به گزارش خبرگزاری صداوسیما،ایران در تمام طول سال میزبان مهاجرانی است که از عرض‌های شمالی و جنوبی راهشان به کشورمان می‌رسد و بعد از استراحتی طولانی به راهشان ادامه میدهند.
کشور ما از نظر میزبانی پرنده‌های مهاجر در تمام سال، کم‌نظیر است و به همین دلیل نیاز به آگاهی و برنامه‌ریزی برای حفاظت از آن ها بیشتر احساس می‌شود. جمعیت پرندگان مهاجر در دهه‌های گذشته قابل قیاس با یکدیگر نیست. هرچه زمان بیشتری گذشته تعداد و تنوع پرندگان مهاجر کمترشده است.
پرندگانی که در فصل پاییز و زمستان به ایران مهاجرت می‌کنند عمدتا از سمت شرق و غرب دریای خزر به سمت جنوب می‌آیند. تعدادی از آن ها از ایران به عنوان پل ارتباطی استفاده می‌کنند و بعد به سمت آفریقا پیش می‌روند.
اما نکته مهم این است که وقتی از شرق و غرب دریای خزر به جنوب می‌رسند، پیش از عبور از رشته‌کوه البزر در تالاب‌های جنوب دریای خزر استراحت مهمی انجام میدهند. پرندگان با دشواری تمام از دریا عبور کرده‌اند و بعد باید وارد مرحله دیگر، یعنی عبور از رشته کوه البرز است.
پیش از عبور از رشته کوه های البرز، اغلب نیاز به استراحتی طولانی و ذخیره چربی دارند. این اتفاق میلیون‌ها سال است که رخ می‌دهد و تالاب‌های شمال ایران محل استراحت آن ها بوده است اما فعالیت های انسانی در چند دهه اخیر زیستگاه هیرکانی را به طور کامل دستخوش تغییر کرده است، تالاب‌های جنگلی نابود شده‌اند و تالاب‌های ساحلی از جمله میانکاله، بوجاق و انزلی به‌شدت تحت‌تاثیر فعالیت‌های انسانی است. این روند باعث شده درحال حاضر یکی از مهمترین قسمت‌های عبور پرندگان مهاجر امن نباشد.
تالاب ها از جمله مولدترین محیط های جهان هستند؛ این اكوسیستم به عنوان گهواره تنوع زیستی دنیا بوده است كه با فراهم ساختن آب و قابلیت زادآوری نخستین، نقش مهمی را در بقای انواع گونه های گیاهان و جانوری وابسته به خود، ایفا می كنند.
بیش از 50 سال پیش، زمانی كه در دوم فوریه 1971 میلادی برابر با 13 بهمن 1349 نمایندگانی از 18 كشور جهان در شهر رامسر گرد هم آمدند تا با انعقاد معاهده ای جهانی كه سال ها بعد به كنوانسیون رامسر مشهور شد، مردم را نسبت به اهمیت و ارزش زیست محیطی تالاب ها و ضرورت حفاظت از این پهنه های آبی با ارزش آگاه کنند، می گذرد.
تالاب ها به عنوان غنی‌ترین اکوسیستم، بیشترین تنوع زیستی را به خود اختصاص داده است. تالاب ها تقریباً 6 درصد مساحت کره زمین را تشکیل مى دهند که انواع گونه‌های مختلف گیاهان، حشره ها، دوزیستان، خزندگان، پرندگان، ماهی‌ها و پستانداران در آن زیست می کنند.
مطالب بیشتر :
کمبود بارش در سال های اخیر وضعیت زیستگاه‌های آبی را که میزبان پرندگان مهاجر و سایر تنوع زیستی منطقه است را شکننده‌تر می‌کند.
کاهش بارندگی‌ها گرچه یک امری طبیعی است اما می‌تواند به‌صورت غیر مستقیم ناشی از عوامل انسانی و نتیجه تغییرات اقلیم و گرمایش جهانی باشد. با این حال طی سال‌های اخیر با عدم پرداخت حق‌آبه زیست محیطی تالابها، فشاری بیش از حد ظرفیت به آن‌ها وارد شده و باعث تخریب فراوان آن ها شده است . حال این زیستگاه‌های آبی محدود دیگر ظرفیت کافی برای میزبانی تعداد وسیعی از تنوع زیستی و حیات وحش را ندارند و این شرایط بخش بزرگی از تنوع زیستی ما را محکوم به فنا می‌کند.
پرندگان در شهرها، پارک‌ها و حیات خلوت‌ها، جنگل‌ها، کوه‌ها، تالابها و در خط ساحلی دریاها و دریاچه‌ها دیده می‌شوند. آن ها تمام این زیستگاه‌ها را به هم پیوند میدهند، نکته دیگر اینکه؛ ارتباط ما با سیاره‌ی زمین، محیط زیست، حیات وحش و یکدیگر را به ما یادآور می‌شوند و با مهاجرت‌های فصلی خود چرخه‌های طبیعی را گوشزد می‌کنند.
بیشتر بخوانیم :
افزایش ۵۰درصدی آب تالاب های چالدرانhttps://www.iribnews.ir/00EJ7I
آنچه محیط زیست را تهدید می کند و گونه های جانوری و گیاهی در ایران را به خطر انداخته است، تخریب زیستگاه است. تخریب زیستگاه به دلیل پیشروی انسان در مناطقی است که پیش از این زیستگاه اصلی حیات وحش بوده و اینک از ساخت و سازهای مسکونی و صنعتی در امان نمانده است. چرای مفرط دام ها و کاهش شدید پوشش های گیاهی، ورود فاضلاب صنعتی به رودخانه ها و تالابها، بریدن درختان و نابود کردن جنگل ها، همگی باعث می شوند تنوع زیستی و رشد انواع گونه های جانوری و گیاهی به مخاطره بیفتد.
در این بین پرندگان بیش از سایر گونه ها به آب و هوا و تغییرات محیط واکنش نشان میدهند. و غیر از شرایط زیستگاه احساس امنیت مهم ترین عامل تداوم حضور آنان در یک منطقه است. با وجود شکار بی رویه پرندگان، آن هم در اوج فصل مهاجرت، حافظه تاریخی پرندگان را وا میدارد که مسیر مهاجرت و توقفگاه هایشان را تغییر دهند. از دیگر عوامل تهدید کننده پرندگان، می توان به آلودگی صوتی و آلودگی شدید نوری اشاره کرد.
در هر سال شعار روز جهانی پرندگان مهاجر بر روی هدف و عنوان خاصی متمرکز می شود و امسال روز جهانی پرندگان مهاجر با شعار "به خاطر پرنده ها شب ها نور چراغ ها را کم کنید، تمرکز کرده است."
در حقیقت میزان نورهای مصنوعی در جهان هر ساله بیشتر شده به طوریکه هر ساله میزان افزایش سالانه حداقل ۲درصد برآورد شده است، نورهای مصنوعی بر بسیاری از پرندگان اثر منفی دارند و از آنجا که سبب اختلال در جهت یابی درست پرندگان مهاجر به هنگام پرواز شبانه می شوند تهدیدی مهم برای آن ها محسوب می شوند، برای همین موضوع است که در سال جاری کمپین روز جهانی پرندگان مهاجر قصد دارد تا با شعاری کوتاه توجه جامعه را به این نکته معطوف کند تا با کاهش استفاده غیر ضروری از نورهای مصنوعی در طول شب از نتایج منفی آن بر پرندگان کاسته شود.
