برخی کارشناسان معتقدند پیشروی به نسبت مناسب این توافق میان ایران و کشورهای اوراسیا، عمدتا تحتتاثیر مسائل تحمیلی بحران اوکراین قرار گرفتهاست؛ البته با آنکه بحث انعقاد تجارت آزاد و حذف تعرفههای دوجانبه، مربوط به زمانی بسیار پیش از آغاز ناآرامیهای ژئوپلیتیک کنونی است، اما تفسیر مذکور چندان هم بیراه نیست. با مسدود شدن برخی مسیرهای تجاری مناطقی که گذرگاه تجاری کشورهای این اتحادیه هستند و حداقل در یک نمونه، یکی از کشورهای عضو آن لاکلند یا محصور در خشکی است، جذابیت جغرافیای ایران بیش از گذشته نمایان شد. تحریم کمسابقه روسیه از سوی متحدان دولت غربگرای اوکراین، روسیه را نیز برای تغییر برخی مسیرهای تجاری و سیاسی مصممتر کرد و ایران که محرومتر از روسیه در بازارهای جهانی است، هم متحد تجاری میخواهد و هم در پی نشان دادن ضرب شستی به کشورهای تحریمکننده است. از این منظر اتحاد میان ایران و اعضای این اتحادیه هم برد در تجارت به شکل بالقوه است و هم ژستی بالفعل از نظر سیاسی.
اما واقعیتهای تجاری، از جمله ظرفیتهای تولید در ایران و تناسب و کیفیت این تولیدات برای بازار بزرگ این اتحادیه، توان لازم را ندارد؛ مسائل مربوط به حملونقل و لجستیک به کنار. اما با همه این نقاط ضعف آشکار، باز شدن راه تجارت را، حتی بهاجبار واقعیات بیرونی، باید به فال نیک گرفت و البته در گوشه ذهن داشت که اتحادهای دیگر جهانی میان کشورها نیز از سر علاقه شخصی و به دلیل حسن خلق و خوبی رفتار نبوده و به دلایلی از همین جنس شکل گرفته است. اکنون و در آستانه امضای این قرارداد آخرین آمارها حکایت از آن دارد که از ابتدای سالجاری تا پایان آبانماه ۵میلیون و ۱۶۸هزار تن کالا به ارزش ۲میلیارد و ۳۴۴میلیون و ۱۰۰هزار دلار بین ایران و پنجکشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا تبادل شده که نسبت به مدت مشابه پارسال با رشد ۳۳.۵درصدی در وزن و رشد ۱۴درصدی در ارزش همراه بوده است. از این میزان ۲میلیون و ۷۷۸هزار تن کالا به ارزش یکمیلیارد و ۷۴میلیون دلار از ایران به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا کالا صادر شده که نسبت به مدت مشابه پارسال ۴۵درصد در وزن و ۲۰درصد در ارزش افزایش داشته است. همچنین ۲میلیون و ۳۹۰هزار تن کالا به ارزش یکمیلیارد و ۲۷۰میلیون و ۴۰۰هزار دلار از این میزان تجارت مربوط به واردات ایران از کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیاست که نسبت به هشتماه نخست سال گذشته با رشد ۲۲درصدی در وزن و افزایش ۱۰درصدی در ارزش همراه بوده است.
