به گزارش روز پنج شنبه ایرنا، حسن فدایی، با بیان این مطلب گفت: در زمان انعقاد پیمان میان زن و مرد یک شراکت ایجاد می شود که براساس ماده ۱۱۰۲ از زمان خوانده شدن عقد نکاح حقوق و تکالیف زوجه مقرر می شود که در این میان، برخی از تعهدات و وظایف میان زوجین مشترک است. از مهمترین تکالیف مشترک طبق قانون مدنی و ماده ۱۱۰۳ بحث (حسن معاشرت) است. چنانکه درقرآن به این موضوع اشاره شده که زن و شوهر باید نسبت به یکدیگر خوش رفتار، خوش گفتار و خوش برخورد باشند. این تکلیف اخلاقی به قدری حایز اهمیت است که قانون مدنی به تبعیت از قرآن وفقه حسن معاشرت را یک تکلیف می داند.
وی افزود: در روایات ما معاشرت نیک از اهمیت بسیاری برخورداراست و به آن شراکت جمیل می گویند. همچنان که امام صادق می فرمایند"هر مردی برای زندگی باید یاد بگیرد چطور معاشرت نیکو، حسن برخورد وحسن کردار در رفتار با زن خود داشته باشد". همچنین این مساله یک ماده قانونی را به خود اختصاص داده و زمانی که قانون مساله ای را مطرح می‌کند نسبت به آن ضمانت اجرایی دارد. به عنوان مثال اگر خانم سوء معاشرت دارد از بحث (تا نصف اموال) که در قباله های ازدواج آمده است محروم می‌شود. البته می توان گفت این مجازات برای زن بسیار زیاد است. و در رابطه با مرد اگر حسن خلق ندارد، در قباله ازدواج ذکر شده است که اگر رفتار زوج به حدی است، که زندگی با او غیر قابل تحمل باشد، زوجه می تواند از حق طلاق خود استفاده کند، یعنی ضمانت اجرا برای زوج در قانون مدنی و قباله ازدواج در نظر گرفته شده است. حتی برای زوجه ای که حق طلاق ندارد این مساله قابل اجرا می باشد.
این وکیل پایه یک دادگستری، دومین تکلیف مشترک میان زن و مرد را معاضدت نامید و افزود: در معاضدت زن و شوهر باید تشریک مساعی داشته باشند و به یکدیگر کمک کنند. این مساله در قانون مدنی تبدیل به یک ماده شده است. البته باید اشاره کنم در چنین مساله ای اخلاق حاکم بر حوزه خانواده ایجاد می کند تا زوج با کمک به یکدیگر قایق زندگی را به مقصود برسانند. به عنوان مثال مرد باید در تربیت اولاد با زوجه خود همکاری داشته و ارتباط خود را از این طریق با فرزندان تقویت کند. اما برخی تکالیف تنها مختص به زوجه است که باید یک سری کارها را خود او انجام دهد.
فدایی گفت: همچنین مردی که ازدواج می کند به مجرد انعقاد نکاح، تکالیف قانونی مالی بر عهده او خواهد بود. اولین تکلیف مالی در ماده ۱۱۰۶ قانون در عقد دائم نفقه به عهده زوج است که در عقد موقت چنین تعهدی وجود ندارد. اما می توان براساس ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی در عقد موقت مسئله نفقه را مطرح کرد، که در چنین مواردی با توافق طرفین نفقه مشخص می شود.
وی در خصوص تعریف نفقه گفت: مطابق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی که عبارت است از مسکن،خوراک، پوشاک و لوازم بهداشتی و درمانی و دیگر موارد ذکر شده در این ماده است. بنابراین اگر زنی از تمام این موارد برخوردار باشد و تنها ادعا کند که همسر او مالی را به او پرداخت نمی‌کند، ادعایش رد خواهد شد. البته در شرایطی که زن تمکین نکند و رابطه زناشویی برقرار نباشد و یا بدون دلیل منزل را ترک کند ، نفقه به او تعلق نمی گیرد. مگر اینکه برای این کار دلیل و عذر شرعی و قانونی و عقلی بیاورد. به عنوان مثال زن با یک بیماری دست و پنجه نرم می کند و تمکین از توان او خارج است.
استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: باید اشاره کنم که نفقه یک موضوع کاربردی است. افراد برای آگاهی می توانند از ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی به بعد را مطالعه کنند که در رابطه با نفقه و مواد معافیت مرد آگاهی لازم را می دهد. همچنین در قانون حمایت خانواده ماده ۵۳ بحث نفقه نیز پوشش داده شده است. حال فرض کنیم زن رابطه زناشویی را دارد اما اگر مرد نفقه ندهد باید ادله محکمه پسند و دلایلی را آماده کند مبنی بر اینکه مرد ترک منزل کرده و یا اگر در منزل حضور دارد هیچ پرداختی به زن نداشته و هیچ امکاناتی را در اختیار او قرار نداده است. در چنین شرایطی زن می‌تواند یک دعوای حقوقی با استناد به ماده ۱۱۱۱ و یا یک دعوای کیفری بر اساس ماده ۱۱۲۲ و با استناد به ماده ۵۳ قانون حمایت از خانواده مطرح کند. همچنین در خصوص نفقه اولاد نیز می تواند دادخواهی کند. البته نفقه اولاد با زن متفاوت است. زیرا درنفقه اولاد باید او مسئله فقر خود و پولداری پدر خود را ثابت کند. با اثبات این دو مورد بر اساس ماده ۱۱۹۸ اولاد می تواند از نفقه بهره مند شود. در قانون مدنی جدید ۵۳ یعنی حمایت از خانواده، دادگاه با ادله محکم مرد را به پرداخت نفقه محکوم می کند.
به گفته مدیر آموزش کرسی حقوق بشر یونسکو طلاق از طرف زن تا حدودی سخت است و از نظر حقوقی دست مرد است؛ بنابراین اگر زن دچار عسر و حرج شود و یا دلایل محکمه پسند مبنی بر اینکه ادامه زندگی با چنین شخصی برای او مقدور نیست داشته باشد و درنهایت بتواند این مساله را ثابت کند زن می تواند بر اساس شروط ضمن عقد و یا حق طلاق دادخواست طلاق بدهد.
وی در انتها به موضوع اجرت المثل برای زوجه اشاره کرد و گفت: به اندازه سال‌هایی که زن د رمنزل بوده و سالها با یکدیگر زندگی کرده اند می‌تواند از دادگاه درخواست اجرت المثل کند. که در این خصوص کارشناس مبلغی را بابت سال‌های زندگی و کارهایی که انجام شده مشخص می کند. که مطابق تبصره ماده ۳۳۶ و ماده ۲۹ حمایت از خانواده اجرت المثل به زوجه تعلق می گیرد.
