امیرعلی ابوالفتح در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص پاسخ منفی ایران به پیشنهاد مذاکره آمریکا، اظهار کرد: هفته گذشته، آمریکا موافقت کرده بود که در یک نشست غیررسمی، در کنار گروه ۱+۴ و ایران حاضر باشد و گفت‌وگو کند. ایران نیز آماده گفت‌وگو است، اما از نظر کشور ما، هر گفت‌وگویی باید منتج به یک نتیجه شود.
وی افزود: آمریکایی‌ها حرف آخر را اول زدند و آن حرف این است که آمریکا قرار نیست تحریم‌ها را بردارد. این حرف به کرات توسط تمام افرادی که در دولت بایدن مسئولیتی در ارتباط با ایران دارند، گفته و تاکید شده که تحریم‌ها تنها در صورتی برداشته می‌شوند که ایران تمام گام‌های کاهش تعهدات خود را اصلاح کند و دوباره به نقطه اول بازگردد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ادامه داد: بنابراین از نظر ایران، در این شرایط مذاکره فایده‌ای ندارد و مذاکره‌ای که منجر به برداشته شدن تحریم‌ها نشود، اهمیتی ندارد. اگر آمریکایی‌ها این پالس را می‌دادند که آماده‌اند تحریم‌ها را بردارند یا کاهش دهند، در این صورت می‌شد این انتظار را داشت که ایران نیز نرمشی نشان دهد. اما وقتی آمریکایی‌ها حاضر نیستند یک قدم از مواضعی که اعلام کرده‌اند عقب‌نشینی کنند، جمهوری اسلامی صلاح ندانسته است که وارد مذاکره‌ای شود که می‌داند حاصلی ندارد و چه بسا همین ناموفق بودن مذاکرات، اوضاع را بدتر کند.
ابوالفتح همچنین در خصوص ادعای خبرگزاری رویترز مبنی بر فرستاده شدن سیگنال‌هایی مثبت از طرف ایران، بیان کرد: فعلا که چیزی از طرف ایران دیده نمی‌شود، مگر اینکه منظور رویترز همان کمیته فنی که قرار است در تهران برگزار شود، باشد؛ که در این کمیته قرار شده است معاون مدیر کل آژانس بین‌الملل انرژی اتمی و معاون سازمان انرژی اتمی ایران با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو داشته باشند. شاید منظور رویترز این باشد که ایران می‌خواهد همکاری خود با آژانس را تقویت کند.
وی خاطرنشان کرد: سیاست اصولی ایران این است که حسن نیت را با حسن نیت و خصومت را با خصومت جواب دهد. اگر طرف مقابل نشانه‌هایی از نرمش بروز دهد، ایران نیز متناسب با اقدام او، واکنش متقابل خواهد داشت، لذا اگر به عنوان مثال پس گرفتن قطعنامه علیه ایران در شورای حکام، از طرف جمهوری اسلامی به عنوان یک حسن نیت قلمداد شود، احتمالا ایران یک اقدام متقابل از خود نشان دهد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در خصوص نگاه آمریکا به نظام سیاسی ایران، عنوان کرد: فهم آمریکایی‌ها نسبت به نظام جمهوری اسلامی این است که در بعضی از موضوعات، تصمیمات توسط کلیت نظام که در راس آن رهبری قرار دارند، اتخاذ می‌شود. مسائل مربوط به ایالات متحده و موضوعاتی مثل هسته‌ای و مسائل منطقه‌ای و موشکی، همگی از تصمیماتی هستند که مقام معظم رهبری به طریق اجماع‌سازی اتخاذ می‌کنند. بنابراین تغییر دولت‌های اصلاح‌طلب و اصولگرا، در ماهیت این قضیه تفاوتی ایجاد نمی‌کند.
ابوالفتح اضافه کرد: لذا امریکایی‌ها خیلی منتظر این نیستند که در انتخابات سال آینده‌ی ایران، یک دولت اصولگرا بر سر کار بیاید یا یک دولت اصلاح‌طلب؛ چراکه می‌دانند تصمیم‌گیرنده نهایی کلیت نظام و رهبری است. این نکته را هم دموکرات‌ها و هم جمهوری‌خواهان می‌دانند. ترامپ نیز بارها بدون اشاره به اینکه چه جریانی در ایران دولت را در دست دارد، از مذاکره با جمهوری اسلامی سخن می‌گفت.
وی ادامه داد: جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها نسبت به نظام سیاسی ایران و کانون‌های قدرت کشور شناخت دارند و می‌دانند که دولت در چه موضوعاتی می‌تواند مانور دهد، موضوعات مربوط به ایران و آمریکا و مسائل کلان کشور، به جابه‌جایی دولت‌ها در کشور ارتباط ندارد. لذا اگر برای آمریکایی‌ها فرصتی برای مذاکره با ایران فراهم شود، برایشان تفاوتی ندارد که چه دولتی در ایران بر سر کار باشد، کما اینکه شروع فرایند برجام با دولت آقای احمدی‌نژاد بود و با دولت آقای روحانی ادامه یافت.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با تاکید بر عدم توانمندی اروپا در بهبودبخشی به روابط بین ایران و آمریکا، بیان کرد: نه اروپا چنین ظرفیتی دارد و نه آمریکایی‌ها منتظر هستند که دیگران در خصوص رابطه آنان با سایر کشورها، میانجی‌گری کنند. اگر آمریکایی‌ها تصمیم بگیرند کاری را انجام ندهند، هیچ نهاد و قدرتی نمی‌تواند جلوی آنان را بگیرد و بالعکس.
ابوالفتح افزود: بنابراین ظرفیت اروپا اصلا در حدی نیست که بخواهد میانجی‌گری کند یا دیدگاه آمریکایی‌ها را تغییر دهد. بضاعت اروپا چیزی بیشتر از آن چیزی که ما در زمان برجام دیدیم، نیست. اروپایی که نمی‌تواند بدون اجازه آمریکا، حتی یک دلار با ایران مبادله کند، چه وزن و نفوذی می‌تواند نزد آمریکایی‌ها داشته باشد که بتواند آنان را قانع کند به برجام بازگردند.
وی خاطرنشان کرد: وقتی آمریکا بر اساس مصالح خود از برجام خارج شد، تمام تلاش‌هایی که فرانسه و انگلیس برای بازگرداندن آمریکا به برجام داشتند، نتوانست موثر واقع شود. الآن هم اگر آمریکا بخواهد به برجام بازگردد، اروپا هیچ نقشی نخواهد داشت. در بیانیه‌ها و اظهارات دیپلماتیک، آمریکا از میانجی‌گری اروپا استقبال می‌کند، اما در صحنه عمل، اروپا و حتی اسرائیل هیچ کدام چنین جایگاهی را ندارند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه اختلاف نظر بین بایدن و نتانیاهو بر سر برجام، به معنای متفاوت شدن نگاه بایدن به اسرائیل نیست، گفت: در حال حاضر تنها حدود ۴۰ روز ار عمر دولت بایدن می‌گذرد و در این مدت آنقدر بایدن درگیر مشکلات داخلی بوده است، که دیگر خیلی وقت پرداختن به مسائل منطقه را ندارد. آمریکا در یک بحران بسیار بزرگی قرار دارد و بایدن همین که بتواند امورات روزمره آمریکا را حل کند، خیلی هنر بزرگی کرده است. بنابراین اینکه بایدن پس از حضور در کاخ سفید با تاخیر با نتانیاهو تماس گرفت، به معنای سردی روابط بین آمریکا و اسرائیل یا تغییر نگاه دولت بایدن به اسرائیل نیست.
ابوالفتح با اشاره به تغییر سیاست آمریکا در قبال عربستان، اظهار کرد: از دید طیف وسیعی از نخبگان آمریکا که عمدتا لیبرال و دموکرات هستند، عربستانِ بن سلمان، در آستانه خروج از کنترل آمریکا است. بن سلمان یک جوان ماجراجویی است که بر اساس سنت‌های پدر و عموهایش عمل نمی‌کرد و داشت از کنترل خارج می‌شد و با ماجراجویی‌هایش برای آمریکا دردسر ایجاد می‌کرد. در حال حاضر آمریکا دارد به عربستان فشار وارد می‌کند تا بن سلمان وادار به عمل به همان سنت‌های قدیم شود و از تک‌روی و یاغی‌گری دست بردارد.
وی ادامه داد: اگر دربار سعودی این تضمین را به آمریکا بدهد که بن سلمان که در حال حاضر ولیعهد است و در آینده هم ممکن است پادشاه شود، بر اساس نظم تعریف شده ایالات متحده حرکت کند، آمریکا با او کاری نخواهد داشت، اما اگر بخواهد به ماجراجویی‌هایش ادامه دهد، با او برخورد خواهد شد. پس از قضیه خاشقچی، بن سلمان نشان داد که از آن تب و تاب و ماجراجویی‌هایی که داشت، دست برداشته و نامش هم دیگر در رسانه‌ها مطرح نیست و معلوم است که دیگر در داخل عربستان مهار شده و پذیرفته است که در همان چارچوب سنتی عربستان حرکت کند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل اضافه کرد: الان هم که بایدن تا حدی به خاطر خاشقچی سر و صدا به راه انداخته است، به خاطر فشار افکار عمومی در داخل آمریکا است و پس از مدتی فروکش خواهد کرد و مصلحت‌سنجی‌هایی از جمله موضوع ایران و روابط اقتصادی آمریکا و عربستان با هم، باعث خواهد شد تا باز هم شعارهای دفاع حقوق بشر به فراموشی سپرده شود و روابط ریاض و واشنگتن به همان حالت سابق بازگردد.
انتهای پیام
