به گزارش خبرگزاری فارس از بجنورد، خراسان‌شمالی به عنوان یکی از استان‌های خطه شمال شرق کشور، همانند هر نقطه دیگری از این سرزمین سوغاتی‌های خاص و منحصر به فرد خود را دارد به‌طوریکه می‌توان این استان را جزیره‌ای از سوغاتی‌های ترش‌وشیرین عنوان کرد.
بیش از یک قرن از تولید آبنبات بجنورد می‌گذرد و سال‌هاست با طعم دل‌پذیرش کام‌ها را شیرین و طرفدارانی پروپاقرص در شهرهای دور و نزدیک و حتی آن‌سوی مرزها پیدا کرده است.
قدیمی‌ترین نوع آبنبات تولیدشده خراسان شمالی، آبنبات قیچی است که به دلیل برش با قیچی‌های بزرگ سنتی، به این نام مشهور است، چندی بعد با افزودن گرد هل به آن، آبنبات هلدار بجنورد به بازار عرضه شد و با عطر خوش و خاصیت گرمش ذائقه‌ها را مشکل پسند کرد.
گفتنی است که در شهرستان بجنورد ساخت سه نوع آبنبات هلدار، دارچینی و زنجبیلی نسبت به سایر انواع آن از قدمت بیشتری برخوردار است.
همچنین نوع دیگری از آبنبات که بعد از گذشت سال ها طرفدارانش را دارد، آبنبات زِنجی یا چوپانی است که این نوع آبنبات، چون عمل سفیدکردن روی آن انجام نمی‌گیرد به رنگ طبیعی نبات بوده و هرچه بماند نرمتر وخوشمزه‌تر می‌شود.
در حال حاضر آبنبات با طعم‌های مختلفی مثل کاکوتی، زرشکی، گل‌محمدی، پسته‌ای، نارگیلی، گردویی و... در کارگاه‌های مختلفی در حال تولید و بسته‌بندی است که به شهرهای مجاور مثل سبزوار، مشهد، اسفراین و... صادر می‌شود.
آبنبات که به نام شکرپنیر نیز معروف است، در تمام نقاط مختلف خراسان شمالی تولید می‌شود اما جایگاه اصلی آن مرکز خراسان‌شمالی شهر بجنورد است.
امروزه اکثر بجنوردی‌ها و اهالی خراسان‌شمالی هنگامی که قصد مسافرت و دیدار دوستان و عزیزان ساکن در شهرهای دیگر را دارند همچون گذشته‌ها به رسم سوغات، چند بسته آبنبات آن هم از نوع سفارشی همراه خود می‌برند، افزون بر این مسافرانی که به بجنورد می‌آیند یا در سر راه زیارت امام رضا (ع) از این شهر می‌گذرند نیز از طعم دلچسب آبنبات بجنورد بی نصیب نمی‌مانند و خود را میهمان این سوغات شیرین می‌کنند.
هر چند با گذشت زمان طعم و مزه این سوغات بی نظیر تغییرات فراوانی کرده است، اما هم چنان طرفداران خود را دارد و افراد بسیاری در این عرصه به فعالیت مشغولند.
با وجود این که ۶۵ کارگاه آبنبات‌ریزی در خراسان شمالی فعال است و سعی دارد تا با تولید این سوغات خوشمزه کام بسیاری را شیرین کند، اما چند سالی است که تولیدکنندگان این سوغات بی نظیر با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می‌کنند و نه تنها نوسانات قیمت شکر به عنوان ماده اولیه سبب شده است تا برخی از کارگاه ها در ماه های اخیر تعطیلی‌های چند روزه را در طول هفته تجربه کنند، بلکه برندسازی در راستای هویت بخشی به کسب وکار، شناسایی برند و افزایش ارزش کسب و کار و اعتماد در بازار به فراموشی سپرده شده است.
آبنبات برای تجاری شدن و تبدیل به یک کالای صادراتی نیازمند برخی از حمایت‌ها است
توجه به موضوع مهم بسته‌بندی در کنار تسهیل روند تولید این کالا و از بین بردن موانع تولید٬ با ارائه تسهیلات مناسب بانکی٬ مهم‌ترین درخواست آبنبات‌سازان بجنوردی از مسئولان است تا این کالا را به یکی از برندهای تجاری کشور تبدیل کنند.
پوراصغر که نزدیک به یک دهه است در زمینه آبنبات‌ریزی فعالیت می‌کند، از نوسات قیمت شکر در چند ماه اخیر گلایه دارد و در این رابطه گفت: متاسفانه قیمت شکر طی یک هفته گذشته بین ۶ تا ۷ هزار تومان افزایش پیدا کرده است، این در حالی است که تولیداتمان مدت‌دار به فروشگاه‌ها عرضه می‌کنیم و برای خرید شکر باید بیشتر از آنچه که فروختیم هزینه کنیم تا بتوانیم برای تولید شکر تهیه کنیم.
نبود سهمیه شکر
وی اظهار کرد: قبلا سهمیه‌ای برای توزیع شکر وجود داشت اما میزان سهمیه به اندازه‌ای نیست که بتواند در روند تولید کمک کننده باشد و به نوعی راه کارگشای اساسی نیست.
این تولید کننده آبنبات ادامه داد: در ماه حدودا ۱۰ تا ۱۵ تُن شکر مصرف می‌شود و تخصیص هر ۳ ماه ۵ تُن راه به‌جایی نمی‌برد و روزها و ماه‌های پایانی سال به جای این که بیشتر کار کنیم اما مجبور شدیم چندین روز را به واسطه نوسان قیمت شکر تعطیل کنیم.
وی هم چنین به نداشتن سهمیه بیمه همانند نانوایی‌ها برای کارکنان آبنبات‌ریزان اشاره کرد و افزود: متاسفانه حمایتی از سوی دولت هم صورت نمی‌گیرد.
یکی از تولیدکنندگان آبنبات از قیمت پایین آبنبات ابراز نارضایتی کرد و از این که این مسئله باعث شده است تا مسیر تولید این محصول برای آبنبات سازان با مشکل مواجه شود سخن گفت و افزود: یکی از اصلی‌ترین مواد اولیه برای تهیه آبنبات شکر است و نوسان قیمت شکر به گونه ای است که از قیمت اصلی آبنبات هم گران‌تر می‌شود و تولید را با مشکل مواجه می‌کند.
وی رقابت منفی در تولید توسط برخی تولیدکنندگان آبنبات در بجنورد را از دیگر مشکلات تولیدکنندگان عنوان و تصریح کرد: در مرکز استان به این صنعت بومی به اندازه‌ای بی‌توجهی شده است که این صنعت روز به روز در حال فراموشی است.
عدم ثبات قیمت شکر
معمارزاده که سال هاست در این عرصه فعالیت می کند دل پردردی از مسئولان دارد و از ثابت نبودن قیمت آبنبات برای عرضه و شکر سخن گفت و با توجه به این که سال‌هاست شکر را به صورت آزاد تهیه می‌کنند، خواستار حمایت مسئولان از تولیدکنندگان شد.
وی هم چنین راه اندازی شهرک سوغات در مبادی ورودی و خروجی شهر را در رونق صنایع این خطه اثرگذار دانست.
تعطیلی کارگاه‌های آبنبات ریزی
رضا فدایی، رئیس اتحادیه آبنبات ریزان خراسان‌شمالی، نیز از این که ۶۵ کارگاه فعال و غیر فعال در خراسان شمالی وجود دارد که تنها با ۳۰ درصد ظرفیت کار می کنند، سخن گفت و افزود: متاسفانه گران شدن شکر بر روند فعالان این صنف تاثیر گذاشته است و فرصت نمی‌دهد به برندسازی فکر شود.
وی ادامه داد: ۳ الی ۴ ماه زمان می برد تا جنسی که گران شده است را مجددا معرفی کنیم، این در حالی است که مدام با نوسان‌قیمت مواد اولیه مواجه هستیم و این مقوله فرصت برند سازی را گرفته است.
رئیس اتحادیه آبنبات ریزان خراسان‌شمالی با بیان این که متاسفانه در شب عید بسیاری از کارگاه‌ها فعالیت دیگری که در شانشان نیست را پیش گرفتند، تصریح کرد: برخی از فعالان ۶ ماهی می‌شود که پروانه شان را باطل نکرده است، اما به کار دیگری مشغول هستند و این امر نشان دهنده وضعیت نامناسب صنعت آبنبات ریزی است.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به نوسان قیمت ها در این بازار نمی‌توان کار کرد و از این روی کارگاه های آبنبات ریزی زورشان به خودشان می رسد و تعطیل می‌کنند.
فدایی هم چنین از نبود صادرات این محصو سخن گفت و اظهارکرد: به واسطه تحریم و قراردادن آبنبات از سوی کمرگ به عنوان کالاهای لوکس فرصت صادرات این محصول نیز گرفته شده است.
به‌روز نبودن بسته‌بندی‌ها
وی ادامه داد: هر چند بازاریابی در کشورهای مختلف انجام گرفته است، اما برای کشورهایی هم چون روسیه باید ماندگاری آبنبات را افزایش دهیم و بسته‌بندی‌ها را به‌روز کنیم و همین تنوع هزینه‌بر است.
رئیس اتحادیه آبنبات ریزان خراسان‌شمالی با بیان این که ۸۰ واحد تولید آبنبات در خراسان‌شمالی فعال هستند، گفت: سال گذشته تعدادی از تولیدکنندگان به‌خاطر شرایط اقتصادی، به دنبال لغو پروانه‌کسب خود بودند که با اقداماتی که انجام شد، مانع شدیم.
مهرداد داودزاده، معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌شمالی هم با بیان این که آبنبات‌ریزان به صورت آزاد فعالیت می‌کنند و قیمت آبنباتی که از کمیسیون نظارت استان و اتحادیه مربوطه دریافت می‌کنند، آزاد است، تصریح کرد: از انتهای بهمن تاکنون ۳۵۰ تُن شکر به صنف صنعت تزریق شده است که ۱۰ تا ۱۵ درصد آن مربوط به آبنبات‌ریزان است تا واحدهای صنفی با مشکل تامین شکر مواجه نشوند.
وی اظهار کرد: کالای یارانه‌ای که به استان اختصاص داده می شود، برای تولید و عرضه به استان‌های دیگر نیست و از آنجایی که آبنبات‌ریزان با قیمت‌های غیر مصوب، محصولاتشان را به استان‌های دیگر و حتی خارج کشور صادر می‌کنند باید شکر مورد نیاز خود را از کارخانه تامین کنند.
صادرات کالای یارانه‌ای به خارج از استان ممنوع است
معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌شمالی ادامه داد: این گونه نیست که کالای یارانه‌ای بگیرند و به خارج استان صادر کنند و این امر خلاف فرایند توزیع کالای اساسی در استان است.
داوودزاده با بیان این که ارائه تسهیلات مربوط به کرونا در حال انجام است به برگزاری میز آبنبات با همکاری اتاق اصناف در ماه جاری اشاره کرد و افزود: موارد پیش‌روی صنف آبنبات ریزان احصا و به وزارت متبوع و استانداری اعلام می شود.
وی با اشاره به این که آبنبات‌ریزان به عنوان بخش غیر دولتی فعالیت می‌کنند و باید برند خاص خود را داشته باشند، گفت: در برندسازی خدمت تمام واحدهای تولیدی هستیم و اگر نیاز باشد در مقوله برندسازی ورود پیدا و کار را تسهیل می‌کنیم، ضمن این که برخی از فعالان برندشان معرفی و ثبت شده است.
هدفمند نبودن صادرات
معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌شمالی با اشاره به این که در مقوله صادرات نیز در کشورهای هدف رایزن بازرگانی داریم که در سفارتخانه‌ها مستقر هستند و تمامی اطلاعات کشورهای هدف را دارند و نیاز استانها را اعلام می‌کنند، اظهارکرد: آبنبات نیز کالای مزیت‌دار استان است و هر چند صادرات خوبی دارد اما متاسفانه هدفمند نیست و فرایند آن چمدانی است و در قالب سوغات عرضه می‌شود.
داوودزاده خاطرنشان کرد: به واسطه این که صادرات چمدانی انجام می‌شود، آمار دقیقی از صادرات نداریم.
وی با رد این موضوع که آبنبات به عنوان کالای لوکس در گمرک شناخته می‌شود و این که بیشتر مواد اولیه این کالا یارانه ای است، تصریح کرد: عوارض کل اقلام صادراتی کشور صفر و برای واردات تعرفه اعمال می شود.
خراسان‌شمالی جزیره سوغات ترش‌وشیرین
خراسان شمالی جزیره‌ای از سوغات ترش‌وشیرین و صنایع‌دستی اقوام مختلف است که هر یک می‌تواند دستاوردی کم نظیر برای مسافران و گردشگران به این استان باشد و همچنین به سایر کشور‌ها صادر شود.
آبنبات بجنورد در سال‌های گذشته به برخی از کشور‌ها به صورت محدود و بعضا چمدانی صادر شده است، اما برای گسترش نیاز به برندسازی دارد.
برندسازی هر محصول تولیدی، نقش و اهمیت آن را در توسعه اقتصادی به وضوح نشان داده و به طور حتم اگر آبنبات بجنورد نیز برندسازی شود راحت‌تر از گذشته جایگاه جهانی خود را به‌دست خواهد آورد و دیگر شاهد موانع برای این حوزه نخواهیم بود.
هر چند که مسئولان استان برای معرفی این محصول تولیدی خراسان‌شمالی و بجنورد اقداماتی از جمله اجرای طرح خوشه‌صنعتی آبنبات و حضور در چند نمایشگاه را انجام دادند اما تا زمانی که آبنبات بجنورد و استانمان برند خاص خود را نداشته باشند نمی‌توان انتظار صادرات انبوه این محصول را داشت.
گزارش: مرتضوی
انتهای پیام/ی
