به گزارش خبرنگار ایرنا؛ گمیشان اگرچه سابقه طولانی و چند هزار ساله در تاریخ بشری دارد با این وجود کمتر شناخته شده است هرچند حادثه قهری سیل پارسال باعث معروفیت نسبی آن در سطح ایران و حتی جهان شد.
شهر کوچک و ترکمن نشین گمیشان در حاشیه خزر با ذخایر خاویار دریایی و خانه‌های چوبی عهد قاجار که از معماری خاص روسی برخوردار است؛ در لفظ اهالی منطقه "کوموش دپه" و "گمیش دپه" هم گفته می شود.
گمیش دپه یا تپه در لغت به معنای "تپه نقره‌ای" است که علت این نامگذاری را پیدا شدن اشیای قدیمی از جمله ظروف و مسکوکات نقره‌ای در حاشیه این شهر و تپه های آن می دانند که این کشفیات از جهات دیگر بر باستانی بودن و قدمت بالای این خطه ساحلی دریای خزر هم دلالت دارد.
در روایت و استدلال دیگر به دلیل نمک‌زار بودن تپه های این شهر در دوران نزدیکی به آب دریا، بازتاب نور آفتاب و ماه به صورت نقره‌ای از دور قابل مشاهده بود و در توالی تاریخ به این نام مشهور شد.
کوموش یا گمیش در زبان ترکمنی به معنی نقره است.
گمیشان که از شمال به کشور ترکمنستان، از جنوب به بندرترکمن، از شرق به آق قلا و از غرب به دریای خزر محدود می‌شود به عنوان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ترکمن‌نشین شمال ایران، در دوران شکوفایی بنادر گز و ترکمن به دلیل برخورداری تولیدات کشاورزی فراوان، تامین‌کننده بخشی از نیازهای قاره اروپا بود و در تاریخ معاصر ایران برای مردم ایران و شوروی نامی شناخته شده است.
در گذشته بیشتر ساکنان گمیشان ملاح و صاحب قایق‌های بزرگ بودند و حمل بار بین بنادر ایران و روسیه قبل از تشکیل اتحاد جماهیر شوروی بوسیله آنان انجام می گرفت که با از بین رفتن قایقرانی و دریانوردی در گمیشان به دلایل مختلف از جمله پسروی آب خزر، امروز ساکنان این شهر به طور عمده از طریق کشاورزی، دامداری و صیادی تامین معاش می‌کنند.
باوجود اینکه گمیشان مزیت های نسبی یاد شده را دارد اما از جمله کم برخوردارترین شهرستانهای ایران است و به همین سبب دولت این منطقه را در کنار ۳۰ شهرستان دیگر به عنوان پایلوت اجرای طرحهای اقتصاد مقاومتی قرار داده است.
به اعتقاد برخی کارشناسان نبود زیرساخت کافی برای استقرار صنایع، پایین بودن کیفیت زمین و شوری خاک منطقه و کاهش منابع آبزی دریای خزر طی سال‌های اخیر از جمله دلایل عقب ماندگی این شهرستان و پایین بودن نرخ اشتغال نسبت به سایر مناطق گلستان است.
هادی حق شناس استاندار گلستان چندی قبل با بیان اینکه گمیشان یکی از ۳۱ شهرستان محروم کشور است، گفته بود: برای حل این مشکل با همکاری ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) و بنیاد برکت چند طرح بنگاه محوری، اشتغال محوری و اجتماع محوری در این شهرستان عملیاتی شده است.
بر اساس اعلان رسمی و برنامه معاونت اقتصادی وزارت کشور گمیشان از جمله ۳۱ شهرستان کم برخوردار کشور به عنوان پایلوت اقتصاد مقاومتی برای اجرای طرح های محرومیت زدایی انتخاب شده است.
در این بین برخی کارشناسان معتقدند باتوجه به کم برخورداری گمیشان و بنیه ضعیف مالی ساکنان آنها بهترین راهکار برای توسعه و جهش اقتصادی منطقه توجه به صنعت گردشگری ساحلی است.
کنکاش و مطالعات خبرنگار ایرنا حاکی از آن است که گمیشان ۳۴ روستا دارد که برخی از آن ها همچون چارقلی به دلیل برخورداری از ساحل ماسه‌ای و روستاهای صفاایشان و سقرتپه به دلیل گلفشان (محل خروج گِل همراه با گاز از زمین) به توجه بیشتر برای ایجاد زیرساخت گردشگری نیاز دارد.
همچنین مشاهدات خبرنگار ایرنا نشان می دهد باوجود تبلیغات صورت گرفته هنوز اقدام خاصی برای توسعه گردشگری در ساحل این منطقه انجام نشده است بعنوان مثال روستای چارقلی حتی از راه مناسب برخوردار نیست.
این در حالیست که هفته گذشته و با حضور معاون امور دهیاری‌های سازمان همیاری شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور عملیات اجرایی پروژه گردشگری دهیاری روستای چارقلی گمیشان با اعتباری بالغ بر هفت میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال آغاز شد.
در همین پیوند مدیرکل صنایع دستی میراث فرهنگی و گردشگری گلستان معتقد است که اجرای زیرساخت‌های گردشگری در این روستا حداقل به ۳۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
احمد تجری در گفتگو با ایرنا اظهار داشت: سال گذشته با پنج میلیارد ریال اعتبار حدود ۲ هزار و ۳۰۰ متر راه دسترسی به ساحل ماسه‌ای چارقلی ایجاد شد و هم اکنون این منطقه با جذابیت فراوان و حداقل امکانات مورد استفاده گردشگران قرار دارد.
در همین پیوند و به اعتقاد مهدی بشارتده کارشناس اقتصاد روستایی؛ گردشگری از چند دهه گذشته تاکنون یکی از اصلی ترین مفاهیم توسعه روستایی محسوب می شود زیرا با استفاده از ظرفیت طبیعی و فرهنگی موجود در روستاها می توان نقش مهمی در تجدید حیات روستا، ایجاد اشتغال پایدار و درآمد ثابت برای روستاییان با امکان ارزش افزوده، حفاظت از میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی و در نهایت توسعه یکپارچه و پایدار روستایی ایفا کرد.
وی بیان کرد: از آنجا که گردشگری برای جامعه میزبان قبل از هر چیز مسئله اقتصادی است، آگاهی از دیدگاه آنان به عنوان عرضه کننده محصول گردشگری حائز اهمیت است.
بشارتده افزود: صنعت گردشگری به‌عنوان یکی از پردرآمدترین صنایع جهان با گردش مالی چشمگیر توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران را جذب کرده و به دلیل اقبال ملی و جهانی به تفریح و گردش، به ازای هر ۵۰۰ میلیون ریال امکان ایجاد یک شغل در بخش گردشگری وجود دارد.
این در حالیست که ایجاد شغل در سایر بخشها نیازمند اعتبار و زیرساخت های بیشتر است مثلا در بخش صنعت برای هر نفر حداقل به دو تا چهار برابر حوزه گردشگری اعتبار نیاز دارد.
کارشناس اقتصاد روستایی ادامه داد: از آنجا که گمیشان فقدان زیرساخت لازم برای توسعه اقتصادی است توجه به گردشگری ساحلی و فعلیت بخشیدن آن می تواند راهی میانه برای جهش منطقه باشد.
بشارتده افزود: در این میان بومگردی به عنوان شاخه ای از گردشگری توانسته حتی در دورترین روستاهای کشور تحولاتی ایجاد کند و برخی روستاها با اتکا بر این ظرفیت بیکاری جامعه خود را تا میزان قابل توجهی کاهش داده اند.
وی ادامه داد: از چالش‌های مهم برخی روستاها و شهرستان‌ها نبود هتل و اقامتگاه است که راه اندازی اقامتگاه‌های سنتی علاوه بر تامین زیرساخت های گردشگری باعث اشتغال‌زایی و ایجاد درآمد برای ساکنان این مناطق نیز می شود زیرا در اقامتگاه‌ها که بیشتر آنها توسط یک خانواده محلی اداره می‌شود با فعالیت‌های مختلف همچون ارائه غذاهای محلی، آموزش و فروش صنایع‌دستی محلی، اجرای نمایش و موسیقی سنتی و برگزاری رویدادهای بومی، درآمدزایی ایجاد خواهد شد که گمیشان از این ظرفیت ها برخوردار است.
وی بیان کرد: با توجه به توان طبیعی و انسانی بالا در گلستان و امکان معرفی گونه های مختلف گردشگری از جمله فرهنگی، قومی، شیوه معیشت و گذران زندگی، آداب و رسوم و سبک پوشاک و لباس های زنان و مردان، غذا و نوشیدنی های سنتی، گیاهان دارویی و آیین رفتاری در استان می توان از این ظرفیت ها برای جذب گردشگران داخلی و خارجی در طول سال جاذبه ایجاد کرد.
بشارتده به راه های رونق گردشگری روستایی در گلستان اشاره کرد و گفت: تاسیس و بازسازی مجموعه‌های گردشگری و تفریحی با مشارکت بخش خصوصی و جلوگیری از انحصاری کردن آن توسط نهادهای دولتی از جمله راهکارهای مناسب جذب گردشگر است.
این کارشناس اقتصاد روستایی ادامه داد: قبل از ارائه راهکار برای گسترش و فعالسازی خدمات گردشگری باید سیاستهای توسعه گردشگری مشخص و برای آن اهداف کوتاه و بلند مدت ترسیم کرد.
وی گفت: در این راستا می توان ۲ سیاست اتخاذ کرد که یکی از آن ها گسترش و فعال سازی خدمات گردشگری بدون هرگونه دخالت در کمیت و کیفیت زیر ساختها و جاذبهها است تا گردشگران از این خدمات استفاده کنند و دیگری معرفی روستاهای هدف گردشگری است که باید بر اساس آن و فراهم کردن امکانات اولیه در ابتدا مطالعات جامع گردشگری صورت گیرد.
بشارتده افزود: باید توجه داشت که برای توسعه گردشگری مهم‌تر از تنوع جاذبه و جذب حداکثری گردشگر، مقوله ماندگاری گردشگران و اقامت شبانه در مقاصد سفر است که رسیدن به این هدف فقط با ایجاد خدمات گردشگری امکان پذیر است.
یکی از فعالان اقتصادی منطقه نیز معتقد است که گمیشان با وجود ظرفیت فراوان، به سبب کمبودهای زیرساختی هنوز نتوانسته به سطح مناسبی از توسعه دست پیدا کند.
عبدالحمید قرنجیک اظهار داشت: وجود هزاران هکتار مرتع در شمال شهرستان با امکان پرورش شتر، دسترسی به پهنه آبی خزر، وجود فرصت کشت گونه های شورپسند، توسعه سایت میگو، سواحل ماسه ای و جاذبه های گردشگری و تاریخی متنوع از جمله فرصت هایی است که در صورت ایجاد زیرساخت ماندگاری گردشگر می تواند موجب کاهش بیکاری و افزایش درآمد ساکنان این شهرستان شود.
وی با یادآوری کمبود زیرساخت برای ماندگاری گردشگر گفت: بهسازی راه های دسترسی روستایی، ترغیب بومیان برای فعالیت در حوزه گردشگری با ایجاد تعاونی های روستایی و منطقه ای، ایجاد پایگاه های اطلاع رسانی با موضوع معرفی جاذبه های طبیعی و گردشگری منطقه، ارائه تسهیلات کم بهره و ترسیم طرح های زود بازده در بخش گردشگری از جمله روش های اثر بخش برای توسعه و رونق هر چه بیشتر گردشگری روستایی در گلستان است.
وی ادامه داد: حمایت از فعالان حوزه صنایع دستی ترکمن، راه اندازی موزه صیادی و ماهیگیری و تبدیل کلبه های چوبی ماهیگیری که به سبب پسروی آب غیرقابل استفاده شده به عنوان واحدهای اقامتی از جمله دیگر روش‌های حمایت از گردشگری روستایی استان گلستان است.
خبرنگار ایرنا در این رابطه با دیگر مسوولان و کارشناسان ذیربط نیز گفتگو کرد که آنها هم با بیان اظهارات مشابه عنوان داشتند؛ توسعه گردشگری در منطقه مرزی و کم برخوردار گمیشان یکی از اصلی ترین رویکردهای دولت طی سال‌های اخیر بوده است که ظرفیت طبیعی، تاریخی و فرهنگی متعدد گمیشان به شرط فراهم کردن زیرساخت، میانبری برای دستیابی به توسعه پایدار این منطقه مرزی خواهد بود.
سرمایه گذاری و پرداخت تسهیلات کم بهره به‌همراه تسهیل و روان سازی مجوزهای قانونی و ترغیب بومیان به ایجاد تعاونی های مرتبط، کاهش بیکاری و توسعه معیشت مردم منطقه را رقم خواهد زد.
باتوجه به اظهارات یاد شده بنظر می رسد می توان با برنامه های کوتاه مدت مثلا از طریق ایجاد زیرساخت در بیش از ۱۰ کیلومتر ساحل ماسه‌ای روستای چارقلی و نیز راه اندازی اماکن ماندگاری شب هنگام گردشگران موضوع گردشگری ساحلی را در سواحل بکر گمیشان بصورت جدی تری کلید زد.
ظرفیت‌های منطقه همچون صید و ماهی گیری، صنایع دستی و غذاهای قوم ترکمن، شیر و دوغ شتر، بومگردی در یورت (چادر) خانه‌های چوبی و نظایر آن هم می‌تواند جذابیت‌های بیشتری برای گردشگران ایجاد کرده و از طریق خرید و فروش این خدمات گردش مالی بیشتر و تحول اقتصادی در منطقه ایجاد کرد.
اگرچه گمیشان با توسعه پایدار فاصله دارد اما توجه به گردشگری ساحلی شهرستان می‌تواند این مسیر را کوتاه‌تر از تصور و حتی برنامه‌های مصوب شده کند.
