همشهری‌آنلاین- فتانه احدی: عرضه خودرو در بازار سرمایه، مساله‌ای است که موافقان و مخالفانی در مجلس دارد. هر چند اکثر نمایندگان شفافیت و کاهش قیمت را از اهداف عرضه خودرو در بورس اعلام می‌دارند، اما برخی نیز معتقدند که این روند انجام نشده است. مجلس به دنبال این است که قیمت خودرو به میزانی باشد که خریدار واقعی و قشر متوسط جامعه و به ویژه افرادی که صاحب خودرو نیستند بتوانند با روش‌های درست در جهت منافع مصرف‌کننده، صاحب خودرو شوند.
بازار دلالان چگونه کساد شد؟ | عرضه خودرو در بورس؛ می خواستند جلوی این نوع عرضه را بگیرند اما ...
مجلس مصوبه‌ای درباره عرضه خودرو در بورس نداده است
عضو کمیسیون کمیسیون صنایع و معادن با اشاره به اینکه هیچ مصوبه‌ای درباره عرضه خودرو در بورس توسط مجلس داده نشده است، می‌گوید: «دولت به عنوان مجموعه اجرایی، سازوکارهایی برای عرضه و فروش خودرو دارد و تا کنون به روش‌های مختلف خودرو را عرضه کرده است. به صورت قرعه کشی، از طریق کارخانه، نقدی، شرایطی، مدت‌دار و الان هم در قالب عرضه در بورس در حال فروش بخشی از خودروهای تولید داخل است.»
حجت الله فیروزی ادامه می‌دهد: اینکه آیا این روش درست است یا خیر، قانونی است یا خیر را خود دولت باید پاسخ دهد. اما اینکه آیا این روش از عرضه سبب شده است که خودرو به دست مصرف کننده واقعی برسد یا اینکه باعث شده قیمت خودرو کاهش پیدا کند و آیا سبب شده به کیفیت خودرو و خدمات پس از فروش منجر شود؟ جواب این است که این اتفاق متاسفانه هنوز نیفتاده است.
این نماینده با بیان اینکه باید دید شفافیت در بورس دقیقا چه نوع شفافیتی است، می‌گوید: «عرضه خودرو در بورس، شاید به شفافیت کمک کرده است، اما باید دید منظور چه شفافیتی است؟ ما دنبال چه نوع شفافیتی هستیم؟ که بگوییم آن شفافیت را افزایش داده است. در واقع شفافیت خاصی در میان نیست. میزانی خودرو عرضه شده و عده‌ای متقاضی بوده‌اند و آنها نیز طی رقابتی، خودرویی را خریده‌اند. شفافیت کلی بوده است اما آیا اینها به دست مشتری و مصرف‌کننده واقعی رسیده است یاخیر؟ یا آیا سبب کاهش قیمت یا حداقل بگوییم منطقه‌ای شدن قیمت و متناسب شدن قیمت و افزایش کیفیت و افزایش خدمات پس از فروش توسط خودروسازان شده است یا خیر؟ این را باید بررسی کنیم.»
او ادامه می‌دهد: « بنابراین عرضه خودرو در بورس اساسا موضوعیت ندارد. آن چیزی موضوعیت دارد که این چند خواسته را در بر بگیرد. خودرو به دست مصرف‌کننده واقعی برسد، خودرو از کالای سرمایه‌ای به مصرفی تبدیل شود، خودرو کیفیتش بالا رود و کارخانه‌دار بتواند خدمات پس از فروش را به مشتری افزایش دهد.»
فیروزی می‌گوید:« بورس هر چند روشی برای معاملات است اما چون عرصه رقابت است و این عرصه تا زمانی که مشتری داشته باشد، یعنی کالایی عرضه شود، این رقابت افزایش پیدا می‌کند. شاید در شرایط فعلی که تولید و عرضه خودرو در بورس بسیارکمتر از متقاضیان است، این روش به عدالت نزدیک نباشد و این روش سبب نشود که مصرف کنندگان واقعی بتوانند از خودرو استفاده کنند.»
سه الزام مهم برای عرضه خودرو | سود ناشی از تولید خودرو بیش از ۱۰درصد نباشد
عضو کمیسیون کمیسیون صنایع و معادن مجلس برای عرضه خودرو به هر روشی، ۳ الزام را در نظر می‌گیرد و اینگونه می‌گوید:« نخست اینکه عرضه نباید قطره چکانی باشد، عرضه باید به گونه‌ای باشد که در بازار اشباع شود. دوم اینکه باید مصرف کننده واقعی اجازه داشته باشد کالا را بخرد، نه اینکه این اقدام سبب دلالی و واسطه گری و سوداگری در بازار شود و بنا، براین الزام دوم کالا باید به دست مصرف‌کننده واقعی برسد. مانند بازار فولاد که مشتریان و مصرف‌کنندگان واقعی و خاص خود را دارد و رقابت بین مصرف‌کننده‌گان واقعی خود است. ولی در بازار خودرو اینگونه نیست. خودرو اکنون تبدیل به کالای سرمایه‌ای شده است و بسیاری برای سرمایه‌گذاری به سوی خرید خودرو می‌روند. و همین امر تعداد متقاضیان را بالا برده است در نتیجه عرضه و تقاضا هم‌خوانی ندارد و در حقیقت مشتریانی که وارد خرید در بورس می‌شوند رقابت زیادی شکل می‌گیرد. و قیمت را به صورت غیر منطقی افزایش می‌دهند.
الزام سوم اینکه، به هر شیوه‌ای که دولت برای فروش خودرو برنامه‌ریزی کند، باید به گونه‌ای باشد که منافع مشتری مد نظر قرار بگیرد، نباید رقابت به گونه‌ای باشد که برای مثال قیمت تمام شده ۲۰۰ میلیون تومان باشد،اما ۴۰۰ میلیون تومان به فروش برسد. باید نهایت ۱۰ درصد سود تولید کننده و عرضه کننده در بازار باشد، محصول با ۱۰ درصد بالاتر از قیمت تمام شده به دست مصرف‌کننده برسد.
بنابراین این ۳ الزام، فراوانی عرضه، شناسایی مصرف‌کننده واقعی رسیدن کالا به دست آن، سود ناشی از تولید بیش از ۱۰ درصد نباشد تا مصرف‌کننده با قیمت مناسبی بتواند آن کالا یا خودرو را تهیه کند.»
فیروزی درباره اقدام مجلس اقدامی برای تغییر روند، می‌گوید:« کمسیون صنایع جلساتی متعددی در این باره داشته است. و تاکید نمایندگان این است که اگر هر روشی که در عرضه و فروش خودرو دولت قرار است استفاده کند، این روش باید منافع مشتری را تامین کند، به اقتصاد ثبات ببخشد و کالا هم به دست مشتری برسد.»
نیاز افراد متوسط جامعه برای تامین خودرو داخلی در نظر گرفته شود
عضوکمیسیون امور داخلی کشور و شوراها اندک بودن خودروساز داخلی و محدودیت و ممنوعیت واردات خودرو خارجی را، موجب افزایش سطح متقاضیان برای تامین خودرو داخلی و این امر را مهمترین علت انحصاری بودن تولید برای خودروسازان داخلی می‌داند.
محمدحسن آصفری می‌گوید: «عرضه خودرو در بازار بورس، سبب می‌شود خودرو گران شود و پول بیشتر برای خودرو مبادله شود. بورس نیز بر اساس پول بیشتری که مردم می‌دهند به متقاضی خودرو می‌دهد. بنابراین من موافق توزیع خودرو در بازار سرمایه نیستم. چراکه باید ما نیاز افراد متوسط جامعه را برای تامین خودرو داخلی در نظر بگیریم. با رفتن خودرو به بورس سبب شده است که قیمت خودرو افزایش یابد. متقاضیان داخلی ما و به ویژه کسانی که خودرو ندارند، نتواند خودرویی تهیه کنند.»
مردم باید حق انتخاب برای تامین خودرو داشته باشند
این نماینده مجلس ادامه می‌دهد:« مردم باید حق انتخاب برای تامین خودرو داشته باشند که اگر این اتفاق بیفتد، متقاضیان کاهش پیدا می‌کنند و هم خودروسازان موظف می‌شوند که برای تولید خودرو، کیفیت را بالا ببرند، قیمت را پایین بیاورند و خدمات پس از فروش و گارانتی به دنبالش داشته باشد.»
آصفری با اشاره به اهداف عرضه خودرو در بورس می‌گوید: «در ابتدا برای عرضه خودر در بورس هدف این بوده است که کاهش قیمت داشته باشیم اما تا کنون این اتفاق در بورس نیفتاده و قیمت خودرو بالاتر هم رفته است. و نتوانسته رضایت مشتریان را تامین کند و از زمانی که خودرو وارد بورس شده است هریک از خودورها تا ۵۰ میلیون تومان افزایش قیمت داشت است.»
او با اشاره به اقدامات مجلس در این باره می‌گوید:« هر مصوبه‌ای که مجلس در بحث خودرو داشته، دولت اجرایی نکرده است. ما به دنبال این هستیم که مساله خودرو یک بار برای همیشه حل شود اما این اتفاق نیفتاده است. اگر این اتفاق بیفتد، موضوع حل خواهد شد.»
شفافیت؛ نقطه قوت بورس
آصفری شفافیت را نقطه قوت بورس می‌داند، اما معتقد است که از بابت قیمت خودرو، مشکلی حل نشده است حتی افزایش یافته است. وحتی بسیاری خود و خانواده توانسته‌اند خودروهای بیشتری را خریداری کنند. و این نتوانسته دغدغه مردم و متقاضیان را حل کند.
این نماینده مجلس نظر اعضای موافق را اینگونه ارزیابی می‌کند و می‌گوید:« نمایندگان موافق معتقدندکه در بورس شفافیت بیشتری وجود دارد که در قرعه‌کشی نیست. اما عیب بورس این است که هر کسی که پول بیشتری دهد خودروی بیشتری تحویل خواهد گرفت.»
آصفری در پایان می‌گوید:«اگر این اتفاق ادامه یابد باید این روند متوقف شود. و شفافیت در قرعه‌کشی بیشتر شود و مردم از همان روش برای خرید اقدام کنند. البته قرعه‌کشی واقعی و با حضور همه خودروسازان صورت گیرد.»
