به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، یکی از سیاست‌های محوری دولت، توجه و حمایت از بخش کشاورزی است. با همه تلاش‌های انجام شده، اما توجه به فرآوری محصولات باغی از نیازهای مهمی است که در برخی موارد از نظر دور مانده است و باید بیش از پیش به آن توجه و پرداخته شود.
این در حالی است که وجود صنایع تبدیلی در کشور ما به دلیل مقتضیات بازار جهانی، حضور در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی و پیوستن به بازار تجارت جهانی ضروری به نظر می‌رسد و ایجاد این صنایع را باید در شهرهای مختلف کشور در دستور کار قرار داد.
صنایع تبدیلی، احیاگر محصولات کشاورزی
خام فروشی یکی از اصلی‌ترین معضلات صنایعی همچون کشاورزی در کشورمان محسوب می‌شود، سود و عواید مشقت و رنج فراوانی که کشاورزان، دامداران، باغداران و تولیدکنندگان متحمل می‌شوند در نهایت به جیب افرادی می‌رود که کمترین سهم را در فرایند استحصال داشته‌اند.
صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی به صنایعی گفته می‌شود که با انجام کارهای مختلف روی محصولات زراعی، باغی، دامی، طیور، شیلات، جنگل و مرتع، باعث افزایش ارزش اقتصادی آن شود در حقیقت در این صنعت، انواع محصولات کشاورزی و دامی را به مواد مختلف و قابل مصرف تبدیل می‌کند و رابطه با ارزشی بین کشاورزی و صنعت، ایجاد خواهد شد.
استان اصفهان با داشتن ۵۶۴ هزار هکتار اراضی کشاورزی معادل ۵ درصد از مساحت استان و ۳.۵ درصد از اراضی کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده و با برخورداری از شرایط متنوع آب و هوایی، استعداد تولید انواع محصولات کشاورزی را دارد، به‌گونه‌ای که در مناطق گرم و خشک آن خرما، انار و پسته و در مناطق سرد و کوهستانی‌اش بادام و گردو و در مناطق معتدل و معتدل سرد، انواع محصولات دانه‌دار و هسته‌دار کشت می‌شود.
انار شهرضا، سیب سمیرم و سیب‌زمینی فریدن از جمله محصولات کشاورزی شهرستان‌های استان اصفهان است که هر کدام از این محصولات به عنوان یک برند در کشور شناخته می‌شوند، این گزارش به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی چه نقشی در پایداری اقتصادی استان و شهرستان‌های آن دارد.
صنایع تبدیلی حلقه مفقوده کشاورزی در شهرضا
شهرضا در استان اصفهان به عنوان قطب تولید انار اصفهان نام برده می‌شود و انار شهرضا در پاییز، در استان‌های مختلف کشور ورد زبان است و از محبویت و مشهوریت خاص برخوردار است؛ اما صنایع تبدیلی همچنان حلقه مفقوده بخش کشاورزی در شهرضا است.
شهرستان شهرضا با سطحی معادل یک هزار و ۸۵۰ هکتار باغ انار و تولید سالیانه ۲۵ هزار تن انار، رتبه اول استان را در تولید انار دارد، این در حالی است که بیش از ۹۰ درصد انار این شهرستان به صورت ارگانیک و بدون استفاده از کود و سم تولید می‌شود و به دلیل ارگانیک بودن انار شهرضا، این میوه بهشتی مورد توجه ویژه است و از باغداران به قیمت بسیار پایین خریداری و با فرآوری در استان‌های دیگر کشور تبدیل به آب انار، لواشک، رب انار و پوره انار می‌شود.
محروم ماندن این شهرستان از وجود صنایع تبدیلی، قصه امروز و دیروز نیست و مردم این شهرستان سال‌ها از داشتن این صنعت محروم مانده‌اند و باغداران شهرضایی و تولیدکنندگان انار، همچنان از درآمد حاصل از این تولیدات باغی بی‌بهره‌اند و معتقد هستند که سود اصلی محصولات باغی و زراعی به جیب واسطه‌ها و دلالان رفته و صرف فرآوری در استان‌های دیگر می‌شود.
صنایع تبدیلی گامی برای صادرات فرآورده‌های انار شهرضا
محمد انصاری یکی از باغداران شهرضایی در این باره به خبرنگار فارس گفت: با رصد اولیه بر تولید و مصرف انار می‌توان دریافت که بیش از نیمی از انار به صورت تازه‌خوری مصرف می‌شود و مابقی به صورت سنتی تبدیل به محصولات مختلف می‌شود که چون این فرآوری و بسته‌بندی به صورت سنتی و محلی است؛ درآمد مناسبی ندارد.
وی با اشاره به درآمد پایین باغداران و درآمد بالای واسطه‌ها گفت: درآمد محصولات باغی خریداری شده از باغداران بیشتر برای تجار و واسطه‌ها است و ایجاد صنایع تبدیلی و رونق آن می‌تواند گامی مهم برای توسعه اقتصاد و افزایش درآمد باشد.
انصاری ادامه داد: با استفاده از صنایع تبدیلی می‌توان، از دورریز محصولات باغی و زراعی جلوگیری و محصولات مازاد را فرآوری، بسته‌بندی و برندسازی و حتی محصول را به بازارهای خارجی صادر کرد و این در حالی است که بیشترین محصولات باغی ما تازه‌خوری می‌شود.
ایجاد صنایع تبدیلی گامی مهم برای کوتاه کردن دست واسطه‌ها
بر همین اساس باغداران، معتقدند، ایجاد صنایع تبدیلی می‌تواند گامی مهم برای کوتاه کردن دست واسطه‌ها از خرید محصولات باغی و زراعی ارزان قیمت از باغداران و فرآوری در نقاط دیگر کشور بوده و در بخش انار هم می‌توان با ایجاد صنایع تبدیلی، سودآوری انار شهرضا را برای کشاورزان و باغداران منطقه، که در نبود کارخانه فرآوری، عاید استان‌های دیگر می‌شود؛ افزایش داد.
فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای ایجاد صنایع تبدیلی محصولات باغی و کشاورزی و به خصوص انار به عنوان برند شهرضا، نیاز مهم منطقه و استان است؛ امری که در صورت تحقق می‌تواند افزون بر ایجاد فرصت‌های شغلی فراوان، به افزایش درآمد مردم و خودکفایی ملی کمک کند، بنابراین می‌توان با کاهش بروکراسی اداری در توسعه بخشی به ایجاد صنایع تبدیلی در این بخش کمک کرد.
نبود صنایع تبدیلی کافی، بزرگ‌ترین مشکل باغداران سمیرمی
عطر، طعم و کیفیت سیب سمیرم همواره در کشور و حتی دنیا شهره بوده است به نوعی که باغ‌های سرخ و زرد قطب باغداری استان اصفهان همیشه سهمی از صادرات سیب به کشورهای حاشیه خلیج فارس را به خود اختصاص داده اند.
در حال حاضر ۱۰ درصد از سیب کشور در باغ‌های شهرستان سمیرم تولید می‌شود، خشکسالی و سرما گرچه موجب زیان باغداران در این منطقه شده است اما حضور واسطه‌ها و دلالانی که به قیمت پایین از کشاورزان و باغداران سیب خریداری می کنند و با قیمت بالا به مشتریان و مردم عرضه می‌کنند، تبر به ریشه سیب سمیرم زده است.
باغات سمیرم به مساحت ۱۸ هزار و ۵۰۰ هکتار، هر ساله بیشترین تولید سیب ممتاز و درجه یک صادراتی را دارد که اگر تولید، فروش و صادرات آن‌ها در مسیر درست خود قرار گیرند، می‌تواند منجر به درآمد و اشتغالزایی بالایی در شهرستان سمیرم شوند اما اگر نگاهی به این شهرستان بیاندازیم به خوبی متوجه می شویم که اثرات اقتصادی این تولیدات بسیار کمتر از میزان انتظار بهره‌وری از این سرمایه تولیدی است.
ایجاد صنایع تبدیلی در شهرستان سمیرم، ضرورتی انکارنشدنی است
نبود صنایع تبدیلی کافی بستر را برای خرید سیب‌درختی سمیرم توسط دلالان با قیمت نازل فراهم می‌کند که این یکی از بزرگ‌ترین مشکلات برای کشاورزان به شمار می‌آید و نرخ‌های تعیین‌شده دلالان برای خرید سیب صادراتی سمیرم جوابگویی هزینه‌های تولید از جمله سم، کود و آب‌های مصرفی برای کشاورزان نیست. ایجاد صنایع تبدیلی در شهرستان برای حذف دلالان از بازار سیب و ایجاد انگیزه مضاعف در کشاورزان ضرورتی انکارنشدنی است زیرا با توسعه کارخانه‌ها صنایع تبدیلی می‌توان پس از فرآوری محصول تولیدات را باارزش افزوده در بازارهای جهانی با نرخ بهینه به فروش رساند.
مشکلات سیب سمیرم تنها به همین جا ختم نمی‌شود؛ با وجود اینکه سابقه باغداری سیب در سمیرم به چندین دهه و شاید چندین سده برسد اما هنوز که هنوز است کارخانجات تولید وسایل و لوازم بسته‌بندی سیب مانند سبد، شانه و گراف در این شهرستان وجود ندارد و کشاورز سمیرمی مجبور است این تجهیزات را با قیمت های بالایی که هر سال با تورم روبرو است خریداری کند تا بتواند سیب تولیدی خود را عرضه کند.
از سویی دیگر نبود صنایع تبدیلی و سیاست‌های صادراتی مناسب باعث شده که باغداران مجبور به دورریزی محصولاتشان شوند.
استقرار صنایع تبدیلی در شهرستان‌های غرب اصفهان ضروری است
شهرستان‌های غرب استان به عنوان شهرستان‌های تولیدکننده محصول سیب‌زمینی شناخته می‌شوند و یکی از مهمترین مناطق تأمین سیب‌زمینی مورد نیاز کشور و استان هستند.
نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی مناسب برای این محصول در شهرستان فریدن و نبود انبارفنی و سرد برای انبار کردن محصول سیب زمینی از عوامل وارد آمدن خسارت به کشاورزان است.
سیب زمینی، پیاز و کاهو به عنوان محصول با کیفیت و برند این شهرستان است اما به دلیل نبود صنایع تبدیلی و بسته‌بندی مناسب کد برند ندارند. توسعه صنایع تبدیلی بهبود وضعیت تولیدکنندگان سیب‌زمینی، توسعه اشتغال، رونق اقتصادی و بهبود سطح معیشت مردم و کشاورزان آن منطقه را بدنبال خواهد داشت.
فعالیت بیش از ۶۶۰ کارخانه صنعتی صنایع تبدیلی و غذایی در استان اصفهان
مهرداد مرادمند رئیس سازمان جهاد کشاورزی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار داشت: ایجاد و تکمیل زنجیره تولید از نیازهای اساسی صنعت کشاورزی به‌شمار می‌رود و صنایع تبدیلی نقش ویژه‌ای در تکمیل این زنجیره دارد، بنابراین باید بیش از گذشته به آن‌ها بها داد.
وی اضافه کرد: تولیدات مجموعه‌های صنعتی صنایع تبدیلی ارزش تمام شده بیشتری دارند بنابراین درآمدزایی گسترده‌تر و بهتری را رقم خواهند زد و از سوی دیگر در جهت اشتغالزایی نقش بسزایی ایفا می‌کنند.
مرادمند ادامه داد: اکنون بیش از ۶۶۰ کارخانه صنعتی صنایع تبدیلی و غذایی در استان (زیرمجموعه کشاورزی و صنعت) با ظرفیت حدود ۷ میلیون تُن جذب مواد اولیه در سال در این استان مشغول به کار هستند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی اصفهان خاطرنشان کرد: کارخانه‌ها و مجموعه‌های تولیدی مرتبط با صنایع تبدیلی نقش موثری در کاهش ضایعات و افزایش ارزش افزوده بخش کشاورزی دارند و توسعه آن‌ها در این خطه با توجه به شرایط گوناگون مانند کمبود منابع آبی الزامی است.
وی بیان کرد: توسعه صنایع تبدیلی از سوی دیگر سبب تولید محصولاتی می‌شود که بیش از مواد خام ارزش صادرات دارد و در ارزآوری و تولید ثروت برای کشورمان و استان اصفهان مؤثرتر خواهد بود، پس باید با حمایت بیشتر تعداد و فعالیت آن‌ها را در استان اصفهان افزایش داد.
مرادمند افزود: استان اصفهان ۵۶۴ هزار هکتار اراضی کشاورزی دارد اما به دلیل کمبود منابع آبی، تنها حدود ۲۰۰ هزار هکتار از آن‌ها زیر کشت محصولات زراعی و باغی می‌رود، مجموع اراضی باغی استان اصفهان حدود ۸۰ هزار هکتار است و مجموع تولیدات باغی و گلخانه‌ای آن در شرایط عادی حدود ۸۰۰ هزار تُن برآورد می‌شود.
میزان کارمزد تسهیلات صنایع تبدیلی بخش کشاورزی باید کاهش پیدا کند
سید حسین کشفی مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار داشت: وضعیت استان اصفهان در حوزه صنایع تبدیلی و غذایی با توجه به جوازهای تأسیس و پروانه‌های بهره‌برداری که در این زمینه تاکنون صادر کرده‌ایم، نیاز کلی استان را نمی‌توان گفت برطرف می‌کند اما تا حدودی توانسته است از ضایعات بخش کشاورزی جلوگیری کند.
وی بیان کرد: تاکنون بیش از ۷۶۱ تقاضای تأسیس در زمینه‌های فراوری محصولات صنایع تبدیلی و غذایی با ظرفیت جذب ۳ میلیون و ۹۷۴ تن صادر کرده‌ایم و تعداد ۴۷۸ پروانه بهره‌برداری با ظرفیت جذب ۴ میلیون ۲۹۲ هزار تن ماده اولیه که از بخش کشاورزی تأمین می‌شود، صادر شده است.
کشفی تصریح کرد: هر چقدر بتوانیم جذب سرمایه‌گذار در حوزه صنایع تبدیلی و غذایی داشته باشیم، می‌توانیم از میزان ضایعات بخش کشاورزی جلوگیری کنیم و باعث ارزش افزوده در این بخش می‌شود و با فراوری محصولات در حوزه صادرات می‌توانیم، فعالیت کنیم و محصول را با ماندگاری بیشتری روانه بازار کنیم.
از سرمایه‌گذاران در بخش صنایع تبدیلی حمایت می‌کنیم
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان عنوان کرد: در شهرستان‌های شهرضا، سمیرم و فریدن در این زمینه واحدهایی به صورت مستقر داریم اما باز هم از کسانی که در این بخش سرمایه‌گذاری کنند، استقبال می‌کنیم به ویژه در شهرستان سمیرم برای نگهداری سیب درختی و فراوری آن در بحث آب میوه و پوره سیب و یا در شهرستان فریدن درخصوص محصول سیب زمینی مجوز صادر می‌کنیم تا میزان ضایعات کشاورزی در این بخش کمتر و میزان ارزش افزوده تولیدات بخش کشاورزی افزایش پیدا کند.
وی با اشاره به حمایت جهاد کشاورزی از سرمایه‌گذران بخش صنایع تبدیلی گفت: جهاد کشاورزی از دو منبع در حوزه صنایع تبدیلی و غذایی تسهیلات بانکی را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد، نخست سامانه بهین یاب که مربوط به سازمان صمت است و دیگر سامانه سیتا که مربوط به جهاد کشاورزی است که در اختیار متقاضیان قرار داده می‌شود.
کشفی با بیان اینکه میزان تسهیلات کفاف بخش صنایع تبدیلی را نمی‌دهد و متقاضیان از میزان کارمزد بالای آن راضی نیستند، افزود: تقاضا برای دریافت تسهیلات به صورت سامانه‌ای است و متقاضیان درخواست خود را در سامانه ارائه می‌کنند و بررسی اولیه توسط کارشناسان در سازمان جهادکشاورزی انجام می شود و در کارگروه با بانک‌های عامل مصوبه‌ای گذارنده می‌شود و به بانک ها ابلاغ می‌شود.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان با بیان اینکه بانک‌ها شرایط و ضوابط خاص خود را دارند که مقداری دریافت تسهیلات در این بخش را طولانی مدت می‌کند، اضافه کرد: دریافت تسهیلات بانکی توسط متقاضیان و برای تشکیل پرونده ممکن است ۳ تا ۴ ماه زمان ببرد، این بردن زمان فرصت را از متقاضیان با توجه به شرایط کشور می‌گیرد و سبب می‌شود روند سرمایه‌گذاری در بخش کند شود.
وی خاطرنشان کرد: انتظار داریم میزان کارمزد تسهیلات صنایع تبدیلی بخش کشاورزی که تخصیص داده می شود به دلیل ارزش افزوده بالایی که دارد، کاهش پیدا کند تا سرمایه‌گذاران رغبت بیشتری برای سرمایه‌گذاری در این بخش داشته باشند.
صنایع تبدیلی حلقه مفقوده جهش تولید؛ ارزش افزوده در گرو فراوری محصولات کشاورزی
به گزارش فارس، اهمیت صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی را زمانی بیشتر درمی‌یابیم که توجه کنیم، پس از صنایع سنگین، صنایع غذایی از نظر وسعت و گستردگی دومین مقام را در جهان دارا هستند که صنایع غذایی استراتژیک مانند غلات، قند، لبنیات و روغن را نیز در بر می‌گیرد، در ضمن با توجه به میزان ارزش افزوده در صنایع کشاورزی که با ارزش افزوده در صنایع پتروشیمی برابری دارد و با جایگزینی صدور این محصولات به جای صادرات قسمتی از نفت می‌توان به شکوفایی اقتصادی نزدیک‌تر شد.
در حال حاضر به دلیل عدم وجود صنایع تبدیلی و تکمیلی به مقدار لازم در بخش کشاورزی، کشاورزان با ریسک، تولید می‌کنند در صورتی که توسعه صنعت کشاورزی علاوه بر افزایش درآمد کشاورزان، باعث تنظیم بازار و ثبات قیمت‌ها می‌شود. بازاریابی و بازاررسانی یکی از ارکان اساسی توسعه بخش کشاورزی است. بخش مهمی از بازاریابی محصولات کشاورزی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات کشاورزی است اما این صنایع هنوز در زیربخش‌های مختلف توسعه نیافته است در صورتی که توسعه آن مزایای بسیاری از جمله افزایش تولید، گسترش بازار‌ها و متنوع شدن را به همراه خواهد داشت.
کارشناسان معتقدند که برای اینکه بتوان صنایع را برای بهره‌برداری هر چه بهتر از تولیدات خام کشاورزی تشویق کرد خود به برنامه‌ریزی، اقدامات مناسب، تسهیلات و حمایت‌های ویژه نیاز دارد و باید این نکته را مدنظر قرار داد که ارتقا و پیشرفت در این بخش به سود کشاورزی استان اصفهان و کشور خواهد بود.
پایان پیام/۶۳۱۰۱/
