در جامعه معاصر، گردشگری به عنوان یک تجربه مهم و بالقوه برای تعداد زیادی از افراد در زندگی، شناخته شده است. براساس گزارش سالانه سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) در سال ۲۰۱۵، گردشگری به معنای اقامت مکرر در یک مکان و سفر به مناطق ناشناخته است که به منظور کسب تجربیات و یادگیری در محیط‌های جدید انجام می‌شود. در واقع، بودن گردشگر به معنای تغییر مکان و ایجاد ارتباطات جدید با یک منطقه و جامعه‌ی محلی با سبک زندگی متفاوت است که ممکن است به طور کمی یا بسیار از زندگی روزمره در خانه متفاوت باشد.
این امر به افراد فرصتی می‌دهد تا تجربه‌ی عملی و مواجهه با موقعیت‌هایی را تجربه کنند که درجات مختلفی از تفاوت و غیرمنتظره برخوردار هستند این تجربه، که براساس تجربیات عاشقانه خود و انتقالی آن ایجاد می‌شود، ارزش آموزشی و فرهنگی برجسته و تاثیری بر مسیر زندگی افراد دارد. به همین دلیل، فعالیت‌های دوران کودکی اهمیت زیادی دارند، زیرا بچه‌ها می‌توانند به‌طور خودانگیخته، آزادانه و آگاهانه این تجربیات را انتخاب کنند و این تجربیات مستقیماً بر پتانسیل رشد و توسعه گروه سنی کودکان تأثیر می‌گذارد. در نتیجه، گردشگری برای کودکان به عنوان یک موضوع استراتژیک و محرک در زمینه مطالعات گردشگری دارای اهمیت است.
در دهه ۱۹۸۰، عدم تمرکز بر کودکان در تحقیقات گردشگری نشان از وجود یک فرهنگ بود که به دوران کودکی علاقه زیادی نداشت، حتی در اروپای صنعتی که گردشگری و رفاه آن در حال افزایش بود. این نشان می‌دهد که تجربیات گردشگری دوران کودکی هنوز هم برای یک اقلیت محدود بود. در خانواده‌های متوسط طبقه غربی، تجربیات گردشگری دوران کودکی به تعطیلات در حومه شهر و همچنین سفر به مقاصد جدید در کوهستان یا ساحل مرتبط بود.
گردشگری برای کودکان در اواخر قرن نوزدهم در ایتالیا ظهور یافت. این اتفاق در زمانی رخ داد که رشد جمعیت، منجر به افزایش طبقات فقیر شهری در سراسر اروپا شد و تعداد زیادی از کودکان با وضعیت سلامتی نامناسب مواجه بودند.
در طول سال‌های بین جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم (۱۹۱۵-۱۹۴۰)، اردوگاه‌های تعطیلات برای کودکان در ردهٔ سنی ۶ تا ۱۴ سال راه‌اندازی شدند و در سراسر ایتالیا گسترش یافتند. این اردوگاه‌ها با هدف پیشگیری از بیماری‌ها، افزایش رفاه و تربیت نسل جدید از نظر اجتماعی و سیاسی تشکیل می‌شدند. این اقدام به هزاران کودک از خانواده‌های کارگر و کم درآمد اجازه می‌داد تا به سواحل و کوهستان‌ها فرستاده شوند. ریویرا رومانیولا، که به عنوان مطالعه موردی در اینجا ذکر شده است، همچنین همراه با ورسیلیا و ریویرا دی لوانته در منطقه لیگوریا، نقشی برجسته در این زمینه داشت.
تعطیلات زمستانی فرهنگ سازی تفریحی کودکان
پس از جنگ جهانی دوم، هنگامی که ایتالیا برای دومین بار بازسازی می‌شد، صنعت گردشگری دوباره رونق یافت. از سال ۱۹۴۶ تا ۱۹۷۲، تعطیلات کودکان با اقامت در کمپ‌های تابستانی و در محل‌های مبدأ خانواده‌هایی که نسل‌های قبلی آنها در آنجا مانده بودند، ادامه یافت. در عین حال، بسیاری از افراد به شهرها مهاجرت کردند. این پدیده در دهه ۱۹۷۰، با تغییر نیازها و تغییرات اجتماعی، مدل‌های مختلفی از گردشگری برای کودکان در ایتالیا ظهور کرد. که شامل تعطیلات در تابستان، تعطیلات زمستانی و برنامه‌های آموزشی و فرهنگی برای کودکان بود. در این مدل‌ها، کودکان می‌توانستند از فعالیت‌های خلاقانه، بازی‌های گروهی و آموزش‌های مختلف استفاده کنند.
با توجه به محدودیت‌های موجود افراد بالغ، به ویژه اعضای خانواده، تصمیم می‌گیرند که در اوقات فراغت خود به کجا بروند و چه فعالیتی انجام دهند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که حضور کودکان به طور فزاینده‌ای بر تصمیمات آنها تأثیر دارد برای مثال، خانواده‌هایی که در دوران کودکی فرزندان خود هستند، معمولاً ترجیح می‌دهند تعطیلات خود را در نزدیکی دریا یا کوهستان بگذرانند و رفتارهایی که به وجود می‌آورند، معطوف به نیازهای روحی آنهاست. همچنین، خانواده‌هایی که فرزندان در گروه سنی بزرگتری هستند، به مسافرت‌های خارجی روی می‌آورند و انتخاب مقصد را با رویکردی متفاوت انجام می‌دهند. همچنین، تجربیات گردشگری بزرگسالان در دو دهه اخیر به دلیل توجه بیشتر به تعطیلات کودکان تغییر کرده است و این پدیده نتیجه سیاست‌های گردشگری است .
در دهه ۱۹۸۰، با توجه به تغییرات در سبک زندگی و نیازهای جدید، گردشگری خانوادگی و گردشگری برای کودکان در ایتالیا به رواج بیشتری رسید. امکانات و خدمات متنوعی برای خانواده‌ها و کودکان در نقاط گردشگری فراهم شد. از جمله پارک‌های تفریحی، موزه‌ها، کتابخانه‌ها و فضاهای باز برای بازی و سرگرمی کودکان.در دهه‌های بعدی، گردشگری برای کودکان در ایتالیا همچنان رشد خود را ادامه داده است. با توسعه فناوری و دسترسی به اطلاعات بیشتر، امکانات و فعالیت‌های آموزشی و سرگرمی برای کودکان در نقاط گردشگری بهبود یافته است. همچنین، توجه به آموزش و فرهنگ‌سازی کودکان در زمینه حفاظت محیط زیست و فرهنگ محلی نیز در این برنامه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد.
در نتیجه، گردشگری برای کودکان در ایتالیا از گذشته تاکنون تحت تأثیر تغییرات اجتماعی، فرهنگی و فناوری بوده است و همچنان به عنوان یک صنعت مهم و مورد توجه در این کشور شناخته می‌شود.
گردشگری کودک در ایران در شهر همدان
از آنجایی که کودکان نقش مهمی در خانواده‌ها دارند، ترغیب و استقبال از سفر به همدان می‌تواند تعداد مسافران را افزایش دهد. یکی از فعالیت‌های جالب در همدان برای جذب گردشگران کودک، حضور شخصیت مجازی "بوعلی سینا" بود که به شکلی شبیه‌سازی شده بود و بر اساس تاریخ، با کودکان صحبت می‌کرد. بوعلی سینا، با سن ۱۲ سال، توانایی برقراری ارتباط با کودکان را داشت و به زبانی ساده و مناسب برای کودکان، درباره ظهور و سقوط حکومت‌ها توضیح می‌داد. تمرکز کامل همدان بر روی گردشگری کودکان به تصویرسازی متکی بود. این شخصیت می‌توانست با استفاده از تابلوهای تصویری جذاب، تاریخ را به کودکان آموزش دهد و آنها را تشویق به بازدید از همدان کند.
همچنین، تخصیص یک فضای به مساحت ۲.۲ هکتار از مجموعه ۲۴۰ هکتاری به ایجاد پارک جهانی کودکان نیز از دیگر اقداماتی بود که در این نمایشگاه در همدان انجام شده است. به همین دلیل، از بین ۱۲ شهری که در نمایشگاه گردشگری تهران به عنوان مقصد گردشگری کودک حضور داشتند، وزارتخانه همدان را به عنوان "شهری برای کودکان" انتخاب کرده است.
با توجه به تعریف گردشگری کودک، زیرساخت‌ها و فضای گردشگری همدان برای کودکان مناسب ارزیابی شده است. از جمله دلایلی که همدان توانست این عنوان را از آن خود کند عبارتند از: تامین زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای گردشگری کودک، طراحی شخصیت سخنگوی بوعلی ۱۲ ساله برای آشنایی کودکان با فرهنگ،تاریخ و غیره ، پرونده ثبت جهانی هگمتانه و تاثیر آن بر رونق گردشگری ، رونمایی از طرح پارک اکباتان همدان که به عنوان مرکز گردشگری کودک، وجود چرخ‌های سفالگری کودک، بخش نقاشی کودکان و ماکت ۲۴۰ هکتاری از پارک اکباتان در غرفه ، در نظر گرفتن ویدئووال و اجرای نمایش‌های عروسکی با هدف معرفی جاذبه‌های گردشگری ، تدوین برنامه‌های متنوع مانند آموزش شهروندی لحظه به لحظه به کودکان ، پرفورمنس‌‌ها و نمایش‌های عروسکی با عروسک‌ها محلی و نقل داستان‌های شیرین همدانی ، پخش بادکنک و وجود فضای سبز گیاهان منطقه کم آب برای آشنایی با محیط همدان ، تدوین اطلس گردشگری همدان برای کودکان ، طرح احیای مجدد اتاق‌های مادر و کودک ، موزه اختصاصی کودک در همدان است.
