به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، دهمین مراسم گرامی‌داشت علامه علی‌اکبر دهخدا در شامگاه سالروز درگذشت این استاد زبان و ادب فارسی (چهارشنبه ششم اسفندماه)، توسط مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی دانشگاه تهران و بنیاد حامیان مؤسسه لغت‌نامه دهخدا برگزار شد.

دهمین مراسم گرامی‌داشت علامه علی‌اکبر دهخدا که در سایه شیوع ویروس کرونا با رعایت موازین و شیوه‌نامه های بهداشتی برگزار شد، صاحب‌نامان ادب فارسی به ارائه صحبت و نقل خاطراتی از کدوره کاری خود در همکاری با مؤسسه دهخدا پرداختند. 

 در این برنامه که با همراهی تعداد محدودی از استادان و فعالان ادب فارسی و با اجرای ایرج مهرکی استاد دانشگاه، برگزار شد، محمود بی جن خان، حسن انوری، احمد سمیعی گیلانی، جلیل دوستخواه، علی‌اشرف صادقی، محمد استعلامی، سعید نجفی اسدالهی، عبدالله انوار و رسول شایسته به عنوان جمعی از مؤلفان لغت‌نامه دهخدا و همچنین محمدرضا شفیعی کدکنی و شهرام ناظری سخن گفتند. برخی از این استادان به صورت حضوری و برخی دیگر که در ایران حضور نداشتند و یا به دلیل کرونا به رعایت الزاماتی پرداخته بودند، با فرستادن ویدئوهایی در این مراسم گرامی‌داشت شرکت یافتند. 

در این مراسم که به صورت زنده از وبگاه مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی دانشگاه تهران و شبکه‌های اجتماعی این مؤسسه، پخش شد بیش از صد مخاطب از طریق پلتفرم اینستاگرام  شرکت کردند.

اولین سخنران این نشست محمود بی‌جن‌خان زبان‌شناس، استاد و مدیر گروه زبان‌شناسی دانشگاه تهران، بود که با اشاره به اولین دوره حضوری برگزاری مجازی مراسم گرامی‌داشت دهخدا بر لزوم اهمیت دسترسی دیجیتال و غیرحضوری به لغت‌نامه ها و گنجینه مجازی دهخدا در روزهای سیطره فناوری‌ها تاکید کرد. 

وی همچنین با اشاره به بارگزاری لغت‌نامه ۱۵ جلدی دهخدا در وبگاه جدید این مؤسسه، برگزاری تور مجازی بازدید از گنجینه مجازی دهخدا و افراد زیادی که از آن بازدید کرده اند را نشانه موفقیت این شیوه در جلب نظر مخاطبان دانست.

سخنور بعدی مراسم حسن انوری استاد بازنشستهٔ زبان و ادبیات فارسی و سرپرست تألیف فرهنگ بزرگ سخن، بود که با اشاره به حوزه های مختلف فعالیت و کنشگری دهخدا در زمانه خویش (فعال سیاسی، روزنامه‌نگار، طنزنویس، شاعر و...) او را از بزرگترین مردان یک قرن و نیم اخیر خواند.

در ادامه ایرج مهرکی پژوهشگر و دکترای زبان و ادبیات فارسی که اجرای این نشست را برعهده داشت گفت: دهخدا هم مبارز و آزادی خواه بود که به تبعید بر سر این عقاید خود و حتی تا پای مرگ رفت و از سوی دیگر ادیب صاحب سبکی بود که می‌توان نثر فارسی را به‌ نثر وی در قبل و بعد از چرند و پرند تقسیم کرد.

 ما در چرند و پرند برای اولین بار لحن و شخصیت پردازی را می‌بینیم و به قول شفیعی کدکنی دهخدا پیشگام تجدد و تمدن است. ضمن اینکه دهخدا یک پژوهشگر است که زبان مردم کوچه و بازار را مدون کرد و یک فرهنگ عامه پدید آورد. او همچنین در ترجمه دست داشت و کتاب روح القوانین مونتسکیو را ترجمه کرد؛ ‌کتابی که البته هرگز منتشر نشد.

احمد سمیعی گیلانی مترجم، نویسندهه و عضو پیوستهه فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سخنور بعدی بود که به ارائه توضیحاتی مبسوط در باب زبان فارسی و خصلت شنیداری آن و خصلت دیداری خط فارسی و کاستی‌های آن پرداخت.

علی اشرف صادقی، جلیل دوستخواه، محمدرضا شفیعی کدکنی، محمد استعلامی، سعید نجفی اسداللهی دیگر استادانی بودند که در ادامه به ارائه توضیحاتی درباره شخصیت، آثار و تجارب و کارهای خود در حوزه تکمیل لغت‌نامه دهخدا پرداختند.

پس از آن شهرام ناظری که با ارسال‌ ویدئویی از کانادا در این مراسم شرکت یافته بود، یکی از اشعار دهخدا را خواند. 

عبدالله انور و رسول شایسته دو سخنور بعدی بودند که در ادامه به صحبت درباره دهخدا و کارهای خود را این حوزه پرداختند. 

علی‌اکبر دهخدا (زاده ۱۲۵۷ تهران – ۷ اسفند ۱۳۳۴ تهران)، ادیب، لغت‌شناس، مَثل‌شناس، شاعری بزرگ و فعالی سیاسی بود که نقش بسزایی در تکوین افکار عمومی زمان خود داشت. تألیفات بزرگ او همچون امثال حکم و لغت‌نامه، یکی از ویژگی‌های مهم وی یعنی تعالی بخشیدن به مخاطبان را به اثبات رساند.

 او پس از فراگیری علوم رایج آن زمان و ادامه تحصیل در مدرسه سیاسی، زبان فرانسه را به صورت کامل آموخت و با پایان تحصیلات با توجه به شرایط حاکم بر جامعه و آغاز فعالیت های مشروطه خواهان، نخستین فعالیت سیاسی خویش را در وزارت امور خارجه آغاز کرد. این ادیب پس از چند سال خدمت در آن وزارتخانه و کسب تجربه با دعوت میرزا جهانگیرخان شیرازی و میرزا قاسم خان تبریزی، روزنامه صور اسرافیل را به چاپ رساند و با ایجاد سبک نوینی در عرصه روزنامه نگاری، نوشته های طنز خویش را برای انتقاد از شرایط حاکم بر جامعه در ستون چرند و پرند منتشر کرد و اینگونه یکی از بنیانگذاران طنز در ایران شد. امثال و حکم، ترجمه عظمت و انحطاط رومیان، ترجمه روح القوانین، فرهنگ فرانسه به زبان فارسی، تعلیقات بر دیوان ناصر خسرو، تصحیح دیوان حافظ، مجموعه مقالات، پندها و کلمات قصار و دیوان دهخدا از دیگر اثرهای ارزشمند این ادیب برجسته به شمار می رود.