به گزارش خبرگزاری صداوسیما ، مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی در برنامه مجله کشاورزی رادیو اقتصاد به موضوع کاربری زمین‌های کشاورزی پرداخت.
مجری: ما می‌خواهیم در مورد کاربری اراضی کشاورزی صحبت کنیم و این که متاسفانه معضل بزرگی که بخش بزرگی از کشاورزی ما گریبانگیرش شده سال‌های گذشته، تغییر بی رویه کاربری اراضی کشاورزی است، می‌خواهیم بدانیم آیا واقعا ما در حوزه قانون و قانون گذاری در این بخش کم و کسری داریم یا نقصانی داریم یا خیر؟ لطفا قبل از پاسخ به سوالات گزارش کوتاهی از حوزه کاری خودتان بفرمائید.
مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: اگر اجازه دهید اول سوال شما را جواب دهم وبعد سوال قبلی که در مورد نقص قانون بود در خدمتتان خواهم بود. در سازمان امور اراضی در حال حاضر، سازمان امور اراضی تنها متولی بحث تغییر کاربری اراضی کشاورزی در کشور است، ما در حوزه اراضی ملی و مراتع ورود نداریم این مسئولیت به عهده سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور است در مورد حفاظت از اراضی کشاورزی که اراضی اشخاص هستند و مستثنیات هم به آن‌ها گفته می‌شود ما در این حوزه ورود پیدا می‌کنیم که دفتر ما به صورت ویژه در این موضوعات ورود پیدا می‌کند، ما دو مسئولیت اصلی برعهده داریم، یک مسئولیت ما این است که از تغییر کاربری غیرمجاز اراضی کشاورزی پیشگیری کنیم و یک بحث دیگر این است که درخواست‌هایی که برای تغییر کاربری اراضی کشاورزی مطرح می‌شود چنانچه براساس قانون ضروری تشخیص داده شوند برایشان مجوز صادر کنیم یعنی ما تغییر کاربری را به صورت مطلق ممنوع نکردیم بلکه شرایطی برای این کار تعیین شده چنانچه این شرایط باشد متقاضی می‌تواند مجوز تغییر کاربری بگیرد.
مجری: در چارچوب قانون دیگر؟
آقای مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: بله
مجری: یعنی شما در واقع مجوز تغییر کاربری اراضی را می‌دهید در صورتی که به لحاظ آن قوانین و شرایط و مستنداتی که وجود داشته باشد منعی این کار نداشته باشد درسته؟ در حوزه قانون بفرمائید که آیا ما واقعا مشکل داریم؟ چون بخش عمده‌ای از زمین‌های کشاورزی مان را اراضی که حاصلخیز هم بود در سال‌های گذشته از دست دادیم و تبدیل به کاربری‌های دیگر شد و این ابهام را پیش می‌آورد که آیا در حوزه قانون گذاری مشکل داریم یا این که مشکل جای دیگری است؟
آقای مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: من خلاصه‌ای در مورد قوانین موجود عرض کنم، قانونی که معروف است و بسیاری از افراد اسمش را شنیدند قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها سال ۱۳۷۴ تصویب شده و این تصور را به وجود می‌آورد که ما قبل از این قوانینی برای حفظ کاربری اراضی زراعی نداشتیم در حالی که ماده ۱۹ آئین نامه اجرایی قانون اصلاحات ارضی، سال ۱۳۴۰ این قانون در مورد حفاظت از اراضی کشاورزی بوده یا قانون گسترش کشاورزی در قطب‌های کشاورزی در سال ۱۳۵۵ یعنی تقریبا از ابتدای بحث اصلاحات ارضی که مطرح شده ما تمام این قوانین را داشتیم و تا حدی هم بعضی هایشان اجرا شده اند بعضی هایشان مانند قانون گسترش کشاورزی در قطب‌های کشاورزی که قانون بسیار مترقی هم بوده به مرحله اجرا نرسیدند بعد از انقلاب هم باز ضوابط دیگری داشتیم مصوبه شورای انقلاب داشتیم، قوانین دیگری داشتیم، ولی یکی از قوانین اصلی که دراین حوزه داشتیم قانون حفظ کاربری اراضی کشاورزی مصوب سال ۱۳۷۴ بوده که سال ۱۳۸۵ هم اصلاح شده است، قانون مصوب سال ۱۳۸۵ که من نمی‌توانم ادعا کنم که این قانون بی نقص است این قانون یک سری ایراد‌هایی دارد که یک سری از ایراد‌ها اساسی و بعضی ایراد‌ها جزئی هستند طبیعتا بخشی از دلیل ضعف ما در طول این چند سال در عدم اجرای صحیح حفظ کاربری اراضی کشاورزی به خاطر ضعف‌های قانونی بوده، اما به نظر می‌رسد مشکل اصلی که ما داریم در خود قوانین و مقررات نباشد، چون بیشترین مشکلاتی که ما داریم به نظر می‌رسد در اجرای قانون باشد، من فکر می‌کنیم اگر همین قانونی که به این شکل داریم اگر درست و کامل اجرا شود خیلی از مشکلات ما در حوزه حفظ کاربری به وجود نمی‌آمد و خیلی‌ها هم بعد از این به وجود نمی‌آید.
مجری: علت درست اجرا نشدن این قوانین چه بوده است؟
مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: یک بخش به خاطر تعدد قوانین است و دلایل زیادی دارد.
مجری: یا این که تبصره‌هایی که می‌شود در رفت از زیر بار قوانین، این‌ها وجود دارد؟
مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: تبصره‌های خود قانون که اتفاقا در همین قانون مصوب ۸۵ هم دو تااز این تبصره‌های خطرناک متاسفانه داریم، تبصره‌های خود قانون این‌ها وجود دارند، ولی متاسفانه در دستورالعمل‌ها و آئین نامه‌ها و بخشنامه‌های بعدی هم یک مقدار تحت عنوان تسهیل گری و حمایت از تولید اتفاقاتی افتاده که عملا نتیجه شان برعکس بوده یعنی باعث شده اولا تولید کشاورزی از بین برود و ثانیا اراضی تغییر کاربری پیدا کنند و شاید به آن نتیجه‌ای که می‌خواستیم نرسیم.
مجری: بعد از این راجع به پنجره واحد صحبت می‌کنیم که چقدر می تواند جلوی این موضوع را بگیرد که تغییر کاربری‌های غیرمجاز خارج از چارچوب قوانین، اما یکی از معضلاتی که ما در حوزه کشاورزی داریم غیر از تغییر کاربری، خردشدن زمین‌های بزرگ کشاورزی است که متاسفانه خیلی هم رایج است می‌بینید ورثه‌ای است و تقسیم می‌کنند زمین را و این که می‌دانیم در علم کشاورزی یک اصلی وجود دارد که اگر زمین کشاورزی کوچک‌تر باشد شاید خیلی روی آن بهره وری بالایی نمی‌شود انتظار داشت و محصول با بهره وری بالا به دست نمی‌آید برای این موضوع چه می‌شود کرد؟
مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: پدیده خرد شدن اراضی کشاورزی که خیلی به پدیده تغییرکاربری اراضی کشاورزی نزدیک است و ترکیب این دو پدیده باهم که باعث پدیده سومی می‌شود به نام پراکندگی اراضی کشاورزی جزو مسائلی هستند که ما در ایران به شدت با آن‌ها دست به گریبان هستیم وقتی یک زمین کشاورزی خرد و کوچک شود، به زبان ساده بگویم که شنونده‌ها حتی حداقل آشنایی با کشاورزی داشته باشند متوجه منظور من شوند، فرض کنید شما یک زمین سه هزار متری داشته باشید نمی‌توانید در آن کمباین ببرید اگر بخواهید کامیون ببرید و محصول را انتقال دهید محصول کم است و هزینه باربری زیاد می‌شود ومشکلاتی از این قبیل، زمین‌های کوچک برای کشاورزی مناسب نیستند از طرفی وقتی زمین‌ها و قطعات ما پراکنده باشد و بین این‌ها هم تغییر کاربری اتفاق بیفتد فاصله زمین‌ها از هم بیشتر باشد انتقال وسایل و تجهیزات بین زمین‌ها به مشکل برمی خورد که می‌شود پراکندگی اراضی کشاورزی برای این‌ها هم قوانین و مقررات متعدد وجود داشته از جمله قانون اخیر که خیلی هم جدید نیست قانون جلوگیری از خردشدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات مناسب فنی و اقتصادی که برای سال ۸۴ بوده، این قوانینی که وجود دارد یکی در بحث اجرا است و یک بحث دیگر هم است وقتی که این زمین در ایران خرد می‌شود ارزش پیدا می‌کند وقتی زمین در ایران تغییر کاربری پیدا می‌کند ارزش پیدا می‌کند.
مجری: شاید باید یک هدفی که پشت پرده خرد کردن زمین‌های کشاورزی وجود دارد این است که در نهایت بتوانند تغییر کاربری دهند، چون به قول شما ارزش پیدا می‌کند و طمع یک عده را بیشتر می‌کند که آن را تبدیل به کاربری دیگری کنند که سود بیشتری ببرند و کار کردن در بخش کشاورزی هم ساده نیست و زحمت دارد.
مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: بله بخش دیگری هم بحث ارث است که شاید انگیزه شان بحث تغییر کاربری نباشد، ولی راه دیگری هم ندارند یعنی پدر کشاورز فوت می‌شوند و سه بچه دارند و باید زمین تقسیم شود.
مجری: بله کاملا هم قانونی و شرعی است و کاری هم نمی‌شود کرد.
مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: تمام این مسائل در دنیا راه کار داشته و اجرا هم شده است و پسندیده نیست که کشور ما از دنیا بخواهد عقب بماند مثلا در مورد ارث من مثالی بزنم خیلی از ما‌ها دیدیم یک خانواده یک کامیون دارد، وقتی که پدر فوت می‌شود سه چهار تا بچه دارند آیا این‌ها کامیون را از وسط اره و تکه تکه می‌کنند یا می‌گویند مثلا کامیون بصورت شراکتی استفاده شود یا می‌فروشند برای تمام این‌ها راهکار‌های منطقی و عقلانی وجود دارد، منتها ما در ایران یک مقداری به استفاده از این راهکار‌ها روی نیاوردیم متاسفانه، بعد پدیده دیگری هم در ایران داریم متاسفانه این پدیده برای زمین‌های کشاورزی آفتی شده هم برای تغییر کاربری و هم برای خردشدن و هم برای سندسازی برای اراضی ملی که ثروت همه ما مردایران است و این اسمش قولنامه و سند عادی و ... است.
مجری: به این موضوع اشاره کردید من میخواستم بپرسم بحث سنددار شدن زمین‌های کشاورزی حالا سند قطعی هم خیلی جدی مطرح شده است این موضوع به کجا رسید؟
مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: اراضی کشور ما سند دارند منتها مشکلی که الان به وجود آمده این است که فرض کنید بنده‌ای که نسق اصلاحات ارضی داشتیم زمینم را بصورت قولنامه‌ای به افراد مختلف فروختم و رسمی نشده، وقتی معاملات رسمی نشده ما می‌خواهیم الان اراضی که خارج از قوانین و مقررات خیلی اتفاقات رویش افتاده به اراضی منابع ملی تجاوز شده مثلا قانون جلوگیری از خردشدن را دور زدند ما بیاییم این را می‌خواهیم یک وجهه قانونی بدهیم به یک امر غیرقانونی، الان می‌خواهیم برای همه این‌ها سند صادر کنیم این یک مقدار اجرایش، اگر بخواهیم اجرا کنیم داریم کشور را با تهدید بزرگ مواجه می‌کنیم اگر نخواهیم اجرا کنیم بالاخره یک سری این‌ها همه راه حل کارشناسی و علمی دارند.
مجری: مسلما اجرایی شدنش بهتر است تا نشدنش.
آقای مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: به شرط و شروطی نه این که هرکسی رفته زمینی خریده یا سه متر مربع برایش سند صادر کنیم این روش درست نیست، ولی روش‌های خوبی وجود دارد که می‌توانیم این کار را کنیم و بهره وری را افزایش دهیم اصولش این است که برویم به آن سمت یعنی اگر شتابزده عمل کنیم باید برای وضعیت موجود سند دهیم، ولی اگر با اصول جلو برویم و با تامل وسیاست جلو برویم می‌بینیم که به نوع دیگری باید برخورد کنیم.
مجری: امیدواریم این موضوع هم با سیاست و درایت حل شود، آن پنجره واحد چیست و چقدر به این موضوع کمک می‌کند؟
مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: پنجره واحد مربوط به تغییر کاربری غیرمجاز نیست، پنجره واحد مربوط به استعلامات مجوز‌های تغییر کاربری است که این آمده یک ساختار اصولی و کامپیوتری به این بحث داده مثلا می‌خواست استعلامی انجام شود خیلی با سرعت بالا انجام می‌شود فرضا اگر نقشه‌های جی آی اس در دستگاهی وجود داشته باشد استعلام بلافاصله انجام می‌شود این باعث افزایش دقت و سرعت می‌شود.
مجری: شفافیت را بالا می‌برد.
مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: بله برای تغییرکاربری غیرمجاز هم سامانه ۱۳۱ است این سامانه الان ما می‌خواهیم این را هم به سمت شناسایی ماهواره‌ای ببریم، ولی تا این بخواهد اجرا شود، چون کار دشواری است و نیازمندی‌های لازم که ماهواره‌های پیشرفته است فعلا نداریم یک مقدار با کندی روبرو خواهد بود.
مجری: آماری دارید که چند درصداز زمین‌های کشاورزی آمدنددر قالب این پنجره واحد؟
مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: پنجره واحد بصورت استعلام است یعنی یک نفر که درخواست می‌کند میخواهد مجوز بگیرد، تقاضا محور است .
مجری: الان این سامانه فعال است؟
مهندس سهیل منصوری رئیس گروه مطالعات طرح‌های کالبدی دفتر حفظ کاربری اراضی کشاورزی: بله در ۱۱ استان فعال شده دارد ایرادیابی می‌شود فاز اولش در استان قزوین به صورت پایلوت شروع شده و الان دارد ایرادیابی می‌شود و آن چیز‌هایی که ازش دیدیم خوشبختانه جلوی خیلی از تخلفات را گرفته است.
مجری: امیدواریم این اولویت مهم که نگهداری زمین‌های کشاورزی با همان شرایط ساختار خودش است بتوانیم موفق عمل کنیم و از آن بهترین استفاده را در حوزه کشاورزی بکنیم.
ممنون از شما
