به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در بخش نخست این گزارش، به این اشاره شد که دریاسالار جهاد یایجی، مبدع نظریه وطن آبی، معتقد است که تنش در قزاقستان، بر کل کشورهای  ترک تاثیر می گذارد و لذا باید، ایده تاسیس «ارتش توران» عملی شود.

همچنین به این اشاره شد که پیشنهاد تاسیس ارتش توران، ایده ماجراجویانه جدیدی است که می تواند ترکیه را با دردسرهای منطقه ای و بین المللی جدیدی روبرو کند. یکی از این دردسرها، کشاندن پای ترکیه به بازی قدرت های بزرگی همچون آمریکا، روسیه و چین است.

قزاقستان، بهانه ای برای تحریک ملی گرایی ترکی

دریاسالار یایجی، یک فرمانده دریایی بسیار باهوش و باتجربه است و دانش و تخصص کم نظیری در مسائل پیچیده حقوق، مرز و قلمرو دریایی، امنیت خطوط کشتیرانی، تهدیدات  تسلیحات دریایی و امنیت آبی دارد. Ø¨Ø§ این حال، او در حوزه سیاست، به شدت ملی گرا و بهت زده است و ترجیح می دهد وقایع منطقه را نه بر اساس Ù…نطق واقعگرایانه، بلکه از منظر منافع قومی و نژادی بررسی کند.

دریاسالار یایجی آسمان را به ریسمان بافته و ادعا می کند که آمریکا و روسیه، با هدف مهار چین، همدست هم شده و قزاقستان را در شرایط سخت قرار داده اند!

یکی دیگر از ادعاهای عجیب یایجی، این است که ورود نظامیان ارمنستان به قزاقستان، تهدیدی علیه کشورهای ترک است و نباید به چنین موضوعی بی اعتنا بمانند. او حتی مدعی است که ولادیمیر پوتین، در حال شوراندن صرب ها علیه دوستان بوسنیایی ترکیه است و می خواهد در اوکراین، دریای سیاه، قفقاز و آسیای میانه و کل منطقه، شرایط را برای ترک ها سخت تر کند.

وی در ادامه به توجیه اقتصادی موضوع پرداخته و گفته است:«قزاقستان در کانون پروژه یک کمربند یک جاده چین و همچنین نقطه کانونی استراتژی انرژی جهانی و منطقه ای روسیه قرار دارد. علاوه بر این، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان اورانیوم در جهان قزاقستان است و اورانیوم حیاتی ترین ماده در سوخت هسته ای، خودروهای الکتریکی و انرژی سبز در دوره آینده خواهد بود. چین نیاز اورانیوم خود را برای 10 تا 12 سال ذخیره کرده است. نیمی از تولید اوارنیوم قزاقستان به چین می رود. بخش بزرگ دیگر مربوط به روسیه است. آمریکا و روسیه در مهار چین، توافق دارند.»

ترکیه و سنت فرصت طلبی منطقه ای تاریخی

چنین به نظر می رسد که رویدادهای قره باغ در سال 2021 میلادی، ترکیه را به این جمع بندی رسانده که می تواند به یک قدرت منطقه ای بزرگتر تبدیل شود. اما واقعیت این است که  Ø¨ÛŒÙ† وقایع قزاقستان و قره باغ، تفاوت مهمی وجود دارد.

قزاقستان، موقعیتی بسیار مهم تر از ارمنستان و جمهوری آذربایجان دارد و مامنی برای رقابت های 3 Ø§Ø¨Ø±Ù‚درت بزرگ همچون آمریکا، چین و روسیه است. اما ظاهراً تیم اردوغان نگرش دیگری دارد و به شدت به دنبال آن است تا با برجسته سازی نقش تشکیلات دولت های ترک، از نمد تنش در قزاقستان، کلاهی گرم و خوب فراهم آورد. اما مطالعه اجمالی ادوار پیشین تاریخ ترکیه، نشان می دهد که این جمع بندی های غلط در مورد قفقاز و آسیای میانه، در تاریخ این سرزمین، پیشینه ای طولانی دارد.

در سالیان پیش از جنگ جهانی نخست، 3 Ú˜Ù†Ø±Ø§Ù„ نامدار سپاه عثمانی یعنی انورپاشا، جمال پاشا و طلعت پاشا، کل اختیارات را در دست گرفته بودند و سلطان عثمانی، عملاً کاره ای نبود. این 3 Ú˜Ù†Ø±Ø§Ù„ØŒ در اثنای جنگ نخست با آلمان رفاقت خود را عمیق تر کردند.

مهم ترین انگیزه آنان، این بود که در اروپا، راهی برای رقابت با قدرت هایی همچون فرانسه، انگلیس، آلمان و اتریش وجود نداشت و عثمانی نمی توانست در این جبهه، به دوران شکوه بازگردد. اما چنین تصور می شد که روسیه ضعیف شده و همراهی با آلمان، می توان منجر به پیشروی عثمانی در قفقاز شود.

این ایده خام و فرصت طلبانه در کنار زرنگی دیپلمات ها و فرماندهان آلمان، عثمانی را وارد جنگ عظیمی کرد که اصلی ترین دلیل آن، ارزیابی غلط و ناقص از میزان توانمندی دفاعی روسیه و تبحر فرماندهان این کشور بود.

حالا نیز به شکلی دیگر، همین رویداد در حال تکرار شدن است و ظاهراً ترکیه نمی تواند این واقعیت را ببیند که در چنین بازی بزرگانی، راه برای تاسیس یک ارتش مشترک بر مبنای اشتراک زبانی و قومی وجود ندارد.

منتقدین چه می گویند؟

نوع نگرش رسانه های ترکیه به تحولات قزاقستان، منفک از دوقطبی سیاسی مرسوم بین جریانات سیاسی این کشور نیست. رسانه های وابسته به آکپارتی، معترضین را تروریست و عامل توطئه گران و دشمنان خارجی قلمداد می کنند و معتقدند که دولت اردوغان باید تمام قد در کنار توکایف بایستد.

اما رسانه های مخالف اردوغان، بر این باورند که قزاقستان، دارای یک ساختار سیاسی و حکومتی خودکامه و گرفتار در دام فساد مالی است و دلیلی برای دفاع تمام قد از دولت این کشور وجود ندارد.

طاها Ø¢Ú© یول از تحلیل گران پیشکسوت ترکیه، در روزنامه قرار، به بررسی موضوع قزاقستان و جهان ترک پرداخته و گفته است:«سرزمین کنونی ترکیه، همان کشوری است که نه تنها در عرض صد سال اخیر، بلکه فراتر از آن و در یک Ø¨Ø§Ø²Ù‡ زمانی صد و پنجاه ساله، تجربیات ارزشمندی در حوزه های دموکراسی، مشروطه خواهی، پارلمان، تفکیک قوا، نظام چند حزبی و انتخابات آزاد و سالم دارد. لذا چنین کشوری نباید اعتبار سیاسی و ارزش های فکری و اخلاقی خود را به پای کشوری خرج کند که هنوز در دوره خوانین فئودال باقی مانده و راضی نیست که هیچکدام از قواعد اولیه دموکراسی و سیاست آزاد را بپذیرد.»

حالا در ترکیه، علاوه بر رسانه های دولتی، بخش اعظم رسانه های خصوصی Ù†ÛŒØ² حامی اردوغان و Ø­Ø²Ø¨ حاکم است و تعداد معدودی رسانه خصوصی مستقل وجود دارد که به وضعیت موجود انتقاد کند. این رسانه ها، بیانیه «سازمان کشورهای ترک» و تروریست قلمداد کردن معترضین به گرانی را باعث تاسف می دانند.

آیا ایده تشکیل ارتش توران، شدنی است؟

تعریف ساده و اولیه ارتش توران، این است که اعضای «تشکیلات دولت های ترک» شمال ترکیه، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان، قزاقستان، جمهوری آذربایجان و مجارستان، یک ارتش و به عبارتی یک نیروی نظامی مشترک تشکیل دهند و این نیرو در مواقع لازم، با هرگونه تهدید علیه منافع مشترک و امنیت مشترک اعضا، مقابله کند.

اما ببینیم موانع اولیه و ساده این مسیر کدامند:

1.مجارستان به عنوان عضو ناظر در تشکیلات دولت های ترک، عضو اتحادیه اروپا و ناتو است و قطعاً نمی تواند در چنین ارتشی حضور داشته باشد.

2.ترکمنستان، اصل بیطرفی را به عنوان مادر تمام سیاست های خود برگزیده و واضح است که حضور در یک ارتش مشترک، ناقض اصل بیطرفی است و بنابراین دست به چنین اقدامی نخواهد زد.

3.قرقیزستان و ازبکستان، همواره خود را از تنش های منطقه ای دور نگه داشته اند و علاوه بر این که در مشی سیاسی آنها، جایی برای تحرک نظامی منطقه ای وجود ندارد، در عین حال، بنیه مالی و شرایط اقتصادی اجرایی کردن چنین ایده هایی را ندارند.

4.جمهوری آذربایجان تا همین جای کار، اقدامات مشترکی با ترکیه انجام داده اما به عنوان یک کشور گازفروش منطقه و همچنین به عنوان کشوری که در تنش با ارمنستان، همواره از رویکردهای مسکو تبعیت کرده، بدون کسب رضایت روسیه چنین تصمیمی نخواهد گرفت.

5.قزاقستان، با وجود آن که خود را همراه ترکیه و عضو تشکیلات ترک می داند، Ø§Ù…ا در عین حال، خود را در موقعیتی قرار نمی دهد که از مرتبت یک رفیق نزدیک چین، روسیه و تا حدودی آمریکا، به جایگاهی تنزل یابد که با چند کشور ترک زبان، نیروی نظامی مشترک تاسیس کند و حتی اگر چنین تمایلی داشته باشد، قطعاً از رخصت و رضایت چین و روسیه محروم خواهد بود.

6.خود ترکیه نیز در موقعیت مناسبی نیست. چرا که اولاً بحران اقتصادی، در حال در هم پیچیدن طومار حزب حاکم است. دوم این که اهداف نظامی ترکیه در سوریه به نتیجه نرسیده و با وجود تسلیح و سازماندهی نزدیک به دویست هزار نفر نیروی مسلح در چهارچوب نیروی شبه نظامی مخالف اسد توسط دولت آنکارا، توفیقی به دست نیامده و در قبرس نیز، ترکیه عملاً دچار درماندگی شده است.

در پایان باید گفت، Ø¨Ø§ توجه به اهمیت حضور ابرقدرت هایی همچون روسیه و چین و وضعیت سیاسی و اقتصادی کشورهای ترک زبان، ایده تشکیل ارتش توران، بسیار خام، بلندپروازانه  و دور از دست به نظر می رسد.

انتهای پیام/