اقتصاد آنلاین ـ پرستو بهرامی راد؛ مذاکرات به نقطه‌ای رسیده است که احتمالاً به احیا یا مرگ کامل برجام می‌‌انجامد. با این حال میز مذاکره پایان ماجرا را مشخص میکند.
ساعت ۲۴:۰۰
در تماس شیخ محمد بن عبد الرحمن آل ثانی معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان، آخرین توافقات سران دو کشور که در جریان سفر اخیر شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر دولت قطر به تهران انجام شد، مورد پیگیری طرفین قرار گرفت.
وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و قطر در این گفتگوی تلفنی، همچنین آخرین مباحث مربوط به مسابقات جام جهانی فوتبال در قطر، توسعه و گسترش همه جانبه مناسبات دوجانبه بین تهران و دوحه و همچنین مذاکرات برای رفع تحریم ها را مورد بحث و تبادل نظر قرار دادند.
امیرعبداللهیان و شیخ محمد بن عبد الرحمن آل ثانی بر تداوم رایزنی مستمر برای پیگیری موضوعات در دستورکار روابط دوجانبه و مسائل مورد اهتمام مشترک در عرصه منطقه ای و بین المللی تاکید کردند.
ساعت ۱۹:۴۵
محمود عباس زاده در توضیح جلسه امروز کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: این جلسه با حضور آقای باقری معاون وزیر خارجه و رییس تیم مذاکره کننده هسته ای تشکیل شد که به سوالات نمایندگان پاسخ داد.
وی توضیح داد: طبق برداشت اعضای کمیسیون از صحبت های مطرح شده در این جلسه، گفت و گو تا مرحله ای خوب پیش رفته و بیش از ۸۰ درصد موارد اختلافی با گروه ۱+۴ به توافق شفاهی رسیده است. در مواردی هم تاکید مذاکره کننده این بوده که باید تکلیف آن مشخص شود چون به اعتقاد ما نباید توافق به گونه ای باشد که ساختار تحریم ها حفظ شود به ویژه در بحث تضمین ها، نگرانی هایی داریم که این هم به دلیل عهدشکنی آمریکایی ها و خارج شدن یک طرفه آن ها از توافق است.
عباس زاده اضافه کرد: در آخرین مراحل مذاکرات، غربی‌ها با تحریک آمریکایی ها پوزیشن بازی بهم زنی می گیرند تا امتیاز بیشتری از جمهوری اسلامی بگیرند. البته طبق داده‌ها، غربی‌ها به ویژه آمریکا بیشتر از ما به توافق نیاز دارند و طرف مقابل از این تاکتیک نتیجه ای نمی گیرند لذا احتمالا مذاکرات به مسیر عادی خود بر می گردد منوط به اینکه طرف مقابل حسن نیت و جدیت داشته باشد که در این صورت موارد باقی مانده حل شده و توافق صورت می گیرد.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خاطرنشان کرد: به هر حال ما برای مذاکره و توافق در مذاکرات حضور پیدا کرده و حسن نیت و جدیت داریم، اکنون توپ در میدان غربی ها به ویژه آمریکایی هاست. البته ما دنبال نتیجه خوب چه با توافق و چه بی توافق هستم؛ ما حاضر به توافق بد نیستم که برخلاف منافع ملی است.
وی گفت که جمع بندی این جلسه آن است که روند کار در مسیر منافع کشور پیش می رود.
ساعت ۱۵:۴۵
«سید کمال خرازی» رییس شورای راهبردی روابط خارجی در نشست ایران و جهان عرب در دوحه حضور یافت و به ایراد سخنرانی پرداخت.
وی ضمن ابراز خرسندی از حضور در این نشست که به ابتکار موسسه الدراسات الجزیره قطر برگزار شد، اظهار داشت: دین اسلام همواره پایه و اساس رابطه بین ایرانیان و اعراب بوده است، به طوری که تاریخ اسلام مشحون از خدمات و روابط متقابل بین ایران و اعراب است. به گواهی تاریخ، ایران واسطه و دروازه ورود اسلام به بخش قابل توجهی از جهان اسلام کنونی، از آسیای مرکزی، آسیای صغیر و منطقه قفقاز گرفته تا شبه قاره هند و شرق آسیا بوده است. برآیند تلفیق دو فرهنگ ایرانی و عربی، ظهور تمدن شکوهمند اسلامی را رقم زد، تمدنی که به درجه‌ای از عظمت و گسترش رسید که در تاریخ بی نظیر بود.
به گفته خرازی اساس تمدن اروپایی تا آنجا که به علوم و فنون مربوط است، مدیون ترجمه کتب علمی از زبان‌های عربی و فارسی به زبان‌های اروپایی است.
رییس شورای راهبردی روابط خارجی با ذکر این نکته که تمدن بزرگ اسلامی موجب غرور و افتخار ایرانیان و اعراب است، خاطرنشان کرد: هر چند نمی‌توان نقش سایر ملت‌های مسلمان را در حفظ و توسعه آن نادیده گرفت، اما عمدتا بروز و ظهور آن حاصل همکاری و تعامل دانشمندان، ادیبان، فیلسوفان، بازرگانان، صنعتگران و از همه مهم‌تر سیاستمداران ایرانی و عرب بوده است. آنچه امروز حائز اهمیت است، درسی است که باید از نحوه شکل‌گیری این تمدن بزرگ آموخت و الگوی آن را مجددا به کار بست.
خرازی ادامه داد:جمهوری اسلامی ایران قبل از هر چیز نگاه تمدنی به جهان اسلام دارد و هیچگاه خود را از دیگر ملل مسلمان و خصوصاً همسایگان عرب زبان خود جدا نمی‌داند، بلکه تلاش دارد در راستای پیشرفت منطقه غرب آسیا و در یک سطح بزرگتر، جهان اسلام، با سایر کشورهای منطقه همکاری کند. این نه یک سیاست مقطعی، بلکه یک سیاست اصولی مبتنی بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است. اصل یازدهم قانون اساسی «سیاست‌های کلی» نظام جمهوری اسلامی ایران را «اتحاد و ائتلاف ملل اسلامی» تعریف میکند.
وی با بیان اینکه یکی از مهمترین اهداف جمهوری اسلامی ایران در منطقه پیرامونی خود، در کنار توسعه اقتصادی و افزایش مبادلات تجاری، ارتقای امنیت و بازدارندگی دفاعی است، گفت: سیاست راهبردی جمهوری اسلامی ایران در منطقه غرب آسیا بر این استوار است که «امنیت» و «توسعه» مفاهیمی پیوسته به هم و غیرقابل تفکیک هستند. این سیاست بر سه رویکرد اساسی استوار است: اول اینکه، امنیت امری پیوسته است و ارتباط مستقیمی با امنیت سایر کشورهای منطقه دارد؛ دوم اینکه، امنیت کالایی نیست که قابل خریداری باشد، بلکه در فرآیند تعامل و همکاری جمعی به دست می‌آید و بالاخره سوم اینکه، روابط اقتصادی با کشورهای منطقه عامل مهمی در تأمین امنیت منطقه‌ای است.
رییس شورای راهبردی روابط خارجی ادامه داد: با این باور، جمهوری اسلامی ایران امنیت و توسعه کشورهای همسایه خود را لازمه امنیت، ثبات و توسعه خود می‌داند. به طوری که از نظر ایران، امنیت خلیج فارس و هر یک از کشورهای آن امنیت ایران و ناامنی در هر نقطه آن ناامنی ایران تلقی می‌شود. مخالفت جمهوری اسلامی ایران با حضور نیروهای بیگانه در منطقه و به طور خاص مخالفت با حضور آمریکا و رژیم صهیونیستی دقیقا در راستای صیانت از امنیت کل منطقه است.
وی عنوان کرد: تاریخ نشان داده است که حضور نیروهای بیگانه در منطقه همواره منجر به بروز تنش‌های پی در پی و حتی جنگ شده است.
وزیر خارجه اسبق اضافه کرد: به عنوان یک واقعیت تاسف برانگیز، باید اذعان کرد که عوامل تنش‌زای بسیاری در منطقه غرب آسیا و محیط جغرافیایی ایران و اعراب وجود دارد و تنها راه حل رسیدن به همگرایی منطقه‌ای تغییر نحوه برخورد با مشکلات و منازعات منطقه‌ای است. جمهوری اسلامی ایران همواره بر گفت‌وگو به عنوان روشی کارآمد برای رفع سوء تفاهمات، حل منازعات و تقویت اشتراکات تأکید دارد و به همین جهت بهترین راه‌حل مشکلات امنیتی در منطقه غرب آسیا و خلیج فارس را افزایش گفت‌وگوهای برادرانه، اما صریح و بی پرده بین کشورهای منطقه، بدون حضور و دخالت بیگانگان می‌داند. ظرفیت‌های بالقوه‌ای که در کشورهای منطقه وجود دارند، باید بالفعل شوند و این تنها از طریق گفت‌وگو و افزایش ارتباطات سیاسی و مراودات تجاری امکانپذیر است. این مهم خود نیازمند تغییر نگرش نخبگان و سیاستگذاران کشورهای منطقه است.
خرازی گفت: اعلام ابتکاراتی چون طرح صلح هرمز از سوی ایران و یا اولویت بخشی به سیاست همسایگی، نشانه‌هایی از عزم، اراده و جدیت جمهوری اسلامی ایران در تقویت و گسترش روابط خود با همسایگان جنوبی و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس است و نشانه‌هایی از چنین علاقه متقابلی در کشورهای منطقه نیز وجود دارد که از جمله می‌توان به تلاش‌های صلح‌جویانه دولت‌های قطر، عمان و عراق اشاره کرد.
رییس شورای راهبردی روابط خارجی بیان کرد: ما اعتقاد راسخ داریم که باید از تمامی ظرفیت‌ها برای تقویت روابط دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای استفاده شود. بی تردید، برقراری حسن همجواری و تشکیل سازوکارهای همکاری منطقه‌ای، نقش مجموعه کشورهای منطقه را در سطح بین‌المللی نیز افزایش خواهد داد.
وی در ادامه به چهار مسئله محوری در روابط جمهوری اسلامی ایران و جهان عرب اشاره کرد و گفت: جمهوری اسلامی ایران اهمیت بالایی برای کشور عربستان سعودی، کشوری که قبله مسلمانان و حرمین شریفین در آن قرار دارد و به عنوان یک کشور بزرگ منطقه، قائل است. ایران و عربستان نمی‌توانند نگاه حذفی نسبت به یکدیگر داشته باشند و به عنوان دو قدرت اصلی منطقه می‌توانند مکمل ظرفیت‌های یکدیگر جهت تامین صلح و ثبات و توسعه منطقه باشند. به هر صورت، اخیراً دو کشور با شرکت در پنج دور مذاکره که با مساعی جمیله دولت عراق میسر شده است، راه گفت‌وگو را برای رفع اختلافات خود انتخاب کرده اند.
خرازی با بیان اینکه بحران یمن یکی از مهمترین دغدغه‌های این منطقه است، عنوان کرد: این بحران صرفاً ناشی از تنازعات داخلی یمن نیست و جمهوری اسلامی ایران همواره بر این اعتقاد بوده است که یمن راه‌حل نظامی ندارد، حقیقتی که اکنون پس از هفت سال جنگ و ویرانی، همگی به آن اذعان دارند. ما تلاش وافری داشته‌ایم تا از کشتار مردم بیگناه یمن جلوگیری و راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز را جایگزین این نزاع خونبار کنیم. برقراری آتش‌بس، رفع محاصره، فراهم ساختن فضای گفت‌وگوهای یمنی - یمنی و نهایتاً تشکیل دولتی برخاسته از خواست و اراده مردم آن، موضع اصولی جمهوری اسلامی ایران از ابتدای بروز جنگ در یمن بوده است و همچنان برای تحقق آن تلاش میکند.
رییس شورای راهبردی روابط خارجی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران از تشکیل یک دولت قوی مردمی در عراق حمایت میکند، چرا که امنیت عراق و ایران به یکدیگر وابسته است. ما وجود یک عراق امن و قوی را به نفع امنیت ایران و امنیت کل منطقه می‌دانیم و معتقدیم که نقش مثبت عراق در تحولات منطقه‌ای به شکل‌گیری یک نظام امنیت جمعی در منطقه کمک خواهد کرد. لهذا ما همه جریانات سیاسی عراق را به توافق با هم جهت تشکیل دولت آن کشور تشویق می‌کنیم.
وی به قضیه فلسطین نیز اشاره کرد و گفت: همچنان تجاوزات رژیم اسرائیل به حقوق فلسطینی‌ها به شدت ادامه دارد، به طوری که در روزهای اخیر شاهد ترور هدفمند خبرنگار شجاع شبکه الجزیره شهیده شیرین ابوعاقله توسط نیروهای اسرائیلی بودیم و یک بار دیگر صهیونیست‌ها نشان دادند که هیچ حد و مرزی در جنایات خود ندارند و حتی خبرنگاران نیز از کشتار آنها در امان نیستند. متاسفانه، در حالی که از کشورهای عربی انتظار می‌رود در دفاع از ملت مظلوم فلسطین به مقابله با جنایات رژیم صهیونیستی بپردازند، بعضی عادی سازی روابط با این رژیم را در دستورکار خود قرار داده‌اند.
خرازی بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران تأکید دارد که باز کردن پای رژیم صهیونیستی به منطقه خلیج فارس، موجب ثبات و امنیت نخواهد شد، زیرا رژیم صهیونیستی هدفی جز ایجاد تنش در منطقه خلیج فارس و دور ساختن اعضای این منطقه از یکدیگر ندارد. به هر صورت، جمهوری اسلامی ایران اجازه نخواهد داد رژیم اشغالگر قدس در این منطقه لانه کند.
وی در پایان گفت: اقدامات مثبت دولت قطر برای توسعه روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بین قطر و جمهوری اسلامی ایران را به فال نیک می‌گیرم. قطر کنشگری فعال در تعاملات منطقه‌ای و جهانی است و ما در هفته گذشته شاهد سفر امیر قطر به تهران بودیم که امیدواریم شاهد آثار مثبت آن برای دو کشور و منطقه باشیم.
خرازی همچنین در پاسخ به سؤالی درباره برجام تصریح کرد: ما بدون وابستگی به بیگانه به فناوری هسته‌ای دست یافته‌ایم و توسعه فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز بومی را جزو منافع ملی‌مان می‌دانیم. دیگران مجاز نیستند تعیین کنند ایران حق دستیابی به فناوری هسته‌ای دارد یا خیر. ایران بارها اعلام کرده که فقط قصد بهره‌برداری صلح آمیز از انرژی هسته‌ای دارد. در مذاکرات فعلی بین ایران و کشورهای غربی موضوعات کمی باقیمانده است که باید حل شود. مورا، فرستاده ویژه اتحادیه اروپا اخیرا به ایران آمد و راه ادامه مذاکرات هموار شد.
سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ۲۶ اردیبهشت ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران مذاکرات انریکه مورا در تهران را بسیار جدی و معطوف به نتیجه و همراه با ابتکارات خاص از سوی ایران عنوان کرد و گفت: برخی راه‌حل‌ها پیشنهاد شد و اگر آمریکا پاسخ دهد می‌توانیم به وین برگردیم.
«یوسف بن علوی» وزیر سابق امور خارجه عمان هم به عنوان دیگر سخنران ویژه افتتاحیه این نشست با بیان اینکه همه ما سؤالات زیادی درباره مسائل منطقه داریم که هنوز برایش پاسخی نیافته‌ایم، بر تلاش‌های متعدد در دوران فعالیت حرفه‌ای‌اش در سمت وزیر امور خارجه تاکید کرد و گفت: مشکلات و موانعی هست که ممکن است دیگر طرف‌ها پیش روی ما بگذارند، چرا که نمی‌خواهند مسیر پیش رو هموار باشد.
وی همچنین توجه به منافع کشورها در روابط با یکدیگر را عاملی برای استحکام روابط بین آنها دانست و درباره نقش اعراب در به نتیجه رساندن برجام گفت: این پرونده بسیار مهم است. ایران با بومی‌سازی فناوری هسته‌ای و بر مبنای حقوق ملی به دستاوردی رسیده که غرب نمی‌تواند ایران یا دیگرانی را که مانند ایران باشند، مجبور کند از چنین حقی دست بکشند.
ساعت ۱۵:۳۰
این نخستین جلسه «بریکس پلاس» با کشورهای غیرعضو و برخوردار از پتانسیل عضویت بود که تحت عنوان «تقویت نقش کشورهای در حال توسعه، آزادسازی بازارهای نوظهور و توسعه اصلاحات بین المللی»برگزار شد. برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی اعضای بریکس هستند.
ظاهرا ریسک بالای کار اقتصادی با ایران، ابهام در سرانجام مذاکرات، اوضاع نابسامان اقتصادی در داخل عملا دوستان ایران از جمله روسیه و چین را هم از به بازی گرفتن ایران در پیمان‌های چندجانبه مهم ناامید کرده است.
یعقوب رضازاده، دبیر دوم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در پاسخ به سوالی در مورد علت حضور علی باقری‌کنی گفت: کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تا به حال دو بار با آقای باقری‌کنی، مذاکره کننده ارشد ایران دیدار داشته است. یک بار در وزارت امور خارجه و یکبار در کمیسیون امنیت این دیدار انجام شده است.
او در ادامه بیان کرد: امروز هم بار دیگر آقای باقری به کمیسیون امنیت ملی در مجلس دعوت شده تا درباره آخرین تحولات بین‌المللی، سیاسی و آخرین تحولات در روند مذاکرات برجامی در کمیسیون امنیت ملی توضیح دهد.
در مورد سوال هایی که قرار است باقری کنی در این جلسه توضیح دهد، عنوان کرد: این روزها بسیاری پیگیر خبرهای مربوط به توافق و برجام هستند و به نوعی مشکلات معیشتی و اقتصادی در جامعه را ناشی از عدم توافق در وین می‌دانند. در حالی که ما به این اعتقاد نداریم یعنی ممکن است تا حدودی تاثیرگذار باشد ولی تاثیر آن کم است. اما قرار است توضیح داده شود که دستگاه دیپلماسی چه اقدامات اساسی در این نه ماه انجام داده و با چه مشکلاتی مواجه است و مجلس چه می‌تواند انجام دهد.
