آب هراسی نوعی فوبیای خاص است که فرد مبتلا به آن با دیدن آب یا فکرکردن به آن مضطرب میشود و از انجام کارهایی مانند حمام‌کردن، شنا در استخر و هر نوع فعالیت آبی دیگری واهمه دارد.در این مطلب از پارس نیوز با این بیماری و راه های درمان آن بیشتر آشنا خواهید شد.
هیدروفوبیا نوعی بیزاری و وحشت از آب است که در مراحل بعدی هاری در انسان ایجاد میشود. موسسه ملی سلامت روان تخمین می زند که فوبیاهای خاص تقریا بر 19 میلیون نفر در ایالات متحده تأثیر میگذارد. زنان دو برابر بیشتر از مردان آن را تجربه میکنند.
بسیاری از بزرگسالانی که با فوبیای خاص مانند آب هراسی زندگی می کنند، علائم مربوط به ترس خود را در دوران کودکی یا نوجوانی بروز می دهند.
علل فوبیای خاص به خوبی شناخته نشده است. با این حال، برخی تحقیقات نشان می دهد که فوبیا می تواند به صورت ژنتیکی به ارث برسد. اگر یکی از اعضای خانواده شما دارای یک بیماری روانی مانند اضطراب یا سایر فوبیاها باشد، ممکن است در معرض خطر ابتلا به آن فوبیا باشید.
آب هراسی اغلب در اثر یک رویداد آسیب زا در دوران کودکی، مانند غرق شدن، میتواند ایجاد شود. همچنین می تواند نتیجه یک سری تجربیات منفی در زندگی باشد، فوبیا ها معمولا در دوران کودکی اتفاق می‌افتند و به اندازه یک تجربه، آسیب‌زا نیستند؛ بروز تغییرات در عملکرد مغز نیز ممکن است در ایجاد یک فوبیای خاص نقش داشته باشد.
شایع ترین علت هیدروفوبیا، داشتن سابقه تجربه منفی است. اگر تجربه ای نزدیک به غرق شدن، غرق شدن کشتی یا حتی یک تجربه شنا بد را پشت سر گذاشته باشید، به احتمال زیاد به فوبیای ترس از آب مبتلا میشوید.
یادگیری شنا برای بسیاری از کودکان یک رسم و آیین است و تجربیات ترسناک در این یادگیری نیز رایج است، نحوه برخورد با این موقعیت ها نقش بسیار مهمی در تعیین اینکه، آیا فوبیا رخ خواهد داد یا نه، دارد. البته تجربه منفی لازم نیست حتما به طور خاص برای شما اتفاق افتاده باشد.
همچنین در پارس نیوز بخوانید : بهترین راهکار برای مقابله با ترس کودک از دندانپزشکی چیست ؟
مانند همه فوبیاهای خاص، علائم آب هراسی در بین مبتلایان متفاوت است. به طور کلی، هر چه فوبیا شدیدتر باشد، علائم آن نیز شدیدتر خواهد بود. مثلا در مواجه آب ممکن است تکان بخورید، دچار استرس و ترس شوید یا سعی کنید از آن مکان فرار کنید.
حتی ممکن است در روزها یا هفته های قبل از مواجهه با آب دچار استرس پیش بینی شده باشید. ممکن است به محض ورود به آب از ورود به آب اجتناب کنید یا دچار ترس و وحشت شوید.
حتی دیدن آب هم میتواند باعث ایجاد ترس و استرس شدید در فرد مبتلا به هیدروفوبیا شود، این میتواند مقدار بسیار کمی آب باشد، مانند آنچه در حمام یافت میشود، یا حجم بسیار زیادی از آب، مانند اقیانوس ها باشد.
توجه داشته باشید که مقدار آب عامل ایجاد فوبیا نیست، بلکه این خود آب است که ترس و در نتیجه استرس ایجاد میکند.
عواملی که باعث می‌شوند فرد بیشتر در معرض ابتلا به ترس از آب باشد، عبارت‌اند از:
فوبیاهای مرتبط با آب‌هراسی عبارت‌اند از:
روانشناسان بالینی اعتقاد دارند که ترس از آب دلایل متنوعی دارد و هر شخصی که از آب هراس دارد حتما تجربه یا پیشینه منفی در ناخودآگاه اوه ثبت شده است. در ادامه برخی از مواردی که به «دلایل ترس از آب» آن ها را میشناسیم اشاره میکنیم:
آب جزء ذاتی زندگی انسان است. شنا یک فعالیت رایج در کمپ های تابستانی، در تعطیلات، و در مهمانی ها یا رویدادهای اجتماعی است. اجتناب از آب به طور کلی ممکن است دشوار یا ناخوشایند باشد.
اگر ترس شما به پاشیدن آب و پاشش آب ادامه یابد، می تواند حتی زندگی را محدودتر کند. فواره ها یک عنصر اصلی تزئینی در پارک های موضوعی، استراحتگاه ها و حتی مراکز خرید محلی هستند. برخی از این فواره‌ها برنامه‌های معمول آب را با طراحی دقیق انجام می‌دهند، که ممکن است تماشاگران را غرق در آب کند. پاشیدن آب نیز یک اثر رایج در کارناوال سواری و بازی است.
در برخی موارد، آب هراسی می تواند منجر به آبلوتوفوبیا یا ترس از حمام شود.
این فوبیای نسبتاً نادر همچنین می تواند تأثیر مخربی بر عزت نفس داشته باشد. فرهنگ مدرن تاکید زیادی بر نظافت و بهداشت دارد و کسانی که روزانه دوش نمی گیرند یا حمام نمی کنند ممکن است مورد تحقیر قرار گیرند. همچنین خطر ابتلا به بیماری‌های شایع و نادر در افرادی که اجازه می‌دهند آلودگی و باکتری روی پوست و موهایشان باقی بماند، افزایش می‌یابد.
پزشکان از نسخه جدید راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) برای کمک به تشخیص اختلالات روانی استفاده می کنند.
در حال حاضر، DSM-5 تشخیص یا دسته بندی خاصی برای aquaphobia ندارد. در عوض، ترس از آب را تحت تشخیص فوبیای خاص مشخص می کند.
اگر مشکوک به آبی هراسی هستید، با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. آنها می توانند شما را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهند که می تواند فوبیای شما را تشخیص داده و درمان کند.
بر اساس معیارهای DSM-5، اگر حداقل شش ماه علائم ذکر شده در بالا را تجربه کرده باشید، یک متخصص سلامت روان احتمالاً آب هراسی (یا فوبیای خاص) را تشخیص خواهد داد.
بخشی از تشخیص همچنین شامل رد سایر شرایط سلامت روان است، مانند:
در صورتی که ترس شما آنقدر افزایش پیدا کند که ریختن آب بر روی شما یا پاشیدن آب بر روی شما هم منجر به ترسیدن شما شود، در این صورت وضعیت موجود می تواند زندگی شما را محدود کند.
فواره ها عبارت از دکورهای اصلی در پارک های سرگرمی، پاتوق ها و حتی فروشگاه های محلی هستند.
در برخی از این فواره ها، همراه با رقص آب، یک موسیقی مناسب و روشنایی زمان بندی شده هم وجود دارد که می تواند توجه تماشاگران را به خود جلب کند و در برخی مواقع بر روی آنها آب می پاشد.
همچنین ریختن آب به روی فرد، یک مورد رایجی در خانه های شبح زده و گردش های کارناوالی و بازی ها می باشد.
در برخی از موارد، آکوا فوبیا می تواند منجر به ایجاد ابلوتو فوبیا یا ترس از دوش گرفتن شود. این فوبیای نادر می تواند تاثیر مخربی بر روی عزت نفس فرد داشته باشد.
فرهنگ های رایج تاکید زیادی بر روی بهداشت و تمیزی دارند، و افرادی که هر روزه دوش نمی گیرند یا به حمام نمی روند، ممکن است که مورد تمسخر و اهانت واقع شوند.
همچنین یک ریسک قابل توجهی در رابطه با بروز بیماری های رایج و کمیابی وجود دارد که باعث می شوند کثیفی و باکتری ها بر روی پوست و موها وجود داشته باشند.
مانند بسیاری از فوبیاهای خاص، آب هراسی به خوبی به درمان پاسخ می دهد. درمان شناختی-رفتاری (CBT) از محبوبیت خاصی برخوردار است. CBT به شما نشان می دهد که چگونه خودگویی منفی را با پیام های مثبت تر شناسایی و جایگزین کنید. همچنین به شما یاد می دهد که چگونه با ترس خود کنار بیایید.
مواجهه‌درمانی اولین و اصلی‌ترین روش درمان ترس از آب است. در این روش درمانی، روان‌درمانگر کم‌کم فرد را در معرض شرایط و تصاویر محرک آکوفوبیا قرار میدهد و به فرد مبتلا کمک میکند تا واکنش به دیدن یا فکرکردن به آب را مهار کند. بیشتر از ۹۰درصد افراد مبتلا به آکوفوبیا با مواجهه‌درمانی بهبود می‌یابند. مراحل مواجهه‌درمانی برای درمان ترس از آب عبارت‌اند از:
این روش واکنش درست در مواجهه با موقعیت‌ها و محرک‌های فوبیا را به فرد یاد میدهد. بسیاری از درمانگران از CBT همراه با مواجهه‌درمانی یا هیپنوتیزم‌درمانی استفاده میکنند.
این روش شکل اصلاح‌شده رفتار درمانی شناختی است و زندگی در لحظه را به فرد یاد میدهد. فرد به‌کمک این روش درمانی میتواند با اضطراب و پریشانی کنار بیاید و روابطش با دیگران را حفظ کند.
درمانگران از تکنیک‌های آرام‌سازی هدایت‌شده و توجه متمرکز برای کمک به تغییر دیدگاه فرد مبتلا به آکوفوبیا استفاده میکنند. همچنین ممکن است برای پیداکردن علت زمینه‌ای که منجر به ایجاد ترس از آب شده است، از هیپنوتیزم‌درمانی استفاده کنند.
داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی ممکن است علائم آب‌هراسی را کاهش دهند. بیشتر اوقات درمانگران این داروها را همراه با رفتار درمانی شناختی تجویز میکنند. اگر آب‌هراسی منجر به اختلالات خواب شود، پزشک داروی خواب نیز برای مبتلا تجویز خواهد کرد.
تمرین منظم حرکات یوگا استرس فرد را کاهش میدهد. کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBSR) به فرد یاد میدهد که اضطراب را در لحظه مهار کند. مدیتیشن نیز ممکن است برای تمرکز بر تنفس و جلوگیری از حملات پانیک مؤثر باشد.
آکوفوبیای شدید کیفیت زندگی فرد را کاهش میدهد. ممکن است فرد مبتلا تمایلی به حمام‌کردن یا دوش گرفتن نداشته باشد و رعایت‌نکردن نظافت شخصی باعث ابتلا به بیماری یا آسیب‌دیدن عزت‌نفس او شود.
فکر ملاقات با دوستان یا خانواده در ساحل یا استخر نیز ممکن است باعث اضطراب شدید فرد مبتلا به آکوفوبیا، گوشه‌گیری و دورشدن از اطرافیان و عزیزانش شود.
برخی از افراد مبتلا به آب‌هراسی ممکن است دچار حمله پانیک شوند که علائمش عبارت‌اند از:
نگرانی مداوم بابت حملات پانیک ممکن است منجر به اختلال پانیک شود.
بسیاری از ما درجاتی از ترس در مورد آب داریم. به طور معمول، ما بر آن ترس ها غلبه می کنیم یا راه های مقابله با آنها را یاد می گیریم. اما اگر آب هراسی یا ترس از آب دارید، با مقدار مداوم و غیرطبیعی ترس و اضطراب زندگی می کنید که مانع از نزدیک شدن شما به آب می شود.
Aquaphobia یک فوبی خاص است. این یک ترس غیر منطقی از چیزی است که خطر زیادی ایجاد نمی کند. اگر متوجه شوید که هر منبعی از آب باعث ایجاد اضطراب شدید در شما می شود، ممکن است دچار آب هراسی شوید. این می تواند شامل یک استخر شنا، یک دریاچه، یک اقیانوس یا حتی یک وان باشد.
آب هراسی اغلب با فوبیای دیگری به نام هیدروفوبیا اشتباه گرفته می شود. اگرچه هر دوی آنها شامل آب هستند، آب هراسی و آب هراسی یکسان نیستند.
هیدروفوبیا نوعی بیزاری از آب است که در مراحل بعدی هاری در انسان ایجاد می شود. موسسه ملی سلامت روان تخمین می زند که فوبیاهای خاص بر۱۹.۲ میلیون بزرگسال در ایالات متحده تأثیر می گذارد. زنان دو برابر بیشتر از مردان آن را تجربه می کنند. بسیاری از بزرگسالانی که با فوبیای خاص مانند آب هراسی زندگی می کنند، علائم مربوط به ترس خود را در دوران کودکی یا نوجوانی بروز می دهند.
یک برنامه درمانی که شامل روان درمانی – همراه با حمایت عزیزانتان باشد – می تواند به شما کمک کند تا مدیریت فوبی خود را با موفقیت یاد بگیرید. اگر مشکوک هستید که به آبی هراسی مبتلا هستید، با پزشک خود وقت ملاقات بگیرید. آنها می توانند به شما کمک کنند درمانی را پیدا کنید که بهترین کار را برای شما دارد.
هرچند با شدت و ضعف متفاوت، اما ترس از دوش‌گرفتن در کودکان نسبتا شایع است. این مشکل معمولا بین 1-2 سالگی شروع میشود و گاها اثرات آن تا نوجوانی و حتی بزرگسالی ادامه پیدا میکند. اصطلاح علمی آن «آبلوتوفوبیا» است. اگر فرزندتان به‌صورت ناگهانی به این مشکل دچار شده‌است، احتمالا چیزی او را ترسانده‌است که باید شناسایی و برطرف شود. اگر هم شروع آن حالتی تدریجی و خزنده داشته‌است، پس به سن او و دلایل رایج وقوع ترس از حمام‌رفتن مربوط است. به‌‌هرحال، مثل هر چالش دیگری، مانند ترس از مدرسه در کودکان، با اقدام به‌موقع و زودهنگام، رفع مشکل راحت‌تر خواهد بود و نتیجه مطلوب‌تری خواهید گرفت.
مانند اهمال کاری تحصیلی بچه‌ها، چالش ترس از حمام در کودکان به دلایل مختلفی مربوط است که در ادامه مهم‌ترین آنها را با یکدیگر بررسی میکنیم.
رشد مغز کودکان نوپا در نواحی حسی-حرکتی بیشتر از دیگر مناطق مغزی است. این موضوع باعث حساسیت کلی آنها نسبت به تحریک محیطی میشود و یکی از علل اضطراب در کودکان و نوجوانان است. به‌عنوان مثال، تقریبا همه بچه‌ها از بوسیده‌شدن بدشان می‌آید، زیرا پوست‌شان اذیت میشود. در نتیجه این حساسیت، بچه‌ها نسبت به محرک‌های محیطی مانند صدای ناگهانی، نور زیاد و مالش سروصورت در حین حمام متنفر هستند. به‌همین‌دلیل، اگرچه مواجهه با این مشکل باعث بار اضافی بر دوش شما میشود، اما درمان آن باید همراه با همدلی و درک حساسیت‌های کودک باشد. موارد زیر از مهم‌ترین حساسیت‌های کودکان در حمام است:
بستن چشم‌ها به‌مدت طولانی برای کودکان سخت است. علاوه بر این، آنها از ابهامِ ندیدن متنفرند. به‌همین‌دلیل معمولا در حین شامپوزدن و شست‌وشوی سرشان چشم‌ها را باز میکنند و دچار سوزش چشم می‌شوند. کودکان به‌دلیل مهارت‌های کلامی ضعیف یا خجالتی‌بودن از بیان این موارد خودداری میکنند. خودتان باید مراقب باشید و علل ترس از شستن سر را شناسایی کنید.
زندگی برای کودکان با تبدیلِ فعالیت‌های مختلف به بازی معنا پیدا میکند. آنها از انجام کارهای جدی مانند دست‌شویی‌رفتن و حمام‌کردن بدشان می‌آید زیرا ماهیتی جدی و روزمره دارند. علاوه بر این، وقتی در حین بازی هستند، هر کاری به‌جز ادامه‌دادن آن برای‌شان زجرآور است. در این مواقع صبر کنید تا بازی‌شان تمام شود و سپس پیشنهاد دوش‌گرفتن را مطرح کنید.
بچه‌ها اول صبح کسل هستند و تا مغزشان به نظم روزانه خو بگیرد کمی زمان می‌برد. آخر شب‌ها هم از فرط فعالیت و بازیگوشی خسته هستند. تعیین بهترین زمان برای آب‌تنی به حال‌وهوای کودک بستگی دارد و تصمیم‌گیری در مورد آن بر عهده شما است.
کودکان نوپا قوه تخیل بسیار قوی و حساسی دارند و شاید این موضوع باعث تصور موجودات خیالی و خطرناک در کف آب یا روی درودیوار شود و حمام‌رفتن را ترسناک کند. شاید به‌نظرتان خنده‌دار باشد، اما اصلا بعید نیست که لکه روی دیوار را به‌عنوان حشره‌ای تصور کنند که هر لحظه امکان دارد آنها را ببلعد. در این سنین و به‌دلیل تخیل فوق‌العاده قوی بچه‌ها، کابوس شبانه کودک نیز افزایش پیدا میکند.
اما برای برطرف کردن ترس کودک از شستن سر در حمام چه کنیم ؟ حالا که دلایل آن را تاحدودی شناختیم، جواب این سوال کمی راحت‌تر میشود. با توجه به دلایل بالا، راهکارهای زیر را به شما پیشنهاد میکنیم.
عوامل زیادی باعث حساسیت به صدا و دما در بچه‌ها میشود که شاید از چشم شما پنهان بماند. این عوامل را با توجه به واکنش‌های حسی فرزندتان شناسایی و برطرف کنید. به‌عنوان مثال:
کافی است یکبار شامپو وارد چشمان کودک شود تا آنها را از حمام بیزار کند. علاوه بر این، برخی از بچه‌ها با برخورد آب به سروصورت‌شان مشکل دارند. برای جلوگیری از هر دوی این نگرانی‌ها، اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهید.
کاملا واضح است که بچه‌ها در طول بازی و سرگرمی، نگرانی‌های‌شان را فراموش میکنند. چندتا اسباب‌بازی اختصاصی برای زمان حمام بگیرید و با این روش کودک را به دوش‌گرفتن مشتاق کنید. استفاده از وسایلی مانند رنگ یا پاستلِ حمام هم جذابیت زیادی برای کودک ایجاد میکند.
همچنین در حین فرآیند حمام و شست‌وشو، کارها را با فرزندتان تقسیم کنید. به‌صورت کلی، مشارکت‌دادن کودک در انجام کارها باعث افزایش مسئولیت‌پذیری و کاهش وابستگی کودک میشود. اگر نحوه کاهش تدریجی وابستگی فرزند را نمی‌دانید،
احتمالا برای شما هم پیش آمده‌است که فرزندتان برای نرفتن به حمام با چنگ‌ودندان تقلا میکند و سپس درخواست شما برای خروج از حمام و آب‌تنی را رد میکند! این موضوع چیز عجیبی نیست. بسیار از کودکان از جابه‌جایی بدشان می‌آید. پس قبل از شروع زمان دوش‌گرفتن، هشداری 10 دقیقه‌ای در نظر بگیرید یا به او بگویید: «وقتی نقاشی خونه رو تموم کردی، بعدش زمان حمومه.» همچنین از ترانه‌های کودکانه حمام‌کردن برای ایجاد انگیزه در فرزندتان استفاده کنید.
ترس از لکه‌های سیاه روی درودیوار ترسناک‌تر و استرس‌زاتر از آن چیزی است که فکرش را بکنید. منطقی‌بودن یا نبودنش را کنار بگذارید و محیط حمام را زیبا کنید تا خیال‌پردازی‌های دلربا جایگزین فوبیا در کودکان شود.
هیدروفوبیا نوعی آب‌هراسی است که بیشتر در افراد مبتلا به هاری دیده میشود. افراد مبتلا به ترس از آب در هاری با شنیدن، دیدن یا مزه‌کردن آب دچار اسپاسم عضلانی می‌شوند. آکوفوبیا ترس شدید از آب است که به وضعیت جسمانی یا بیماری فرد مربوط نمی‌شود.
این اختلال بیشتر در کودکان دیده میشود.
هر چیزی که مربوط به آب باشد، ممکن است باعث بروز علائم آب‌هراسی شود. محرک‌های آکوفوبیا شامل دیدن آب یا فکرکردن به آن در موارد زیر است:
