ذهن_تحليلگر و نيرومند نتیجه خواندن بحث و متون اقناعى است. جملات و متون كوتاه مثل آن چیزی که در فضای مجازی رواج دارد نمی تواند ذهن ما را نیرومند سازد. قوت اندیشه با خواندن متون تحلیلی مثل کتاب اتفاق می افتاد.
چگونه؟
برمبنای برخی تئوریهای روانشناسی_تحولی، خواندن و نوشتن، دو ابزار روانشناختی برای اندیشه_ورزی و تفکر بشمار می روند.
ذهن انسان دارای ظرفیتی به نام تجنیس است که طی آن، ذهن مفاهیم، گزاره ها و مضامین وارد شده را در فایل های «هم مضمون» جای می دهد. وقتی شما کتاب می خوانید، ذهن شما یکسره در حال جای دادن مضامین در فایل های مخصوص به خود است. این کار، کاملا ناهشیار صورت می پذیرد.
دلیل آن این است که ذهن برای بازشناسی و یادآوری خود نیاز دارد که مفاهیم را در فایل های مشخص و طبقه بندی های تعریف شده، جای سازی کند.
وقتی مفاهیم، گزاره ها و مضامین در فایل های تعریف شده، طبقه‌بندی شوند؛ بهتر حفظ شده و آسانتر یادآوری می شوند. گاهی یک تداعی نیز باعث یادآوری مضامین می شود.
ممکن است این حالت برای شما پیش آمده باشد که یک بحث را بخوانید، حتی دو بار هم بخوانید، اما احساس می کنید که آن بحث را یاد نگرفته اید. وقتی نوبت برون_سازی یعنی نوشتن و یا بیان آن می‌شود، شما به راحتی مفاهیم طبقه بندی شده را می نویسید و می گویید.
این به این معناست که وقتی مفاهیم و گزاره ها و تحلیل های وارد شده، تجنیس می‌شوند، به هنگام یادآوری، به راحتی از فایل های مختلف کمباین شده و با هم تلفیق می‌شوند.
این عملیات ذهنی، اندیشه انسان را به لحاظ مکانیزمی و محتوایی عمق می بخشد. مکانیزم یاد شده، تنها در مباحث و متونی اتفاق می افتاد که محتوای بحث، شکل اقناعی دارد و با استدلال، تجزیه_و_تحلیل همراه است.
این مکانیزم در گزیده خوانی و خواندن مطالب بسیار موجز و تجویزی، اتفاق نمی افتاد. به همین دلیل است که با گزیده خوانی نمی توان اندیشه را «ورز» داد. بلکه با خواندن متن تحلیلی و اقناعی می توان اندیشه را اعتلا داد. این همان کاری است که از کتاب و مقالات تحلیلی بر می آید.
نکته جالب تر این است که وقتی ذهن یک مسآله فکری را حل می کند و یا آن را می فهمد، یک لذت_هیجانی را درک می کند. همیشه ادراک ها و شناخت ها با «حظ» هیجانی همراه اند.
به همین دلیل است که کتاب خواندن برای اهل مطالعه، لذت بخش است. این لذت هیحانی، در متون موجز و تجویزی وجود ندارد و اگر هم باشد، سطحی و گذراست.
