بخش کشاورزی تامین کننده مهم‌ترین نیاز جامعه به شمار می‌رود و امنیت و استقلال غذایی برای هر کشوری مقدم بر دیگر استقلال‌ها از جمله سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است چرا که اگر کشوری نتواند غذای خود را خودش تولید کند ذاتاً کشوری وابسته است.

 

 

جهاد سازندگی نهادی انقلابی است که در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ به فرمان امام خمینی (ره) برای رسیدگی به مناطق محروم و دورافتاده ایران تاسیس شد. اما بعد‌ها به منظور رفع نابسامانی‌ها و نارسایی‌ها در بخش کشاورزی براساس قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جهت اصلاح نظام اداری، کاهش تصدی‌های غیر ضروری، ارتقای بهره‌وری و کارایی نیروی انسانی و مدیریت دستگاه‌های اجرایی، حذف موازی کاری‌ها و تجمع امور کشاورزی، دام، توسعه و عمران روستایی لایحه ادغام وزارت جهاد سازندگی و وزارت کشاورزی و تشکیل وزارت جهاد کشاورزی توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی تهیه شد و در تاریخ ۲۶ مرداد ۱۳۷۹ با قید یک فوریت به مجلس شورای اسلامی رفت. این لایجه در تاریخ ۶ دی ۱۳۷۹ به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید و در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۷۹ توسط شورای نگهبان تایید شد و وزارت جهاد کشاورزی تشکیل شد.

 

در حال حاضر سال‌ها از صدور آن فرمان تاریخی می‌گذرد و جهاد سازندگی با توجه ضرورت‌های کشور به جهاد کشاورزی تغییر نام پیدا کرده، اما حل مشکلات بخش کشاورزی با مدیریت جهادی به جای خود باقی است که در این زمینه باید تلاش‌ها چند برابر شود تا هدف نهایی معمار کبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی در خود کفایی بخش کشاورزی و عمرانی و آبادانی روستا‌ها به طور کامل محقق گردد.

 

 

بخش کشاورزی در شرایط حاضر از شرایط آرمانی فاصله دارد و برخی چالش ها، چون تغییر کاربری گسترده اراضی زراعی به مصارف غیر تولیدی، تولید پایین در واحد سطح، کاهش بهره وری، سنتی بودن عوامل تولید، فقدان نقدینگی، سرمایه گذاری بسیار پایین، فقدان سیستم بازاریابی و بازار رسانی منسجم در عرضه محصولات تولیدی، بیکاری گسترده فارغ التحصیلان بخش کشاورزی و در مقابل نبود نوآوری در مزارع تولیدی، هزینه‌های بسیار بالای تولید، عدم انگیزه جوانان روستایی برای ادامه فعالیت آبا و اجدادی شان و ده‌ها مشکل ریز و درشت دیگر دست و پنجه نرم می‌کند.

همین مشکلات باعث شده تا بخش کشاورزی از رشد و شتاب فزاینده‌ای در اقتصاد کشور برخوردار نباشد و همین امر سبب شده تا حداقل در یک دهه اخیر شاهد کاهش معنی دار جمعیت جوامع روستایی و تعداد بهره برداران در بخش کشاورزی باشیم.

 

 

البته نباید این نکته فراموش شود که باوجود همه این چالش‌ها بخش کشاورزی موتور پیشرانه اقتصاد کشور است و در سال گذشته رشد ۸ درصدی را تجربه کرده است، این رقم بیشترین میزان رشد در میان بخش‌های مختلف اقتصادی کشور است و حتی نیمی از آن را در سایر بخش‌های اقتصادی کشور به دشواری می‌توان یافت.

 

 

به دلیل آنکه بخش کشاورزی تامین کننده مهم‌ترین نیاز جامعه به شمار می‌رود بنابراین در برنامه‌های توسعه و همچنین در تصمیم گیری‌های سیستمی و برنامه‌ای باید همواره در راس و صدر تمامی برنامه‌ها قرار گیرد نه آنکه در رده‌های میانی و یا پایانی قرار گیرد.

 

اگر نگاهی گذرا به تاریخ کشورمان انداخته شود به این نکته مهم پی خواهیم برد که کشور ایران همواره مهد تولید انواع و اقسام محصولات زراعی، باغی، دامی و شیلات و آبزیان بوده است و به دلیل ۴ فصل بودن آن این مزیت و قابلیت تاکنون حفظ شده است که در این راه فقط و فقط باید تولیدکنندگان این بخش که همان کشاورزان سختکوش بی ادعا هستند حمایت شوند. بخش کشاورزی، برخلاف بخش‌های دیگر برای بقا، ماندگاری و رشد و توسعه نیاز به حمایت‌های مستقیم دارد و این حمایت‌ها باید واقعی باشد.

 

با نگاهی به اقتصاد کشور‌های مختلف جهان به این واقعیت بسیار مهم می‌رسیم که بیشترین یارانه‌های سالانه به بخش‌های تولیدی در زمینه کشاورزی داده می‌شود و این بخش مورد توجه جدی دولت‌ها و بخصوص دولت‌ها در کشور‌های پیشرفته جهان قرار دارد. در اهمیت بسیار بالای بخش کشاورزی هیچ شک و شبه‌ای وجود ندارد، اما آیا تولیدکنندگان این بخش که همان کشاورزان و روستاییان هستند به عنوان عاملان اجرایی بخش کشاورزی به همین میزان دارای اهمیت و اولویت هستند که در پاسخ باید گفت آنچه از شواهد و قرائن موجود بر می‌آیدآن است که از کشاورزان حمایت‌های جدی به عمل نمی‌آید که نمونه عمده آن هزینه‌های بالای تولید و قیمت پایین محصولات تولیدی است که هر ساله همچون پتکی سنگین بر سر کشاورزان فرو می‌آید و آن‌ها را نسبت به تولید بی انگیزه و حتی فراری می‌دهد.

 امروزه در توسعه بخش کشاورزی همه توجهات به تولید کنندگان عمده است.

 

امنیت و استقلال غذایی برای هر کشوری مقدم بر دیگر استقلال‌ها از جمله سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است چرا که اگر کشوری نتواند غذای خود را خودش تولید کند ذاتاً کشوری وابسته است و از آنجائیکه کشورمان بدلیل انقلابی بودن و تحقق شعار استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی در آن نزدیک به ۴ دهه مورد بغض کشور‌های استکباری قرار گرفته است بنابراین باید مؤلفه‌های افزایش تولید در بخش کشاورزی در آن بیش ازپیش تقویت شوند تا شاهد به ثمر نشستن تلاش‌های کشاورزان در تحقق استقلال و امنیت غذایی با عزم و همت جهادی به معنای واقعی کلمه باشیم.

 

امروزه با توجه به فشار‌های ناجوانمردانه‌ای که به کشورمان وارد می‌شود تحقق اقتصاد مقاومتی بیش از پیش احساس می‌شود که مهم‌ترین راهکار در این زمینه افزایش تولیدات در بخش کشاورزی و ارز آوری از این طریق است که کشورمان به دلیل چهار فصل بودن دارای قابلیت‌ها و توانمندی‌های شگرفی در این زمینه است.

 

در هر صورت باید به این نکته اذعان کرد بخش کشاورزی باوجود تلاش‌های فراوان و گسترده‌ای که برای به حداکثر رساندن تولید در این بخش صورت گرفته، اما هنوز از ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل فراوانی برخوردار است که می‌تواند تولیدات آن را به ۲ تا ۳ برابر میزان فعلی افزایش یابد که در این صورت بخش کشاورزی قادر خواهد بود به تنهایی بخش قابل توجهی از نیاز‌های ارزی کشور را با صادرات در بخش‌های زراعت، باغبانی، دام و آبزیان و صنایع غذایی مختلف پاسخگو باشد.

 

در دهه‌های اخیر برنامه‌های مختلفی برای افزایش تولیدات بخش کشاورزی صورت پذیرفته است برنامه‌هایی همچون طرح‌های افزایش تولید محصولات راهبردی، برنامه توسعه مکانیزاسیون در بخش کشاورزی، برنامه توسعه جامع روستا‌ها برنامه ایجاد مراکز خدمات مشاوره‌ای کشاورزی در روستاها، برنامه تسریع انتقال یافته‌ها به کشاورزی، برنامه مشترک طرح‌های تحقیقاتی و ترویجی، برنامه آموزشی مدرسه در مزرعه و ده‌ها برنامه ریز و درشت ملی، استانی و منطقه‌ای دیگر اجرا شده، اما برای یک بار هم شده برای افزایش تولیدات این بخش و هم چنین حمایت از تولیدکنندگان این بخش برنامه جامع حمایت از تولیدکنندگان بخش کشاورزی به اجرا در آید تا با اجرای این برنامه کشاورزان با حمایت‌های همه جانبه‌ای که برای خود احساس می‌کنند بتوانند علاوه بر تامین نیاز‌های داخلی سبب افزایش روز افزون صادرات در این بخش شوند.

 

امروزه در توسعه بخش کشاورزی همه توجهات به تولید کنندگان عمده است که تولیدات آن‌ها در سطوح بالا و به صورت صنعتی می‌باشد، اما در این رهگذر به تولیدکنندگان بخش کشاورزی هم باید توجه ویژه شود چرا که این تولیدکنندگان بخش عمده‌ای از تولید بخصوص در محصولات راهبردی از جمله برنج و گندم را تشکیل می‌دهند که در صورت بی توجهی و برداشت چتر حمایت از سر آن‌ها چه بسا باعث افزایش تبدیل اراضی زراعی به مصارف غیر تولیدی خواهند شد.

 

آنچه امروزه کشور، کشاورزی کشور و کشاورزان کشور به آن‌ها نیاز دارند هموار کردن عرصه تولید برای کشاورزان و حمایت همه جانبه از آنهاست و بیان ارقام و آمار رنگارنگ توسط مسئولان هیچ مشکلی را حل نخواهد کرد و برای اثرگذاری در این بخش باید آستین‌های همت را بالا زد و این امر فقط مختص کارکنان، کارشناسان و مدیران بخش کشاورزی نیست بلکه همه مسئولان در هر جایگاهی که قرار دارند از دهیار یک روستا گرفته تا بخشدار، فرماندار، نمایندگان شهرستان در مجلس شورای اسلامی، مدیران ارشد اجرایی هر استان و سپس مدیران و برنامه ریزی در سطوح ملی باید با عزم و همت جهادی پای کار حاضر شوند تا توسعه بیش از پیش بخش کشاورزی که با غذای مردم سرکار دارد محقق شود و در این راه شعار و فرمان تاریخی امام راحل در ۲۹ خرداد سال ۱۳۵۸ با عنوان همه با هم جهاد سازندگی هیچگاه فراموش نشود، چرا که این شعار هم در توسعه بخش کشاورزی و هم در رفع محدودیت‌های روستایی و هم در هشت سال دفاع مقدس برگ‌های زرینی را در تاریخ کشورمان رقم زد.

 

هرچند این شعار این روز‌ها با عنوان جهاد کشاورزی در نشان (آرم) همه دستگاه‌های مرتبط با بخش کشاورزی خودنمایی می‌کند اما، آنچه در این بین اهمیت دارد کار، تلاش و مدیریت جهادی است که می‌تواند گره گشای امور باشد و همانگونه که مقام معظم رهبری تاکید فرموده اند در کار کشاورزی همین طور که اسم شما جهاد کشاورزی است، جهادی حرکت کنید.