افرادی که در هر فصلی از سال چند روزی در این شهر اقامت گزیدهاند به دگرگونیهای پی در پی وضع هوای منطقه پی بردهاند، افت و خیز ۳۰ درجهای دما را در بسیاری از فصول سال و به ویژه در پاییز، زمستان و بهار میتوان در منطقه اردبیل مشاهده کرد.
خیزش ناگهانی توفان، یورش یکباره و غافلگیر کننده برف و کولاک، ریزش باران در زمستان درحالیکه برف سنگین بر زمین است، وزش متناوب و پی در پی تندبادهای سرد و گرم در یک روز و نظایر آن از مصداقهای پرتغییر بودن وضعیت جوی اردبیل هستند.
این موضوع که ناشی از موقعیت خاص جغرافیایی و قرارگیری منطقه در مسیر توده هواها، ناوهها و جریانهای مختلف پرفشار و کم فشار به همراه ارتفاع زیاد از سطح دریا و وضعیت خاص ناهمواری منطقه است حتی هواشناسان و کارشناسان ذیربط را اغلب دچار سردرگمی میکند و از این رو اگر ۶۰ درصد از پیش بینیهای جوی کوتاه مدت اردبیل درست از آب درآید باید آن را قابل قبول دانست.
این ویژگی منحصر به فرد جوی اردبیل همواره و از زمانیکه انسانها منطقه را برای سکونت برگزیدند روی زندگانی مردم تاثیر داشته و با مشکلاتی همراه بوده است اما باتوجه به ساده بودن شیوه زندگی در قرنهای گذشته بشر توانسته بود تا اندازهای خود را با این دگرگونیها سازگار کرده و آسیبپذیری کمتری در برابر آن داشته باشد.
طی دهههای اخیر اما به خاطر پیچیده شدن شیوه زندگی و روی آوری انسانها به استفاده از انواع ابزارها و فناوریهای پیشرفته، مشکل پرتغیر بودن وضع هوا خیلی بیشتر از روزگاران قدیم نمود یافته است.
ایجاد اختلال در سفرها و اجرای پروژههای گوناگون، وقوع انواع حوادث رانندگی، بر هم خوردن مراسم و نشستهای رسمی از جمله این موارد هستند و هنگامیکه دگرگونی پیشبینی نشده هوا با پدیدههای ویرانگری چون توفان ، سیل، برف سنگین، سرمای شدید و نظایر آن همراه باشد میزان آسیبها و تلفات ناشی از آنها فراوان و اغلب جبران ناپذیر خواهند بود.
ازسوی دیگر این موضوع به عنوان مانعی مهم در راه پیشرفت و توسعه منطقه به شمار میآید و اگر طرح و برنامه درست و کارآمدی برای آن در نظر گرفته نشود پیامدهای منفی زیادی را خواهد داشت.
بسیار اتفاق میافتد که مهندسان و پیمانکاران با در نظر گرفتن وضعیت هوای مناسب اجرای پروژه ها را آغاز میکنند اما به یکباره و درحالیکه مصالح کم دوام در برابر فعل و انفعالات جوی در فضای باز قرار گرفتهاند آسمان میتپد و عملیات را متوقف و خساراتی به سازه های نیمه کاره و مصالح وارد می کند.
در نشستهای رسمی، اغلب مدیران اجرایی با اشاره به سردسیری منطقه و کوتاهی زمان کار خواستار تخصیص به موقع اعتبارها میشوند اما این بطور صرف سردسیری منطقه نیست که مجریان پروژهها را در تنگنا قرار میدهد بلکه مهمتر از آن پرتغیر بودن وضع هواست و همانگونه که در دیگر کارهای روزمره مردم منطقه مشکلاتی را سبب میشود از کمیت و کیفیت اجرای پروژه ها نیز می کاهد.
دیار اردبیل طی تاریخ چهار دهه اخیر خود لغو و یا تغییر زمان دهها سفر و برنامه مهم مدیران و مسوولان بلندپایه نظام در آخرین لحظهها، برهم خوردن مراسم ویژه مناسبتهای گوناگون و نظایر آن را به عنوان اثرهای آشکار و ملموس جو متلاطم و پرتغیر منطقه در پیشینه دارد.
یک استان با چنین خصوصیات طبیعی نیاز به توجه و نگرشی متمایز در برنامهریزیها و تخصیص اعتبارها دارد.
کوچکترین کم توجهی در این زمینه میتواند به عنوان مانعی مهم در پیشرفت و توسعه آن به حساب آمده و پیامدهای منفی فراوان و جبران ناپذیری در تامین رفاه و آسایش ساکنان منطقه، هدررفت انرژی، اعتبار و نیروی انسانی داشته باشد.
مهمترین پروژه شهری تاریخ اردبیل یعنی پل روگذر قدس این شهر نمونه آشکاری در این زمینه است که در کنار بعضی کاستیها و مشکلات دیگر باید دگرگونی های یکباره جوی را به عنوان عامل مهمی دانست که آن را به تاخیر بی سابقه در مدت زمان اجرا دچار کرد.
ازسوی دیگر فراوانی حوادث طبیعی مانند زلزله ، سیل ، توفان ، بارش سنگین برف و کولاک و ... در اردبیل این استان را به یکی از مناطق پرخطر تبدیل کرده و در کنار اثرهای منفی ناشی از تغییرات فاحش جوی مهمترین موضوعی است که باید در طراحی و برنامهریزیهای اقتصادی ، عمرانی ، اجتماعی و فرهنگی منطقه در نظر گرفته شود.
شاید تلاش برای تخصیص اعتبارهای عمرانی به منظور جبران قسمتی از محرومیتهای استان اردبیل حجم عظیمی از افکار مدیران و مردم این استان را به خود درگیر کرده باشد اما آنچه در این میان بطور تقریبی به فراموشی سپرده میشود تخصیص اعتبارهای مناسب به منظور مطالعه و نیز اجرای برنامهها ، طرحها و پروژههای کارآمد برای کاهش اثرهای منفی حوادث مختلف طبیعی و به خصوص آسیبها و خسارتهای پنهان و آشکار تغییرات پی در پی وضعیت هوا و پدیدههای مخرب جوی است.
سرمایش و گرمایش نابهنگام در استان اردبیل هر سال میلیاردها تومان زیان به باغداری و کشاورزی این استان وارد میکند و این علاوه بر خساراتی است که در نتیجه تاخیر در اجرای پروژهها ، استهلاک و از بین رفتن سازهها و مصالح پروژههای نیمه تمام و هدر رفت انرژی و نیروی انسانی به مردم این استان وارد میشود.
این درحالی است که هزینهها و آسیبهای غیرملموس و غیرمادی این نقصان ازقبیل تنشهای روانی ناشی از تامین نشدن رفاه و آسایش شهروندان، اثرهای منفی تغییرات مکرر جوی روی اخلاق و رفتار ساکنان منطقه و رواج پدیده ای مخرب به نام خشونت و پرخاشگری هم باید به مجموع خسارات ناشی از این موضوع اضافه شود.
استفاده از تجربیات، نظرها و راه حلهای کارشناسان مجرب و حتی سالخوردگان و گفتههای نیاکان می تواند در این باره بسیار مفید باشد.