به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، پژوهشگر دانشگاه قطر تاکید کرد؛ رئیسی، جایگاه بین‌المللی ایران را با تکیه بر اصول بنیانگذار جمهوری اسلامی و راهبرد‌هایی از جمله بازدارندگی نامتقارن، منطقه گرایی و راهبرد «نگاه به شرق» مستحکم‌تر کرده است، علاوه بر این، دولت رئیسی «سیاست همسایگی» را احیا کرده و تعامل با آمریکای لاتین را افزایش داده است.

 

این بخشی از مقاله لوسیانو زاکارا پژوهشگر مرکز مطالعات خلیج فارس، دانشگاه قطر در آوریل سال میلادی جاری (۲۰۲۴) است که درارزیابی سیاست خارجی رئیس جمهور شهید ایران و یک ماه قبل از شهادت وی و همراهانش نوشت.

 

لوسیانو زاکارا افزود تداوم در کاهش انزوای ایران و تقویت مجدد نفوذ آن در منطقه خلیج فارس و هم در غرب آسیا در زمان رئیسی گسترده‌ترو مؤثر بوده است.

با توجه به جنگ جاری در غزه و مانور‌های دیپلماتیک ایران پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، این تداوم سیاست، ایران را بدون توجه به نتیجه جنگ، منتفع می‌کند.

نویسنده سپس به مشکلات موجود در زمان ریاست جمهوری شهید رئیسی از جمله ادامه شیوع و تلفات ویروس کرونا و حوادث و اغتشاشات سال ۱۴۰۱ و تحریم‌های روزافزون آمریکا علیه کشورمان و بروز مشکلات اقتصادی اشاره کرده و نوشت تغییر دیپلماتیک ایران تحت رهبری رئیسی، در سال دوم ریاست جمهوری او، جایگاه تهران در سطح جهانی و منطقه‌ای شروع به بهبود کرد و دستاورد‌های قابل توجهی در صحنه بین المللی به دست آورده است که باعث تقویت جایگاه بین المللی ایران و ائتلاف‌های منطقه‌ای شده است.

لوسیانو زاکارا تصریح کرد یک دستاورد مهم، عادی سازی روابط با عربستان سعودی است که با حمایت عراق و عمان در ۱۰ مارس ۲۰۲۳ در پکن محقق شد. 

نمونه بارز این مسیر جدید، اولین گفتگوی تلفنی رئیس‌جمهور رئیسی با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در جریان جنگ غزه بود که نشان‌دهنده مرحله تحول‌آفرین در روابط دیپلماتیک ایران است. نزدیکی عربستان و ایران راه‌هایی را برای گفتگو با دیگر کشور‌های منطقه مانند بحرین و مصر باز کرده است. 

دستاورد‌های دیپلماتیک ایران فراتر از بهبود روابط با کشور‌های همسایه و ایجاد موقعیت قوی‌تر در عرصه جهانی بوده است. این پیشرفت‌ها در ارتقای عضویت کامل آنها در سازمان همکاری شانگهای (SCO) در سال ۲۰۲۲، و به دنبال آن دعوت برای پیوستن به سازمان بریکس در سال ۲۰۲۴ دیده می‌شود. 

علاوه بر این، ایران به عنوان یکی از حامیان اصلی سوریه ظاهر شده است و از پذیرش مجدد آن در اتحادیه عرب حمایت می‌کند و در نتیجه به رسمیت شناختن منطقه‌ای پس از یک دهه طولانی انزوا در جوامع عرب را ترویج می‌کند. 

اگرچه پیشرفت‌های قابل توجهی در سطح منطقه‌ای حاصل شده است، مناقشه هسته‌ای با آمریکا به بن بست رسیده است و از زمان روی کار آمدن جو بایدن، با وجود تبادل زندانیان دو کشور، هیچ پیشرفت قابل توجهی نداشته است. با این حال، این بن بست مانع دیگر جنبه‌های برنامه سیاست خارجی رئیسی نشده است. در عوض، او به طرز ماهرانه‌ای از راهبرد‌هایی مانند بازدارندگی نامتقارن، تمرکز بر منطقه‌گرایی و سیاست «نگاه به شرق» استفاده کرده است. 

دوره ریاست جمهوری رئیسی شاهد تجدید حیات رویکرد «همسایه خوب» در قبال کشور‌های همسایه خلیج فارس است.

مبادله زندانیان بین ایران و آمریکا که در آگوست ۲۰۲۳ اعلام و در سپتامبر اجرا شد، همراه با آزادی شش میلیارد دلاری که قبلاً در کره جنوبی به دلیل تحریم‌های آمریکا مسدود شده بود، همچنین نشان‌دهنده گسترش فضای مانور دیپلماتیک رئیسی است.

پس از عملیات «طوفان الاقصی»، بسیاری از کشور‌ها و تحلیلگران، ایران را به عنوان حامی مالی و سیاسی اصلی حماس مسئول دانستند. 

وال استریت ژورنال مدعی شد که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، جلساتی را در غزه و لبنان با نمایندگان جناح‌های مختلف برای طراحی و سازماندهی این حمله تشکیل داده است، رهبر ایران، این ادعا‌ها را رد و تاکید کرد در حالی که ایران به طور مداوم از حماس حمایت می‌کند، بر راهبرد‌ها یا تصمیمات سیاسی آنها کنترلی اعمال نمی‌کند.. با وجود این، خبرگزاری‌های ایران این حملات را تحسین کردند و چندین مقام ایرانی در مورد آسیب‌پذیری اسرائیل و اراده پایدار فلسطینی‌ها برای به چالش کشیدن رژیم صهیونیستی با حمایت «محور مقاومت» و رهبری ایران اظهار نظر کردند. آنها همچنین از کشور‌های عربی به دلیل تلاش برای عادی سازی روابط با اسرائیل انتقاد کردند. 

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، چند روز پس از ۷ اکتبر، ضمن تقویت بیشتر ادعا‌های ایران مبنی بر عدم دخالت، اظهار داشت که هیچ مدرک ملموسی که ایران را مستقیماً با این حمله مرتبط نمی‌کند. همچنین دانیل هاگاری سخنگوی ارتش اسرائیل اشاره کرد که اسرائیل نمی‌تواند به طور قطعی ایران را به برنامه ریزی یا اجرای حملات مرتبط کند، غیر از حمایت معروفی که آنها در طول سال‌ها از حماس ارائه کرده اند.

ایران بدون هیچ گونه تزلزلی هر پیمانی با اسرائیل را رد کرده است از توافقنامه کمپ دیوید (۱۹۷۹) تا توافقنامه مادرید-اسلو (۱۹۹۱-۱۹۹۴)، و اخیراً توافقنامه آبراهام (۲۰۲۰). این موضع در میان ملت‌های عرب که اغلب حمایت قوی‌تری نسبت به رهبران خود از آرمان فلسطین دارند، طنین‌انداز می‌شود.

به گفته محقق مرکز مطالعات خلیج فارس، روند‌های اخیر ژئوپلیتیک نشان می‌دهد که حمایت مداوم ایران از گروه‌هایی مانند حماس، نفوذ این کشور را در خاورمیانه و به طور کلی جهان عرب تقویت کرده است. این احساسات به مردم مسلمان یا عرب محدود نمی‌شود، بلکه به کشور‌های ضد امپریالیستی نیز گسترش یافته است.

رئیسی در واقع ادامه دهنده دکترین امام خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران است.

پزوهشگر دانشگاه قطر در پایان نوشت در سناریویی که بسیاری انتظار داشتند دولت رئیسی منزوی باشد، رئیس جمهور ایران مهارت خود را در جهت یابی در دنیای پیچیده دیپلماسی بین المللی نشان داده است. او با اصرار و پایبندی بر اصول انقلاب اسلامی و رهبر آن، پیشرفت چشمگیری داشته است و در نتیجه جایگاه بین المللی ایران را تغییر داده و فعالانه در سطح منطقه و جهان مشارکت می‌کند. 

راهبرد‌های رئیسی تصویری از ایران ارائه می‌دهد که نه تنها در منطقه تقویت شده است، بلکه قصد دارد نفوذ خود را در سطح بین‌المللی نیز گسترش دهد.