وسط کلاس آنلاین آهنگ رپ جدیدی که فضای مجازی را پر کرده می‌گذارد و با نوشتن متن آن، معلم را بیشتر گیج می‌کند. دیگری نام عجیبی و غریبی برای اکانتش انتخاب کرده و معلم از همه جا بی‌خبر با خواندن این اسم مورد تمسخر دیگران قرار می‌گیرد. معلمی که با تکنولوژی‌های جدید چندان آشنا نیست و گاف می‌دهد و این گاف را ضبط می‌کنند و دست به دست می‌چرخانند. کلاس‌های آنلاین پر از این سوتی‌ها است که عمدی و غیرعمدی توسط دانش آموز و معلم انجام می‌شود و امروزه کلیپ‌های آن در بین گوشی‌ها و فضای مجازی می‌چرخد. این رفتار در کلاس مدرسه آنلاین از کجا نشات می‌گیرد؟
اگر در روزهای اول یک معلم از روستای واژه آنلاین را مدل دیگری خطاب کرد و سرتیتر خبرها شد به طوری که ایرانسل و بسیاری از شرکت‌های دیگر سراغش رفتند، حالا صدها معلم دیگر درگیر همین کلیپ‌ها شدند و شمردن آنها دیگر کار آسانی نیست. روزی نیست که یک یا چند کلیپ از سوتی‌های کلاس آنلاین در فضای مجازی منتشر نشود و دستمایه شوخی اینستاگرامرها و یوتوبرها و کانالهای مجازی قرار نگیرد. یکی روش تدریس موزیکال معلم را پخش می‌کند و دیگری کلیپی شخصی از این معلم که سوتی داده و دوربین را برعکس گرفته است به انتشار می‌گذارد. این موارد شاید در وهله اول لبخندی به لب بنشانند اما همه و همه قبح بدی به آموزش آنلاین وارد می‌کنند.
«یاسمن اسماعیلی افجه» روانشناس حوزه کودک و نوجوان در گفتگو با دیجیاتو دلیل این رفتارهای خارج از عرف را قرنطینه طولانی مدتی می‌داند که گریبانگیر دانش آموزان شده و ماهیت شیطنت کودکی و نوجوانی را از آنها گرفته است. اسماعیلی معتقد است که کودکان و نوجوانان نمی‌توانند مانند سابق انرژی مضاعف خود را تخلیه کنند و خانه نشینی برای آنها بسیار سنگین تمام شده است: «بچه‌ها نزدیک به یک سال است که در چارچوب خانه قرار گرفته‌اند و آن دورهمی‌های فیزیکی با همسن و سالان خود را نداشته‌اند. تمام اینها به دایره فضای مجازی محدود شده و حالا اوضاع غیرقابل کنترل‌تر نسبت به گذشته شده است.»
افجه باور دارد که نوجوانان در فضای مجازی از هویت مجازی استفاده می‌کنند و می‌توانند پیش دوستان خود طوری ظاهر شوند که پیش از این امکان و یا جرات نمایش آن را نداشتند: «روی جدیدی از دانش آموزان ظاهر می‌شود، رویی که با ماسک زدن در فضای مجازی رخ می‌دهد. شاید نوجوانی در زندگی واقعی خود بسیار کم رو و خجالتی باشد اما شر مجازی یک کلاس آنلاین باشد. این تضاد به خاطر طولانی شدن مدت زمان آموزش آنلاین به وجود آمده و روز به روز بیشتر هم می‌شود.»
این رواشناس حوزه کودک و نوجوان با اشاره به کلیپ‌ها و فیلم‌هایی که از سوتی‌ها و شیطنت‌های دانش آموزان منتشر می‌شود به دیجیاتو می‌گوید: «واقعیت اینجاست که این قبیل شیطنت‌ها همیشه در مدرسه و سر کلاسها وجود داشته، تفاوتی که امروزه به وجود آمده اینست که حالا به جای آنکه شوخی مذکور در همان چارچوب کلاس باقی بماند، در گوشی مردم می‌چرخد و همگی شاهد این مساله هستند. یکی از دلایلی که مخالف بردن موبایل سر کلاس توسط دانش آموزان در سراسر دنیا می‌شود همین مساله است که موارد مطرح شده در سر کلاس الزاما نباید به دست همه برسد. شوخی‌ها و شیطنت‌ها همیشه وجود داشته‌اند اما یک رابطه پدر و پسری یا مادر و دختری میان معلم و دانش آموزانش بوده که در آن چالش خاصی به وجود نمی‌آمد اما حالا با پخش گسترده در فضای مجازی، این رابطه‌ها کمرنگ‌تر شده است.»
افجه باور دارد که رابطه بین معلم و دانش آموز از مهمترین روابطی است که هر نوجوانی در دوران تحصیل خود تجربه می‌کند و آن را مهمتر و موثرتر از روابط هر دانش آموز با همسن و سال خود می‌داند: «تقریبا همه ما یک معلم بخصوص در طول دوران چندساله تحصیل داشته‌ایم که از او چیزهای زیادی یاد گرفتیم و یاد و خاطره‌اش برایمان باقی مانده است. در آموزش مجازی خبری از این ارتباط دوسویه نیست و دانش آموزان رابطه دوستانه و خوبی که با معلم باید داشته باشند را کسب نمی‌کنند و در نتیجه خیلی راحت‌تر و عمیق‌تر به او ضربه می‌زنند چرا که تعهدی نسبت به این فرد ندارند.»
او همین ماجرای ذکر شده را به طور برعکس هم در نظر می‌گیرد و به دیجیاتو می‌گوید که دبیران نیز بدون آشنایی بیشتر با دانش آموزان و ارتباط گیری با آنها از طریق کلیک کردن و تنها یکی دو ساعت صحبت در روز، باعث می‌شود که حس دلسوزی برخی معلمین نیز از بین برود: «هرچند بازهم معلمان سن و سالی دارند و تجربه بیشتری نسبت به یک کودک و نوجوان را در اختیار دارند و کمتر دچار این چالش‌ها می‌شوند. اساسا افراد با سن بیشتر هم در جلسات کاری و غیرکاری آنلاین خود با این قبیل سوتی‌ها درگیر می‌شوند اما «خرد جمعی» در میان نیست و این نوع اتفاقات در اکثر مواقع به طور ناخودآگاه برایشان شکل می‌گیرد و به راحتی نیز به خاطر مغزهای بالغ‌شان قابل هضم شدن و چشم پوشی است در حالیکه بچه‌ها از این موارد یاد می‌گیرند و به تکرار آن مبادرت می‌ورزند.»
او در پاسخ به این پرسش که برگزاری یک کلاس آنلاین بهتر از منظر رفتاری چگونه انجام شدنیست به دیجیاتو می‌گوید: «متاسفانه بسیاری از والدین در کلاس‌های آنلاین همراه فرزندان خود نیستند. آنها فکر می‌نند با خریدن یک گوشی رسالت خود را انجام داده‌اند و تصورشان بر اینست که فرزندشان باید در کلاس درس تنها باشد، همانطور که در کلاس واقعی تنهاست و خبری از والدینیش نیست. والدین شاغل نمی‌توانند کنار فرزندان باشند و بسیاری از دانش آموزان در یک خانه خالی و ساکت در کلاس آنلاین شرکت می‌کنند و هیچ‌گونه شور و هیجانی آنها را در برنمی‌گیرد و نتیجتا این خلا با اقدامات ناشایست در کلاس مجازی پر می‌شود.»
افجه تاکید دارد که والدین باید درک درستی از آموزش مجازی داشته باشند و آن را همانند یک کلاس فیزیکی نبینند. «شیث احمدی» کارشناس ارشد مردم شناسی نیز در گفتگو با دیجیاتو ضمن تاکید این مساله اذعان دارد که کلاس آنلاین بچه‌ها باید یا در حین آموزش و یا لااقل در دوران خارج از ساعات آموزشی رصد شود: «اینکه والدین برای یک بار هم که شده فضای کلاس آنلاین فرزند خود را تجربه نکردند مشکل بزرگیست. کلاس آنلاین مساله‌ای نبوده که آنها پیش‌تر در دوران نوجوانی‌شان تجربه کرده باشند و از جزییات و چم و خم آن آگاه باشند، یک مساله کاملا جدید است که نیازمند به نظارت دارد، لااقل در مراحل اولیه.»
احمدی تاکید دارد که والدین بهتر است چندباری را همراه با فرزند خود در کلاس آنلاین باشند تا این فرهنگ جدید را باهمدیگر یاد بگیرند: «فرهنگ کلاس آنلاین مانند بسیاری از سبک‌های زندگی جدید در دوران کرونا مثل دورکاری، یک فرهنگ جدید است که نه دانش آموز آن را خود به خود آموخته و نه والدین پیش‌تر آن را تجربه کردند. این فرهنگ جدید باید مانند راه رفتن و حرف زدن و بسیاری از آداب اجتماعی دیگر، کشف شود و ارتقا پیدا کند و چه بهتر از اینکه والدین و دانش آموزان به طور همزمان و درکنار هم این کار را انجام بدهند.
این کارشناس مردم شناسی در پاسخ به این پرسش که آیا پخش کلیپ‌های سوتی کلاس آنلاین در جامعه مجازی آسیبی به مساله آموزش آنلاین می‌زند یا خیر به دیجیاتو می‌گوید: «انتشار گسترده این کلیپ‌ها به ترویج این بداخلاقی‌ها می‌انجامد و آن را مساله‌ای عادی بین دیگر دانش آموزان می‌کند و ترغیبشان می‌کند تا اقدامی مشابه انجام دهند. این کلیپ‌ها دقیقا مصداق «به هم خندیدن» است که همیشه در فرهنگ و جامعه ما مورد نکوهش قرار گرفته و همواره توصیه شده تا «باهم بخندیم.»
احمدی تاکید می‌کند که آموزش آنلاین در تمامی دنیا چالش‌های بزرگی آفریده و دور شدن کودکان از جامعه مدرسه فیزیکی را امری مخرب ولی گذرا می‌داند که می‌توان آن را در همین ایام هم اعتلا بخشید: «شاید دورکاری بتواند در بسیاری از شرکتها دائمی باشد اما آموزش آنلاین هیچ‌گاه نمی‌تواند جای آموزش حضوری را بگیرد، آنهم در سن و سالی که نوجوانان نیازمند به حضور موثر در یک جامعه هستند و چه جامعه‌ای بهتر از جمع‌های کوچک داخل مدرسه؟ آنها در این راه وارد روابط دوستانه و صمیمی جدی می‌شوند که همانند آن در شبه‌های مجازی به سختی یافت می‌شود و از کیفیت لازم برای سطح زندگی یک نوجوان پردغدغه برخوردار نیست.»
او در پاسخ به دیگر سوال دیجیاتو مبنی بر اینکه آموزش آنلاین چگونه می‌تواند بهتر باشد به مساله ضروری پویا بودن کلاسها اشاره می‌کند: «بسیاری از مدارس وارد پیام‌رسان‌ها شدند و آموزش به نحوی پیش می‌رود که صدا و یا فایل‌هایی از معلم به سمت دانش آموزان روانه شده و آنها هم کلاس را می‌گذرانند. اگر کلاسها پویا باشد حالتی شبیه‌تر به یک کلاس فیزیکی پیش می‌آید و روابط صمیمانه‌تری بین حضار داخل کلاس به وجود می‌آید طوری که بی اخلاقی‌ها نسبت به همدیگر و یا معلم روز به روز کمتر خواهد شد.»
احمدی معتقد است که کلاس آنلاین حتی زمانی که کرونایی در کار نباشد نهایتا نقش یک مکمل را خواهد داشت: «تمامی شیطنت‌هایی که حالا در کلیپ‌ها نظاره‌گر آنها هستیم توسط نسلی رخ داده که تقریبا با دنیای بیرون و دوستانش قطع رابطه کرده و خودش را محدود به برنامه‌های مولتی مدیا و اینترنت کرده است. طبیعتا هیچکس موافق برگزاری کلاسها در شرایط حال حاضر نیست اما شبیه سازی داشتن یک کلاس واقعی در خانه توسط والدین از جمله مواردیست که رعایت کردن آن کمک شایانی به دانش آموزان آنلاین و حاضر در کلاس برخط می‌کند و آنها را از انجام حرکات و رفتارهای ناشایست دور می‌کند.»
نظر شما درباره آموزش آنلاین و کلاس آنلاین و رفتار دانش پژوهان و اساتید در آن نسبت به یکدیگر و یا باهمدیگر چیست؟ چه تجربه‌ای در این زمینه دارید؟ آن را با ما در بخش نظرات در میان بگذارید.
