در معرض خطر بیشتری قرار دارد، زیرا ذرات پلاستیکی از دستگاه گوارش به جریان خون منتقل شده و در نهایت به کبد می‌رسند. تجمع این ذرات در کبد، باعث آسیب سلولی و اختلال در عملکرد آن می‌شود.»
تأثیرات بر جذب مواد مغذی
وی درباره تأثیر میکروپلاستیک‌ها بر جذب مواد مغذی گفت: «ذرات میکروپلاستیک می‌توانند مانعی بر سر راه جذب مواد مغذی باشند. به همین دلیل، حتی افرادی که رژیم غذایی مناسبی دارند، ممکن است با ضعف و لاغری روبه‌رو شوند؛ زیرا این ذرات می‌توانند باعث دفع مواد غذایی قبل از جذب کامل شوند.»
چالش استفاده از پلاستیک‌ها در ایران
دکتر خسرو نیا با اشاره به تفاوت استفاده از پلاستیک در ایران و سایر کشورها گفت: «در بسیاری از کشورها از ظروف یک‌بارمصرف پلاستیکی فقط یکبار استفاده می‌شود، اما در ایران این ظروف چندین بار مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌عنوان مثال، بطری‌های پلاستیکی نوشیدنی‌ها بارها پر و مصرف می‌شوند که این امر احتمال ورود میکروپلاستیک‌ها به بدن را افزایش می‌دهد.»
میکروپلاستیک‌ها و مشکلات تنفسی
این متخصص داخلی بیان کرد که میکروپلاستیک‌ها نه‌تنها از طریق مواد غذایی بلکه از طریق تنفس نیز وارد بدن می‌شوند. او افزود: «ذرات پلاستیک در هوا پراکنده‌اند و با هر بار تنفس وارد سیستم تنفسی ما می‌شوند. این ذرات به‌ویژه در شهرها و مکان‌های شلوغ بیشتر حضور دارند و می‌توانند مشکلات تنفسی ایجاد کنند.»
نگرانی‌ها از تأثیر میکروپلاستیک‌ها بر سیستم تولید مثل
وی با اشاره به تأثیر میکروپلاستیک‌ها بر سیستم تولید مثل گفت: «این ذرات ممکن است به بافت‌های حساس مانند بیضه‌ها و تخمدان‌ها نفوذ کنند و در آینده بر سلامت جنسی و باروری تأثیر بگذارند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که این ذرات حتی ممکن است در بروز سرطان‌های مختلف نقش داشته باشند.»
راهکارهایی برای کاهش آسیب‌ها
دکتر خسرو نیا در خصوص راهکارهای کاهش خطرات پلاستیک گفت: «باید مصرف ظروف پلاستیکی را به حداقل برسانیم و مردم را تشویق کنیم از کیسه‌ها و ظروف پارچه‌ای یا شیشه‌ای استفاده کنند. آگاه‌سازی عمومی در خصوص آسیب‌های میکروپلاستیک‌ها و فرهنگ‌سازی برای کاهش مصرف پلاستیک، می‌تواند به سلامت افراد و محیط‌زیست کمک کند.»
مسیرهای ورود میکروپلاستیک به بدن
میکروپلاستیک‌ها از دو مسیر اصلی، یعنی تغذیه و تنفس، وارد بدن می‌شوند. ذراتی با قطر کمتر از ۲۵ میکرون از طریق تنفس و ذرات کوچک‌تر از ۵ میکرون به بافت ریه نفوذ کرده و در آنجا تجمع می‌یابند. برخی میکروپلاستیک‌ها به فلزات سنگین و آلاینده‌های خطرناک جذب می‌شوند که خطرات بیشتری به همراه دارند.
تأثیرات میکروپلاستیک‌ها بر سلامتی
مطالعات نشان می‌دهند که برخی میکروپلاستیک‌ها از بدن دفع می‌شوند، اما آن‌هایی که به سیستم‌های حیاتی مانند خون و اندام‌ها راه می‌یابند، ممکن است موجب التهاب و آسیب‌های سلولی شوند. تحقیقات مرکز پزشکی دانشگاه اوترخت نشان می‌دهد که تماس سلول‌های ایمنی با این ذرات می‌تواند به مرگ سلولی و بروز التهاب و آسیب‌های جدی منجر شود.
میکروپلاستیک‌ها و جنین انسان
پژوهشی توسط محققان ایتالیایی که در ژورنال Environment International منتشر شده است، برای اولین بار وجود میکروپلاستیک‌ها را در جفت انسان تأیید کرده و نگرانی‌هایی درباره تأثیر آن‌ها بر رشد و سلامت جنین ایجاد کرده است. محققان معتقدند که این ذرات می‌توانند رشد جنین را مختل کنند.
