«خلاصه در سه چهار کارخانه پیاده شدیم و گردش کردیم، به واسطه یکشنبه عملجات کم کار می‌‌کردند، چند توپ ناتمام بود، عملجات آنها را درست می‌‌کردند، خان می‌‌کشیدند، چیز تماشایی توپ‌‌های دریایی و قلعه‌‌جات بود که برای دولت‌های مختلف ساخته بودند. این کارخانه آزاد است برای هر دولتی توپ می‌‌سازد و می‌‌فروشد، برای عثمانی، برای ایتالیا، برای دانمارک که دشمن آلمان است توپ ساخته است و می‌‌فروشد. این توپ‌‌ها خیلی توپ‌‌های غریبی است، یکی از آنها را قدم کردیم طولش بیست و یک قدم بود، بچه چهارده پانزده ساله از ته توپ تا وسطش می‌‌رفت، عزیز‌‌السلطان می‌‌توانست از ته توپ برود و از سرش بیرون بیاید. گلوله‌های توپ خیلی بزرگ و قدش به قد یک آدم بلند بود، به قد مهدی‌‌خان پیشخدمت بود. این توپ‌‌ها مخصوص کشتی و قلعه‌‌جات است.» از خاطرات ناصرالدین‌شاه در سفر به فرنگ