کشور ما، مدتی است که بر صادرات انرژی که بیشتر آن نفت است، تمرکز کرده و از دیگر ظرفیت های کشور که می تواند محرک خوبی برای اقتصاد باشد، غافل شده است. صادرات نفت همان طور که می تواند تأثیر زیادی بر اقتصاد داشته باشد، به همان اندازه می تواند خطرناک و ریسک بالایی داشته باشد. از زمانی که تحریم های نفتی شدید تر شد، بخشی از صادرات انرژی کشور با مشکلات بزرگی مواجه شد. این مشکل تا جایی پیش رفت که تنها یک مشتری دست به نقد برای کشور مانده که آن هم چین است.
بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که ایران باید بخشی از تمرکز خود را در جهت متنوع سازی محصولات قرار دهد تا بتوانیم در کنار فروش نفت، اقتصاد را در جهت گسترش توانایی های داخلی حرکت دهیم. با این وجود این، باید گفت که نمی توان تمرکز اصلی را از روی انرژی و صادرات انرژی برداشت و در واقع اصلی ترین ستون اقتصاد کشور، صادرات انرژی و نفت است.
حسین درودیان، کارشناس اقتصاد بین الملل، دربارۀ بحث خارج شدن از اقتصاد غیر نفت و تمرکز بر حوزه های دیگر، به خبرنگار گسترش نیوز گفت: زمانی که کشور درآمد بسیار خوبی از فروش نفت دارد، چنین امری چندان عقلانی نخواهد بود که به سمت اقتصاد بدون نفت حرکت کنیم. اگر بخواهیم مسیر اقتصاد را از نفت خارج کنیم، خودمان را از امتیاز و مزیت بزرگ محروم می کنیم.
درودیان ادامه داد: باید به این موضوع فکر کنیم که شیوه و کیفیت استفاده از درآمد نفتی چگونه باید باشد. باید این درآمد نفت، به زیرساخت ها و سرمایه های روی زمین تبدیل شود تا کیفیت زندگی مردم ارتقا پیدا کند. موضوعی که درباره نفت مشکل ساز می شود، این است که گذران امور جاری کشور و دولت را به درآمد نفت وابسته کنیم. باید درباره این موضوع دنبال راه حل مناسبی بود. ما باید در بخش نفت به دنبال توسعه و فروش و افزایش صادرات باشیم تا بتوانیم اقتصاد را سر و سامان دهیم. اما باید درآمدی را که از این ثروت زیر زمینی به دست می آید، به ثروت روی زمین تبدیل کنیم.
وی افزود: باید به این نکته اشاره کرد که کار اصلی کشور، صادرات انرژی است. در بخش فولاد، صنایع معدنی و پتروشیمی هم باید اشاره کرد که این قبیل محصولات محتوای انرژی دارند. می توان گفت آنچه ایران را ایران کرده و منابعی که در کشور به عنوان ثروت وجود دارد، به دلیل وجود انرژی است و این منابع به اقتصاد کشور، خدمت بسیاری کرده است.
این کارشناس انرژی در ادامه این گفت و گو به خبرنگار گسترش نیوز گفت: اقتصادی که مبنای آن بر پایه انرژی باشد، می تواند آسیب پذیری هم ایجاد کند. درواقع ما نباید تنها جنبه های مثبت این موضوع را بررسی کنیم. اقتصاد در زمان تحریم آسیب پذیر خواهد شد و با وجود تحریم ها، صادرات انرژی نیز، آسیب پذیر خواهد شد. همانطور که شاهد آن بودیم، تحریم های نفتی توانست تاثیرگذاری خود را بر اقتصاد نشان دهد. اما در مجموع شاهد بودیم که نفت در دوران تحریم، خدمت بسیار بالایی به اقتصاد کرده است. می توان گفت که یکی از ستون های اصلی اقتصاد ایران، انرژی و صادرات انرژی است.
درودیان خاطرنشان کرد: اقتصاد ایران باید به فکر متنوع سازی باشد و نباید به دنبال جایگزینی برای انرژی بگردد. صادرات انرژی جایگزین پذیر نیست و جایگاه بسیار بلندی دارد و باید به جایگاه اصلی خود بازگردد. نکته ای که وجود دارد، این است که باید درجه وابستگی و تمرکز خود را بر این موضوع کاهش دهیم و مقداری به موضوعاتی که برای اقتصاد کشور نقش موتور محرک دارد، توجه کنیم و به آن ها بها دهیم. این بخش ها می توانند بخش های درون زا و بخش های صنعتی سبک باشند.
وی در پایان گفت: ما باید به فکر گسترش بخش های خدمات جدید و خدمات مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباط باشیم که ظرفیت های بسیار خوبی در آن داریم. اگر بتوانیم این موضوعات را گسترش دهیم، نگرانی کم تری برای توسعه بخش صادرات انرژی و اتکای کشور به انرژی خواهیم داشت. اگر بتوانیم چنین تنوعی ایجاد کنیم، می توانیم گذران امور روزمره خود را به بخش های متنوع موکول کنیم و صادرات انرژی را به بخش هایی منتقل کنیم که تشکیل سرمایه در آن وجود دارد.
