به گزارش خبرگزاری صدا وسیما برنامه میز اقتصاد شبکه خبر در گفتگویی باآقای امیر هامونی مدیر پروژه مرکز مبادله ارز و طلای ایران آقای شاکری کارشناس اقتصادی و اقتصاددان خانم راوشی مدیر کل عملیات تعهدات ارزی بانک مرکزی (تماس تلفنی)به موضوع افتتاح مرکز مبادله ارز و طلا پرداخت.جزییات این گفتگو را در ادامه می خوانید.
مقدمه مجری: در خبرها داشتیم که امروز مرکز مبادله ارز و طلای ایران آغاز به کار کرد این مرکز برای ایجاد مرجعیت، سهولت دسترسی و عرضه و تقاضا در یک بازار شفاف و رسمی صورت گرفته است. در سال‌های گذشته هر دولتی به تناسب وضعیت خودش سیاست‌هایی را در پیش گرفته برای این که بتواند نرخ ارز را کنترل کند فارغ از این که چقدر موفق بوده یا نبوده بهرحال سامانه‌های مختلفی راه افتاده، شیوه‌های مختلفی در نظر گرفته شده و هر کدام از این‌ها در زمان خودش را افتاده و الان هم که رسیدیم به مرکز مبادله ارز و طلا. آخرین خبری که از این مرکز داریم اولین نرخی که آنجا کشف شده، اسکناس آخرین نرخش ۴۱ و ۵۴۹ تومان است، دلار حواله هم ۳۶ و ۱۳۰ تومان است، این نرخی است که در این بازار کشف شده است. (توضیحات روی تصویر) در میز اقتصاد امروز بررسی می‌کنیم ببینیم که ساز و کار این تعیین نرخ به چه صورت است و اساسا ما الان چند سامانه و نرخ داریم در خصوص قیمت ارز و از همه مهم‌تر در این خصوص صحبت می‌کنیم که چرا یکباره و در یک بازه زمانی کوتاه مدت قیمت ارز یک جهشی را داشت. (پخش گزارش)
سوال: اقای هامونی یک سوال خیلی کوتاه بخواهم از شما بپرسم. الان چند نرخ و چند سامانه برای ارز ما داریم؟
هامونی: مرکز مبادله ارز و طلای ایران امروز با حضور رئیس کل و مدیران عامل بانک‌ها افتتاح شد، تالار ارز خدماتی را شاهد افتتاحش بودیم امروز و همزمان تالار حواله ارز مرکز مبادله که این دو تا تالار، تالار‌هایی هستند که امروز افتتاح شدند، یک سامانه نیما هم که از قبل هست که آن بحث ارز کالای اساسی، دارو و تجهیزات پزشکی سر جای خودش هست و دارد معامله میشود با همان نرخ ۲۸ و ۵۰۰ در تالار حواله امروز همانطور که فرمودید، به قیمت ۳۶ هزار و ۱۳۰ تومان کشف نرخ صورت گرفت، پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها، معادن، شرکت ملی مس و خیلی از شرکت‌هایی که شرکت صادر کننده ما هستند در آن تالار عرضه کردند، البته شروع معاملات از تقریبا ساعت ۱۲ الی یک شروع شد و معمولا از ساعت سه به بعد معاملات بیشتر بازار حجم می‌گیرد، ولی همچنین نرخی درآمد و با یک حاشیه‌ای هم نرخ اسکناس کشف قیمت شد به نرخ ۴۱ هزار و ۵۴۹ تومان، این دو تا تالار الان در مرکز مبادله راه اندازی شده است. سوال: اقای هامونی می‌فرمودید پس ما الان نیما را به قوت خودش داریم، با نرخ ۲۸ و ۵۰۰ که برای کالا‌های اساسی شد برای نفت و میعانات و گاز شد و کماکان این دو سامانه‌ای هم که راه افتاده که یکی حواله و یکی اسکناس است که حواله ای‌ها شد برای معدنی‌ها، پتروشیمی‌ها و مس و فولادی‌ها و یک دانه هم که اسکناس داریم برای خدماتی‌ها، پس ما چیز دیگری بین این‌ها نداریم، چرا در یک بازه خیلی کوتاه مدتی ارز به یک باره یک قیمت بالایی را تجربه کرد، علیرغم این که اگر بنیادی نگاه کنیم نرخ ارز باید پایین‌تر از چیزی باشد که ما در بازار غیر رسمی شاهدش بودیم.
هامونی: نوسانات نرخ ارز عوامل موثر متعددی می‌تواند داشته باشد، یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند اثرگذار باشد در این روز‌ها در هیجاناتی که در بازار اتفاق افتاده، بحث انتظارات و هیجانات ناشی از این انتظاراتی است که در بازار اتفاق افتاده است، بانک مرکزی با برنامه‌ای که داشت و شورای پول و اعتبار، این مرکز مبادله را راه اندازی کرد که بتواند تا حدی کمک کند به این نوسانات، طبیعتا بحث فرآیند‌های ما در عرضه و تقاضای حواله، قاعدتا می‌توانست تاثیرگذار باشد که الان با راه اندازی مرکز امید داریم که این فرآیند‌های ثبت سفارش، گواهی ثبت آماری، تخصیص و تامین را بتوانیم بهینه کنیم که این فرآیند باعث نشود که هیجان در بازار غیررسمی و آن بازار‌هایی که بعضا نرخ سازی دارند می‌کنند در تابلو‌های غیررسمی بتواند آنجا اتفاق بیفتد. یکی از اهداف همین بود که بسته به این ارزی که الان امروز پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها عرضه می‌کنند، قطعا می‌تواند حتی جدای از این که نرخ بازار را به تعادل برساند، قطعا به سودآوری شرکت‌ها هم کمک می‌کند و بازار‌های موازی که در کنار ارز و طلا هستند که میشود گفت بازار‌های مولد ما هستند مثل بورس، شما همین دو روز می‌بینید بورس یک رشد خیلی خوبی را داشته به خاطر همین اخباری که از مرکز مبادله اطلاع رسانی‌هایی که انجام شد
سوال: ارز در بازار رسمی هم کاهش داشته درست است؟
هامونی: و کاهش هم از امروز داشته، می‌بینیم که دارایی‌های موازی هم یک اثر جانبی است که درست شده و این اثر جانبی باعث شده که بورس هم رشد کند و فرصت‌های سرمایه گذاری در بازار‌های مولد و نه ارز و طلا که بهرحال بازار پرریسک هستند و می‌تواند به شدت تحت تاثیر قرار بدهد سرمایه گذار را، بخواهد آنجا کسی بخواهد بیاید خدایی نکرده نوسان گیری بکند و یا سفته بازی کند و یا از این هیجانات بخواهد استفاده کند.
سوال: این الان به نوعی ما اصلاح کردیم یا به روز کردیم، آن نکته‌ای که اول اقای فرزین به آن اشاره کردند که برای همه مصارف ۲۸ و ۵۰۰، الان ما یک تقسیمی داریم، ۲۸ و ۵۰۰ فقط نیست، ۲۸ و ۵۰۰ برای نفت و چیز‌های دیگری که به آن اشاره کردید بود درست است؟
هامونی: منابع ۲۸ و ۵۰۰ عمدتا منابع نفتی و میعانات گازی است، مصارفش هم که عرض کردم کالای اساسی، دارو، تجهیزات پزشکی و این‌ها مصارف ۲۸ و ۵۰۰ هستند، سایر شرکت‌های صادراتی و همین طور منابعی که از صادر کننده‌های خرد و متوسط و دانش بنیان‌ها هست، در تالار حواله مرکز مبادله معامله خواهد شد، با نرخ متفاوتی از ۲۸ و ۵۰۰ که امروز شاهد کشف قیمت ۳۶ تومانی بودیم.
سوال: آقای شاکری نظر شما چیست فکر می‌کنید همه دلایلی که برای آقای هامونی به آن اشاره کردند در خصوص افزایش نرخ ارز کافی بود یا نه شما دلایلی در بررسی هایتان هست و فکر می‌کنید که اصلاحیه‌ای که روی ۲۸ و ۵۰۰ انجام شد و آمد این تقسیم بندی صورت گرفت الان این مرکز مبادله راه افتاده چقدر می‌تواند کمک کند که بتوانیم بازار ارز را به ثبات برسانیم؟
شاکری: آیا ایده‌ی بازار مبادله و اصلا مرکز مبادلات نسبت به گذشته ایده‌ی رو به جلویی است؟ با شروطی بله
سوال: گذشته منظورتان متشکله؟ شاکری: نسبت به دوره ۲۸ و ۵۰۰ یک ماهی که در گذشته گذراندیم سوال: یا حتی نیما؟
شاکری: عرض می‌کنم، من سعی می‌کنم حتما با جزئیات درباره تفاوت این با نیما، نقاط قوت و ضعفشان این یک تغییر پارادایم است از مفهوم نیما، ضمن این که کلمه نیما حفظ شده به مفهوم مرکز مبادلات، اما ما تقریبا الان یازده یا دوازده سال است که از زمان تحریم تا الان به طور دائم دچار تنش‌های ارزی دوره‌ای هستیم، و واقعیت این است که ضمن این که همه‌ی دلایلی که هم دوستان اقتصاددان من می‌گویند و هم خودم این‌ها را درس می‌دهم در حوزه رویکرد پولی و ارز، رویکرد دارایی و ارز و همه حرف‌هایی که درباره رشد نقدینگی و تورم و این‌ها می‌زنیم آن‌ها همه نکاتی هستند که منجر به تضعیف تدریجی تراز پرداخت‌های شما می‌شوند. ما در وضعیتی هستیم که به طور دائم دستی از بیرون می‌آید اجزای تراز پرداخت‌های ما را قفل می‌کند، مثلا فارغ از این که تراز پرداخت‌های ما در آن لحظه چقدر قوی یا ضعیف. در طی این ده سال که آن موضوع تحریم و شکل خودش را این طور به ما نشان می‌دهد که کیفیت ارز در دسترس ما دچار تغییرات و نوسانات است، اصلا فارغ از این که به لحاظ حسابداری چقدر ارز داریم. ما در طی ده سال گذشته در ایران دو روش متفاوت را تست کردیم، گاهی اوقات کوشیدیم از طریق معافیت‌هایی که آمریکایی‌ها عامدانه برای دور زدن تحریک در تحریم گذاشتند، و کارمان را انجام بدهیم که نتیجه طبیعی اش شده افزایش سهم درهم. یعنی تمام کار‌هایی که ما در حوزه امارات انجام می‌دهیم و سهم درهم را افزایش می‌دهد همه با علم به این است که آمریکایی‌ها می‌توانند از طریق طرق مختلفشان آنجا فشار ایجاد کنند، اما این کار را نمی‌کنند، چون این‌ها ابزار کنترل رفتار ایران می‌بینند و دوم کوشیدیم از طریق گفت و گوی مستقیم، از طریق مذاکرات با آمریکایی‌ها به شبکه پرداخت دلار برگردیم هر چند عملا آن چیزیکه گرفتیم در شبکه پرداخت وجود نداشته است. در همه دوره‌های گذشته یعنی من می‌توانم، روشم این است که تقریبا همه روز‌هایی که تقریبا در سه یا چهار سال گذشته رخ داده را می‌دانم آن روز چه شده است. در همه این‌ها شوک‌های ارزی به صورت دوره‌ای از عدم تطابق کیفیت منابع و مصارف به وجود آمده است یعنی خیلی وقت‌ها ما منبع داشتیم، حسابداری که نگاه می‌کنیم واقعا داریم قابل استفاده هم هست این نیست که غیرقابل استفاده است یا بلوکه شده است یا نمی‌توانیم به آن دست بزنیم، اما شکل منابع ما در شبکه پرداختی است که این شبکه پرداخت خارج از فضای آمریکایی آنجا ایجاد میشود یعنی از دید تحریم‌های آمریکا این‌ها منابع معفوی نیستند، اما همه مصارف ما در حوزه‌هایی است که کاملا در حوزه تسویه آن انجام میشود، هر چقدر هم که در ایران گفته شود که ما از دلار استفاده نمی‌کنیم در واقع همه‌ی تلاش ما، همه تلاش در ایران این است که چگونه ارز ناشی از صادرات را به درهم تبدیل کنیم که این را بتوانیم در درجه اول، بعد تازه خیلی از آن‌ها را تازه یا مستقیما یا از طریق درهم ببریم آنجایی که در حوزه آمریکایی هاست برای کالای اساسی و ... و ...؛ و این سطح این گفتگو بانک مرکزی نیست مادامی که جمهوری اسلامی ایران تصمیم نگیرد شبکه پرداخت رسمی خودش را احیا کند و این از مذاکره نمی‌گذرد، یعنی ما مادامی که در این نقطه جغرافیا هستیم و تحریم‌های آمریکا کار می‌کند تحریم‌ها هستند ممکن است معافیت‌هایی داشته باشیم، مادامی که جمهوری اسلامی ایران تصمیم نگیرد شبکه پرداخت رسمی خودش را احیا کند هرگز، هرگز تلاش‌های سطح خردتر ما آن نتیجه‌ای که می‌خواهیم را نمی‌دهد،
سوال: شبکه پرداخت رسمی یعنی چه؟
شاکری: شبکه پرداخت رسمی آن جایی که بانک مرکزی بتواند واقعا ارز ناشی از صادرات را زیر کلید بگیرد، زیر کلید گرفتن صرفا این نیست که من ارز را می‌گیرم و من توزیع می‌کنم که این کار درستی است، و اتفاقا گام رو به جلو در این موضوع است، زیر کلید گرفتن این است که ارز را بتوانیم در یک ساختار رسمی اگرچه محرمانه زیر کلید بانک مرکزی نگه داریم در یک فضای تراستی محور، ما قبل از سیاستگزاری هستیم و همه بحث‌هایی که می‌بینید در فضای مجازی می‌کنند، ارز را تثبیت کنیم یا تثبیت نکنیم، بزاریم با بازار برود بالا یا نرود بالا همه این‌ها برای روزی است که امکان سیاستگزاری داشته باشید و بعد این حرف‌ها را بزنید. آیا آنچه که دارد انجام میشود کار غلطی است؟ نه درست است. آیا آثار مثبت بر بازار غیررسمی نخواهد داشت؟ حتما خواهد داشت. آیا تفاوت ایده درست و ایده غلط با وجود این محدودیت‌ها خودش را نشان می‌دهد؟ بله نشان می‌دهد، اما روی سخن من با هر مقام و مسئولی که دارد این برنامه را می‌بیند، تصور این که یکسری راه حل‌ها هست حالا یکی...
سوال: یکیش کنارتان است
شاکری:نه اقای هامونی در مقطع خودشان عمل می‌کنند من خطابم مسئول سیاسی است، تصور این که یک سری راه حل‌ها هست که حالا مدیریت بازار ارز هم یکی از این راه حل هاست نه این اشتباه است، ما یک شروع داریم برای سیاستگزاری در ایران، برای احیای امر سیاستگزاری در ایران و آن احیای شبکه پرداخت رسمی است.
سوال: چه کسی باید این کار را بکند؟
شاکری: این در سطح رئیس جمهور است
سوال: الان این انجام نمیشود؟ بانک مرکزی انجام نمی‌دهد با پیمان سپاری
شاکری: نه ببینید پیمان سپاری کردن وقتی معنا دارد که شما بتوانید یک جایی این ارز را در اختیار بگیرید که توزیع بکنید، دوستانی هستند که مثلا از ایده سال ۷۴ دفاع می‌کنند و می‌گویند دیدید توانستیم آن روز این کار را بکنیم و ما دائما برای ایشان توضیح می‌دهیم، اگر شما آن روز می‌گفتید ارز ۳۰۰ تومان، من زیر کلید می‌گیرم، یک ملی هامبورگی بود که به آن صادر کننده می‌گفتید بریز به این جا، به ۳۰۰ تومان یک وارد کننده‌ای شما خودت به آن تخصیص می‌دادید. در یک فضای تراستی محور شما همیشه با موضوع عدم کیفیت، موضوع عدم انتقال در دوره‌هایی که شما می‌خواهید با وجودی که در نهایت دوره تسویه است مواجه خواهید بود. ایا ایده مرکز مبادلات به خاطر این که زیر کلید گرفتن را دست کم از سمت مصارف شروع کرده، قطعا یک گام بزرگ به جلو است، اما با این وجود من از مقام سیاسی می‌خواهم که کلا این ایده که الان داریم تحریم‌ها را دور می‌زنیم و می‌گوییم چقدر خوب است یا اصلا برویم مذاکره کنیم که تحریم‌ها را یک راهی برایش پیدا کنیم بروند کنار و این ایده‌ها را بگذارند کنار و همان کاری را بکنند که خودشان در ابتدای انقلاب کردند، روزی که در سال ۱۳۷۹ آمریکایی‌ها کل دارایی بانک مرکزی ایران در آمریکا را بلوکه کردند ما نرفتیم آمریکایی‌ها را التماس کنیم که تو رو خدا بزار ما در شبکه تو کار کنیم، کوشیدیم شبکه دیگری بسازیم امروز هم راه حل از این شروع میشود، این راه حل با این عرض من متناسب است.
سوال: اقای هامونی در این بازار مبادله ارز و طلا الان یک نکته‌ای وجود دارد این که این قیمتی که الان می‌آید قیمت دستوری است؟ قیمت بازار است؟ این تعیین قیمت چگونه انجام میشود؟
هامونی: من قبل این که خدمت شما بیایم، در اتاق مبادلات تالار حواله بودم که پتروشیمی‌ها آنجا داشتند عرضه می‌کردند و دیگر من از آن جمع فاصله گرفتم و آمدم خدمت شما، نه آنجا الان در حال حاضر بحثی که وجود دارد کاملا نظام مبتنی بر عرضه و تقاضاست و پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها دارند عرضه می‌کنند منتها فرمایشات دکتر شاکری را من قبول دارم که اگر ما بتوانیم راهکاری را پیدا کنیم در سمت منابع، بتوانیم تجمیع کنیم، آن فعالیت‌های سمت عرضه را تجمیع کنیم که با طیف گسترده‌ای از شرکت‌ها و صادر کنندگان در مسئله قیمت گذاری روبرو نباشیم.
سوال: الان این راهکار پیدا نشده هنوز؟
هامونی: در تلاش هستیم که انشاالله مصوباتش را بگیریم و انشاالله این اتفاق بتواند بیفتد، امروز نرخ گذاری بر اساس مکانیسم عرضه و تقاضا، شرکت‌های صادر کننده عرضه کردند و صرافی‌ها و بانک‌ها به نمایندگی از وارد کنندگان هم آمدند سفارش خرید گذاشتند و معاملات بر اساس مکانیزم کشفین قیمت انجام شد؛ و با یک حاشیه‌ای هم باز بازار اسکناس؛
سوال: یک نکته‌ای که سر نیما مثلا مطرح می‌شد این بود که بانک مرکزی مکررا می‌گفت ما عرضه مان بر تقاضا فزونی دارد، با صادر کننده که صحبت می‌کردیم می‌گفت نه این خبرها نیست ما در نیما با یک نرخ مبادله می‌کنیم، ولی باید به حساب صادر کننده یک چیز دیگر هم اضافه بریزیم الان چه اتفاقی می‌افتد که این مشکل پیدانشود؟
هامونی: قبلا این مسئله بود انشاالله که با این رویکرد جدید بتوانیم مسئله کمرنگ بشود، قاعدتا با ۲۸ و ۵۰۰ انگیزه برای صادر کننده روی رقم ۲۸ و ۵۰۰ در این شرایطی که بود با توجه به این مسئله کمتر این انگیزه وجود داشت، پتروشیمی‌ها معمولا سعی می‌کردند که دیرتر ارزشان را بیاورند، ولی با راه اندازی بازار تابلوی حواله بازار مرکز مبادله قاعدتا می‌تواند این انگیزه را بیشتر کند کمااین که من واقعا شاهد این قضیه بودم که این اتفاق دارد می‌افتد بالاخره با نرخ جذاب تری دارد پتروشیمی عرضه می‌کند و هم به افزایش درآمد‌های خودش می‌تواند کمک کند، هم به افزایش سودآوری شرکت‌ها در نهایت قیمت سهامی که در بازار سرمایه می‌تواند کشف بشود که آن یعنی با یک تیر میشود چند هدف را زد و اتفاقا در این دو سه روز این اهداف به نظر من به سمتش رفتیم و یک موفقیت نسبی حاصل شده، و انشاالله بتواند ادامه داشته باشد.
سوال: یعنی چگونه بازار سازی می‌خواهید بکنید همیشه یکی از انتقاداتی که به بانک مرکزی بود این بود که همیشه تابع جریان غیررسمی ارز است و به دنبال آن قیمتش تعیین میشود مشخصا در دوره قبلی هم شاهدش بودیم. در مسئله اسکناس هم ما باید توجه داشته باشیم علاوه بر حواله قاعدتا تا قبل از این ما عرضه اسکناس مان د رقالب کارت ملی بود و یک سهمیه برابری و یک نگاهی بوده که توزیع بشود،الان که دیگر کارت ملی نیست نه؟
هامونی: از الان به بعد با کارت ملی داده نمیشود و واقعا هدفمند میشود توزیع اسکناس در قالبش بیش از ۶۰ سرفصل ارز خدماتی، یعنی یکسری سرفصل‌ها اصلا سقف ندارند، یک نفر می‌تواند سی هزاریورو یا معادلش به سایر ارز‌ها بگیرد، شرکت‌های هواپیمایی، کشتی‌ها، حمل و نقل ترکیبی، مسافر، اساتید دانشگاه، دانشجویان، بسته به فراخوری که موضوعاتی که دارند و هزینه‌هایی که دارند می‌توانند ارز خدماتی دریافت کنند.
سوال: یعنی هیچ کدام این‌ها درخواستشان نبود مثلا درخواست حفظ ارز بود می‌خواست ارز بخرد و نگه دارد چه کار باید بکند یا مثلا به روایتی ۱۴ میلیارد دلار قاچاق داریم و به عبارتی ۲۵ میلیارد دلار قاچاق داریم ...
هامونی: ببینید یک مصرف واقعی ما داریم در ارز، بحث اسکناس در قالبش بیش از ۶۰ تا که جدولش هم هست و امروز هم کامل موارد را در مراسم افتتاحیه عرض کردم مثلا برای فدراسیون‌های ورزشی، برای انجمن‌های علمی، حضور در مجامع بین المللی، حق عضویت در مجامع بین المللی همه این‌ها احصا شده، این‌ها بحث ارز خدماتی است. یک نگاهی که شما فرمودید بحث نگاه به سرمایه گذاری از باب تقاضای احتیاطی است، طبیعتا ابزار‌های معاملاتی مبتنی بر طلا و ارز را ما باید انشاالله بتوانیم در مرکز مبادله که در دست اقدام هم هست، آن‌ها را بتوانیم رونمایی کنیم. چون دلیل ندارد ما بیاییم برای تقاضای احتیاطی بیاییم دارایی غیرمولد و بسیار پرریسک را بیاییم سرمایه گذاری کنیم بلکه می‌توانیم از ابزار‌های آی ال اس یا اوراق مصون از تورم هستند در کلاس دارایی‌های متعدد ارز طلا، ترکیب ارز و طلا، ترکیب دارایی‌های مولد بورسی و این ابزار‌ها میشود ایجاد بشود ...
سوال: بعد توزیع طلا چطور است، چون مرکز توزیع ارز و طلا است دیگر.
هامونی: عرض می‌کنم، ولی در این حوزه ما می‌توانیم ابزارسازی کنیم و آن ابزار را در اختیار سرمایه گذار قرار بدهیم، ولی قاعدتا این که مثلا من بیایم اسکناس بگیرم با اسکناس من بخواهم ابزاری بشود برای مثلا پس انداز، این فرهنگ را انشاالله کمک کنیم که آرام آرام تبدیل کنیم به ابزار‌های معاملاتی مبتنی بر ارز و طلا و ابزار‌هایی که الان در بورس هستند من عرض کردم در این دو روز بورس مثبت شد یک سرمایه گذاری کاملا مولد، به رشد و اشتغال و توسعه کشور کمک می‌کند قطعا آنجا رونق بگیرد بازار‌های موازی که با ارز و طلا الان بهرحال دارند مقایسه می‌شوند آن‌ها بازدهی بدهند به سرمایه گذار، قطعا سرمایه گذاری هم مهاجرت می‌کند به سمت دارایی‌های مولد و انشاالله بتوانیم آن رشد هم ادامه دار باشد رشد باثبات پایدار و ما در بازار‌های دارایی‌های مولد انشاالله داشته باشیم.
سوال: برای طلا چه اتفاقی می‌افتد؟
هامونی: در طلا هم انشاالله از هفته آینده عرضه ربع سکه را ما ادامه می‌دهیم همان روشی که در بورس کالا ما داشتیم، از طریق مرکز مبادله
سوال: حراج آخرین قیمت
هامونی: بله، حراج چند قیمتی انجام میشود انشاالله از هفته آینده این عرضه را خواهیم داشت منتها سعی مان این است که.
سوال: چقدر به چه میزان؟
هامونی: ما ۳۰۰ هزار ربع سکه را عرضه خواهیم کرد از طریق بانک‌های عامل، صرافی‌های بانکی و صرافی‌های تضامنی انشاالله این اتفاق خواهد افتاد و عرضه انجام خواهد شد.
سوال: بودنش در این بستر چه مزیتی ایجاد می‌کند برای شما و بانک مرکزی؟
هامونی: سیاست‌ها را می‌تواند کاملا تجمیع و یکپارچه و واحد می‌تواند از طریق بانک مرکزی با سیاست‌هایی که رئیس کل دارند و اعضای هیات عامل انشاالله بتوانیم آن سیاست‌ها را یکپارچه همه ابزار‌ها را اینجا انجام بدهیم ضمن این که طلا هم موضوع اساسی است که در قانون اساسی ریگولاتور و تنظیم گر حوزه طلا بانک مرکزی تعیین شده است.
سوال: اقای شاکری شما فکر می‌کنید چقدر این مدیریت در حوزه اسکناس خوب دارد پیش می‌رود یا نه نیاز دارد که یک مرکز مبادله ارز و طلا در حوزه اسکناس تکامل یافته‌تر عمل بکند؟
شاکری: خود حرکت از نیما به سمت مرکز مبادله یک نقطه مثبت ایجاد می‌کند، در مدل نیما عرضه کننده می‌تواند عرضه بکند بدون این که عرضه کند، حالا یا با توافقی گذاشتن یا استفاده از در پشتی یا تنگ کردن مشتری آن طرف، از این طرف مرکز مبادله یک گام به جلو است. دو تا شرط خیلی مهم بر این باید بار شود برای این که به نتیجه برسیم، شماره یک برای صادر کنندگان خرد در نهایت به اینجا رسیده خواهد شد که یک کلاس جدایی باید برای آن‌ها تعریف بشود این تعریف کردن کلاس جدا عملا ایجاد کننده نرخ جدید نیست.
سوال: در همین مرکز مبادله؟
شاکری: بله، عملا در همین حالا در نیما هم یعنی در واقع این تقسیم بندی که شده سه تا درشت بخش زیرمجموعه نیما وجود داشت یکی آن بخش واقعا ارز نفتی و این‌ها بود که معادلش همیشه قیمت‌ها پایین‌تر بود، پتروشیمی‌هایی که خودشان به خاطر موضوع قیمت خوراکشان انگیزه داشتند قیمت را یک مقداری پایین‌تر از میانگین بیفتد و صادر کنندگان خردی که معمولا نرخ هایشان به نرخ بازار آزاد نزدیکتر بود؛ یعنی عملا نرخ جدیدی به آن معنا تولید نشده است، یه قبل‌هایی میانگین اعلام می‌شده، ولی حتما این تابلو احتمالا یعنی بانک به نظر من فارغ از این که فکر نمی‌کنم امروز در برنامه شان باشد به این خواهند رسید که ...
سوال: قرار است برسیم آقای هامونی؟
هامونی: عرض کردم بحث تجمیع را محکم دنبال می‌کنیم
سوال: نه الان مشخصا صادر کننده خرد چه کار بکند؟
هامونی: صادر کننده خرد که الان دارد به بانک ملی ارز حاصل از صادرات خودش را در قالب اسکناس به بانک ملی دارد واگذار می‌کند و بانک ملی هم به نیابت از بانک مرکزی. در تالار ارز خدماتی دارد عرضه میشود یعنی تمام آن نیاز‌ها و سرفصل‌های ۶۰ گانه که عرض کردم شاملش خواهد شد و عرضه از آن طریق دارد انجام میشود.
شاکری: نکته دوم این که در حوزه اسکناس بازار آزاد، نهایتا ببینید بانک مرکزی به هر حال فارغ از ایده، باید دستی به بازار آزاد داشته باشد، چون تفاوت بالای بازار آزاد با هر نرخی که ایجاد می‌کند نهایتا برنامه اش را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
سوال: چگونه باید این دست را داشته باشد؟
شاکری: ایده‌های مختلفی انجام شده برای این موضوع، موضوع دو هزار تا و ۵ هزار تاو این‌ها همچنان ایده فروش به قیمت چسبیده بازار به نظر من ایده‌ای است که کار می‌کند.
سوال: اتفاقی که سال ۹۷ تا ۹۹ افتاد
شاکری: بله و یک تجربه کوتاه تری که یک ماه اخیر بوده که می‌توانم توضیح بدهم چه شکلی کار کرده، اما با این وجود نهایتا من فکر می‌کنم بانک به اینجا خواهد رسید احتمالا ظرف یک ماه آینده؛ البته جایش را باز گذاشته آنجایی که می‌گوید صرافی‌ها می‌توانند از منابع خودشان بخرند و بفروشند عملا بانک دریچه صرافی‌های بانکی به سمت بازار آزاد را ممکن است بتواند نگه دارد، امروز فکر نمی‌کنم ایده شان این باشد، اما ظرف یک ماه آینده به این خواهند رسید احتمالا، پس موضوع اسکناس و صادر کنندگان خرد در موضوع حواله شان دو موضوع اصلی است که به نظرم افزونه‌های آتی موضوع باید باشد برای این که به نتیجه برسیم.
سوال: خانم راوشی مدیر کل تجارت خارجی بانک مرکزی روی خط ارتباطی ماست، بفرمایید که در حوزه حواله مرکز مبادله ارز و طلا چقدر قرار است کمک کند به صادر کننده و وارد کننده؟
راوشی: مرکز مبادله ارز و طلا همانطور که همکاران عزیزم فرمودند، این‌ها با اهداف گسترده‌ای برای ایجاد شفافیت و تسهیل در امور ذیربط ایجاد شده، یکی از بستر‌هایی که از طریق این مرکز مدیریت خواهد شد، تالار حواله مرکز مبادله هست که در واقع عرضه و تقاضای ارز یا واردات و صادرات کالا را مدیریت خواهد کرد که اصطلاحا همان بازار حواله یا ارز حواله به آن گفته میشود، خوشبختانه این فضا در درگاه نیما پیشتر تجربه شده و عزیزان با نحوه‌ی اقدام در این بازار آشنایی کافی دارند، ما د رهمین امروز که در خدمت شما هستیم و به عنوان روز آغاز این را تجربه کردیم، افتتاح کردیم، بیش از ۲۰۰ میلیون دلار عرضه در این بازار رخ داده و ...
سوال: تقاضا چقدر بوده؟
راوشی: تقاضا زیاد بوده، ولی معاملات با یک لگ زمانی محقق میشود که تا الان نزدیک ۵۰ میلیون دلار معامله صورت گرفته، چون همانطور که مستحضر هستید از صبح که این نرخ‌ها ارائه میشود تا بازرگانان تصمیم بگیرند و بخواهند فرآیند‌ها را از طریق بانک‌ها قطعی کنند، زمان می‌برد. همین ۵۰ تا که عرض می‌کنم مثلا ظرف یکی دو ساعت گذشته به سرعت دارد محقق میشود و تا ساعت ۵ بعد از ظهر که بازار فعال هست، این عدد دائم به آن مقدار واقعی خودش نزدیکتر میشود.
سوال: سرجمع تقاضا چقدر بوده است؟
راوشی: تقاضایی که امروز ثبت شده، فکر می‌کنم همین حدود ۱۸۰ میلیون بوده منتها رو به افزایش است، و عرضه هم رو به افزایش است یعنی من زمانی که دارم خدمت شما آمار را ارائه می‌کنم حتی تا ساعت ۵ دائم عرضه هم دارد افزایش پیدا می‌کند و الان معاملات در همان متوسط نرخ ۳۶ هزار و ۱۰۰ الی ۱۳۰ تومان مرتب دارد ثبت میشود.
سوال: یک نکته‌ای که آقای شاکری در خلال برنامه به آن اشاره کردند این بود که مثلا ما یک نقشه تجاری داشته باشیم، جایی که نیاز نداریم با حواله درهم مبادله کنیم، مثلا با چین است با یوآن این کار را انجام بدهیم بانک مرکزی چقدر روی این دارد ورود می‌کند و این تقسیم بندی‌ها را انجام می‌دهد که فشاری که به آن اشاره کردم که مثلا روی درهم می‌آید و می‌تواند قیمت را تغییر بدهد کمتر بشود؟
راوشی: بانک مرکزی در مورد این که همکاری وزارت صنعت و وزارتخانه‌های متولی واردات که نیاز‌ها را در کشور‌های واقعی اش احصا می‌کنند، مرتب در تعامل در مورد مدیریت بهینه‌ی این مسیر ارز به هدف واقعی خودش هست، حالا مشخصا در مورد درهم و یوآن که اشاره فرمودید، ظرفیت‌های جدیدی از منابع یوآن در چین دارد فعال میشود که ما اطلاع رسانی هم کردیم، از طریق وزارت صنعت به بازرگانان و آمار، من دقیقا الان این آمار را ندارم، ولی آمار فعالیت تخصیص و تامین ارز در فضای چین برای تجارت واقعی چین اتفاقا در ماه‌های گذشته رو به افزایش هم بوده، این نشان می‌دهد که دقیقا این دارد به هدف اصابت می‌کند.
سوال: پس این برنامه در بانک مرکزی وجود دارد
راوشی: بله، دقیقا این برنامه وجود دارد و می‌گویم تلاقی کرده با بهبود منابع در چین و کاملا هم به هدف اصابت کرده در مورد منابع شان.
سوال: آقای شاکری فکر می‌کنید در حوزه حواله حالا نکاتی که خانم راوشی به آن اشاره کردند این چقدر نیاز دارد که بانک مرکزی ورود کند برای آن نکته‌ای که شما گفتید بتواند فشار‌ها را کم کند و مشخصا در خصوص درهم که خیلی هم بحثش را کردیم.
شاکری: این ایده که سهم درهم را کم کنیم هم در بانک مرکزی هم در صمت، هم جهاد کشاورزی رو به پیشرفت است، اما نکته‌ای که وجود دارد شکلش این طور نیست که مثلا به وارد کننده بگوییم از این به بعد آن‌هایی که برای چین هستند درهم نمی‌دهیم مثل بخشنامه بیست و یکم؛ این نیست، بلکه شکلش اساسا از کالای اساسی باید شروع شود، از اقلام بزرگ باید شروع شود، این که یوآن بدهند که یوآن بعد هم مجددا تبدیل به درهم یا یورو بشود این ناقض این موضوع است، به همین خاطر ضمن این که من درک می‌کنم تلاش دوستان در بانک مرکزی را، هنوز هم معتقدم در سطح عالی دولت، درباره اهمیت یا ضرورتش، موضوع شروع نشده؛ اما امیدوارم با توجه به این اجماعی که دارد روی آن ایجاد میشود خیلی زودتر از ده سال گذشته به این موضوع برسیم.
سوال: در این حوزه‌ای که صحبتش را می‌کنیم چه تصمیمی می‌تواند این مرکز مبادله ارز و طلا که اشاره کردید نسبت به سیستم‌های گذشته بهتر بوده را خدایی نکرده با شکست مواجه کند؟
شاکری: مهم‌ترین نکته موضوع صادر کنندگان خرد است، که عرض کردم؛ چون آن‌ها با توجه به نبود ساختار رسمی پرداخت، پیمان سپاری روزشان فقط عملا با نرخ کار می‌کند همین طوری هم در دوره‌های گذشته عدد بازدهی شان عدد پایینی بوده و این یک واقعیت است و نکته دوم این که درباره اسکناس روش رسمی و غیررسمی باید یک راه حلی برایش پیدا شود، اما مجموعا حتی با همین اصلاحاتی که من عرض کردم، ایده مرکز مبادله ارز و طلا، از ایده بیست و هشت و پانصد برای همه مصارف در نیما به مراتب جلوتر است.
سوال: شما فکر می‌کنید چه زمانی بازار به تعادل می‌رسد می‌توانیم شاهد یک ثباتی باشیم.
شاکری: واقعیت این است که روز به روز عملا باید به آن نگاه شود و الان در دوره‌ای هستیم که اقدامات خردمندانه جدید نمی‌توانند با همان شدت اشتباهات گذشته را جبران کنند، اول اگر ما اشتباهات پشت سر هم نکنیم، و دوم سعی کنیم از بالا به یک موضوع نگاه کنیم تعادل و این که بتوانیم تثبیت را روی رشد بگذاریم از دسترس دور نیست.
سوال: اقای هامونی جمع بندی بفرمایید شما فکر می‌کنید بازار چه زمانی به تعادل می‌رسد و آن نکته‌ای که در خصوص بازار غیررسمی و اسکناس را هم فرموودند آقای شاکری بفرمایید که بانک مرکزی چه برنامه‌ای را دارد؟
هامونی: بهرحال این شروع یک گام بسیار بزرگی است که بالاخره دارد اتفاق می‌افتد، مرکز مبادله، امیدواریم که با توسعه ابزار‌ها و نهاد‌هایی که عرض کردم بتوانیم به نیاز‌های متعدد و تقاضا‌هایی که در بازار هستند بتوانیم پاسخ مثبت بدهیم، فرآیند‌ها را تسهیل کنیم، هر چقدر ما فرآیند عرض کردم گواهی ثبت سفارش و ثبت آماری، تخصیص و تامین را بتوانیم منسجم‌تر کنیم و فرآیند را چابک‌تر کنیم، قطعا اثر آن بر بازار غیررسمی هم می‌تواند نقش متعادل کننده تری در بازار داشته باشد و با توسعه‌ی مرکز مبادله نقش اساسی را بتوانیم در تعادل بازار ارز مرکز بتواند مرکز ایفا کند.
