به گزارش ایرنا، تفاوت‌ها بین سی‌ان‌جی و ال‌پی‌جی زیاد است و کارشناسان برای هر کدام مزایا و معایب مختلفی می‌گویند بعضی‌هاشان به لحاظ زیست محیطی، ایمنی و کارکرد در خودروها، سی‌ان‌جی را بهتر و بعضی‌هاشان هم از خوبی ال‌پی‌جی حرف‌ها دارند اما هر چه باشد سیاست‌ها در کشورمان به سمت استفاده از سی‌ان‌جی گرایش بیشتری دارد و جایگاه چندین ساله این سوخت در سبد سوختی کشور و قرار گرفتنش در کنار بنزین به عنوان سوختی ملی همین را نشان می‌دهد.

اما سوخت سی‌ان‌جی با تمام مزایا به گفته کارشناسان(کاهش هزینه سرویس و نگهداری موتور،کاهش آلودگی محیط زیست و اشتعال‌پذیری کمتر) فقط یک جایگاه در شهر زاهدان دارد جایگاهی که هر چند به صورت ۲ شیفت و شبانه‌روزی فعالیت می‌کند قطعا برای یک کلانشهر نه تنها کافی نیست بلکه کم است. این کمبود جایگاه‌های سی‌ان‌جی، مسافت زیاد میان شهرهای سیستان و بلوچستان و نیاز به بودن سوختی مکمل در کنار بنزین از دلایلی است تا گرایش به سمت الی‌پی‌جی را در زاهدان بالا ببرد گرایشی که برای رفع تقاضای مصرف‌کنندگان این گاز پای جایگاه‌های عرضه غیراستاندارد و ناایمن مثل خانه‌های مسکونی یا کارگاهی در جایی پرت را به این شهر باز کرد و نتیجه‌اش:(۱۸ دی امسال) حوالی ساعت‌ ۱۹ خبر انفجاری مهیب در خانه مسکونی ۴۰ متری(محل انبار، فروش و شارژ سیلندر گاز ال‌پی‌جی ) و سوختگی۲ کارگر در آن مجموعه که هرچند با فداکاری همیشگی آتشنشانان مدیریت شد اما نه اولین و نه شاید آخرین این اتفاقات بود.

ایرنا چندی پیش نیز در گزارشی نوشته بود؛ از وقتی نرخ بنزین، واقعی شد، چالش‌های حول این کالای استراتژیک هم رنگ واقعی‌تری به خود گرفت از همین‌جا بود که کپسول‌های گاز مایع، همسفر پرخطر رانندگان و مسافران شدند و ماشین‌های مسافرکشی به بمب‌های متحرکی تبدیل شدند که نه تنها جان سرنشینان خودرو را تهدید می‌کنند بلکه می‌توانند تا شعاع زیادی از آن خودرو، خطرآفرینی کنند. در زاهدان، استفاده از کپسول‌های گاز مایع، باعث جولان بمب‌های متحرک گازی شده و این چالش به استان‌هایی همچون مازندران و کردستان نیز سرایت کرده است.

وضعیت جایگاه‌های سی‌ان‌جی در زاهدان و تقاضا برای ال‌پی‌جی

هم‌اینک یک جایگاه سی‌ان‌جی در زاهدان به صورت ۲۴ ساعته و در ۲ شیفت فعالیت می‌کند اما باید جایگاه‌های دیگر هرچه سریع‌تر راه‌اندازی شوند تا مردم از این تنگنای بزرگ خارج شوند البته این جایگاه می‌تواند به صورت همزمان به ۶ خودرو سوخت‌رسانی کند.

مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه زاهدان از برنامه‌ها برای ایجاد جایگاه‌های سوخت سی‌ان‌جی گفت: از ۹ متقاضی جایگاه سوخت سی‌ان‌جی در سیستان و بلوچستان۲ مورد یکی در شهرداری زاهدان و دیگری شهرداری خاش پنج ماه است که این مجوز داده شده که شهرداری زاهدان قول داده این جایگاه را قبل از سال تحویل دهد تا دستگاه‌ها(پمپ ها)  را نصب کنیم اما شهرداری خاش تنها ۲۰ درصد کار را انجام داده است.

براساس گفته‌های پوریزدان و مجوزی که داده شده سال ۱۴۰۱ جایگاه سی‌ان جی دیگری در شهر زاهدان به بهره‌برداری خواهد رسید اما کمبود در این شهر هنوز وجود دارد و در نتیجه به صورت طبیعی میزان تقاضا برای ‌ال پی جی بالا می‌رود.

«خداخیر سارانی» شهروند زاهدانی و از افرادی که در حال سوختگیری از سیلندر گاز مایع بود به بعد مسافت میان شهرهای سیستان و بلوچستان و کم بودن جایگاه سوخت سی‌ان‌جی در این استان اشاره کرد و گفت: با پر کردن یک مخزن کامل گاز مایع می‌توان حدود ۴۰۰ کیلومتر راه را  طی کرد.

البته او به هزینه دوگانه‌سوز کردن خودرو بنزین سوز با سی‌ان‌جی در مقایسه با ال پی جی نیز اشاره کرد و افزود: لوازم و قطعات دستگاه ال‌پی‌جی مناسب‌تر و در دسترس‌تر برای همه است.

پودینه بانویی حدودا ۴۵ ساله که او نیز برای پرکردن سیلندر گاز مایع آمده بود، گفت که راننده سرویس مدارس است و تامین نیازهای خانواده را یک تنه به دوش می‌کشد.

او افزود: استفاده از این مخزن بسیار خطرناک است اما چاره‌ای ندارم و مجبور به استفاده از آن هستیم.

عرضه ال‌پی‌جی و حوادث

اینکه گازمایع یا همان ال‌پی‌جی یا اتو گاز و هر اسم دیگری که شنیده‌اید در سبد رسمی سوخت کشورمان تاکنون نبوده دلایل مختلفی داشته اما در قانون بودجه سال ۱۴۰۰ مصوب شد که این گاز در سبد رسمی سوخت حمل و نقل نقش خودش را پیدا کند و مقرر شد آیین‌نامه اجرایی آن از سوی وزارت‌خانه‌های نفت و کشور تهیه شود که این اتفاق نیفتاد.

عرضه ال‌پی‌جی همچنان غیر رسمی است و مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه زاهدان در این ارتباط و در پاسخ به این سوال که «آیا جایگاه عرضه سوخت ال‌پی‌جی به صورت قانونی در سیستان و بلوچستان داریم» توضیح داد: ما مجوز چنین کاری را نداریم.

البته خبرنگار ایرنا به مصوبه مجلس و قانون بودجه ۱۴۰۰ هم اشاره کرد و از ابراهیم پوریزدان پرسید «آیا اضافه شدن ال‌پی‌جی به سبد سوخت به استان‌ها (موردی سیستان و بلوچستان) ابلاغ شد» گفت: هنوز به ما اعلام نکرده‌اند.

در پی سوالات دیگری که از این مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه زاهدان داشتیم به موارد عرضه غیراستاندارد ال‌پی‌جی اشاره و ادامه داد: این مراکز غیرمجاز هستند و زیر نظر ما نیستند و مراکز تعزیراتی و سازمان صمت باید نظارت کنند و آن‌ها را ببندند.

او تاکید کرد: روزانه حداقل ۲ هزارتن گاز ال‌پی‌جی در کل سیستان و بلوچستان توزیع می‌کنیم اینها را همه مردم استفاده نمی‌کنند بیشتر غیرقانونی داخل ماشین‌ها می‌رود.

رییس اداره آموزش و پیشگیری آتشنشانی زاهدان نیز با بیان اینکه گاز ال‌پی‌جی مناسب سوخت برای خودروها نیست گفت: نصب مخزن ال‌پی‌جی غالبا در مراکز غیرمجاز و فاقد پروانه انجام می‌شود که نیاز است دستگاه‌های متولی وارد عمل شده و نسبت به پلمب این مراکز اقدام کنند.

به اعتقاد مصطفی فراز شهرکی عرضه سوخت ال‌پی‌جی هیچگونه استاندارد خاصی ندارد، در سیلندر گازمایع، سوخت در فاز مایع است و در صورت انتقال آن به داخل موتور، با توجه به تغییر فاز به بیش‌از ۲۰۰ برابر حجم گازمایع تبدیل شده و می‌تواند به سرعت فضای داخل موتور را پر کرده و مخلوط قابل انفجاری را تشکیل دهد که با ایجاد جرقه از دینام یا هر یک از وسایل برقی داخل موتور موجب بروز انفجار شدید شود.

او پیشنهاد می‌کند: راه‌حل مقابله با عرضه و استفاده غیرمجاز ال‌پی‌جی در شهر زاهدان این است که جایگاه سی‌ان‌جی به تعداد نیاز تاسیس و راه اندازی شود تا مردم تمایلی به استفاده از گازهای ال‌پی‌جی نداشته باشند. 

رییس اداره آموزش و پیشگیری آتشنشانی زاهدان بر این باور است که راهنمایی و رانندگی هم می‌تواند ضوابط سختگیرانه‌ای برای خودروهایی که سوخت ال‌پی‌جی استفاده می‌کنند اجرا کند.

البته این کارشناس حوزه آتشنشانی تاکید کرد: خودروهای حامل چنین سوختی در صورت کوچکترین تصادفی، به دلیل قابل مهار نبودن کامل سیلندر می‌تواند فاجعه به بارآورد زیرا احتمال پاره شدن شیلنگ و بروز حادثه‌های دلخراش در آن‌ها بسیار زیاد است.

فراز شهرکی در توضیح اینکه خودروهای حامل گاز مایع به علت انتشار بوی گاز همواره باعث نگرانی مسافران است هشدار می‌دهد: سیلندرهای گازمایع فقط برای سوخت لوازم خانگی گازسوز قابل استفاده است و هر نوع استفاده مستقیم یا غیرمستقیم از آنها در غیر از این لوازم غیرقانونی است.

روشن است بعد از اقتضائات خاص بنزین و نیاز به مدیریت مصرف آن خیلی زود طرفداران گاز LPG (Liquefied Petroleum Gas) که در ایران با نام گاز مایع و در جهان به اتو گاز معروف است از خلا کمبود جایگاه‌های سی‌ان‌جی در بعضی استان‌ها استفاده و روز به روز بر تعداد خودروها و متقاضیانش افزوده‌ شود.

از زاهدان گفتیم و از یک جایگاه سوخت سی‌ان‌جی شبانه‌روزی برای کل جمعیتش که اگر همه چیز خوب پیش رود تا آخر سال صاحب یک جایگاه دیگر هم می‌شود این مشکلات خو د به خود مسیر استفاده و روی آوردن به گاز ال‌پی‌جی را افزایش داده افزایشی که به دنبال عرضه‌های غیراستاندارد و غیرقانونی هرازگاهی خبر حوادث انفجار ناشی از این عرضه را به گوش ما می‌رساند.

بنابراین برای جلوگیری از شنیدن خبر آتش‌سوزی‌های گاه و بیگاه در مراکز غیر استاندارد و غیرقانونی عرضه ال‌پی‌جی، ۲ مسیر در زاهدان پیش‌رو خواهد بود یا جایگاه‌های سی‌ان‌جی این شهر تعدادشان افزایش یابد یا عرضه ال پی جی رسمی و جایگاه‌های استاندارد ایجاد شود.