چشمه غربالبیز از مناظر کوهستانی جذاب در شهرستان مهریز است که در دامنه کوهی به همین نام در فاصله ۱۰ کیلومتری از مرکز شهرستان و ۴۰ کیلومتری از مرکز استان یزد و در جوار روستای مدوار واقع شده است.
آب چشمه‌ی غربالبیز بصورت سرریز از مظهر چشمه ظهور می‌کند و حفره‌های چشمه در وسعت ۴۰ متر مربع پراکنده شده است. مساحت تقربیی آبریز این چشمه ۱۰ کیلومتر مربع و اطراف چشمه دارای پوشش گیاهی درمنه است.
وجه تسمیه‌ی «غربالبیز» را برخی به وجود چشمه‌ی موجود و نحوه‌ی جوشش آب از حفره‌ها و لا به‌لای سنگ‌ها می‌دانند و عده‌ای آن را به سبب وجود بافت متخلخل سطح تحتانی دریاچه موجود در محل دانسته‌اند که در هر دو حالت نحوه حرکت آب شبیه عبور از منافذ یک غربال است.
بیشترین میزان آب دهی چشمه غربالبیز ۱۲۷۰ لیتر در ثانیه است که در زمان بارندگی و عمدتاً در فصل بهار صورت می‌گیرد. از جمله ویژگی‌های منحصربه فرد آب چشمه غربالبیز، این است که آب آن تغییر رنگ نمی‌دهد و کیفیت آن نیز تغییر نمی‌کند و با این که از شکاف کوه خارج می‌شود، دارای ماهی نیز هست ولی راز این چشمه هنوز برای مردم ناگشوده مانده است.
در اطراف این چشمه آثاری بدست آمده که بیانگر قدمت این منطقه است؛ از جمله گودی هاون شکل در بالای چشمه که با دست کنده شده و سه برج مثلث شکل در کوه بالای چشمه با قدمت بیش از چهار هزار سال که معبد آناهیتاست و قبرهایی که از آن ظروف سنگی و اشیاء و نشانه هایی از عصر ناهید پرستی و هزاران یادگار بزرگ زمان‌های بسیار دور بیرون آمده که همه حکایت از تاریخ کهن این ناحیه دارد.
طبق شواهد باستان‌شناسی، بنای باستانی غربالبیز قدیمی‌ترین اثر باستانی استان یزد و تنها بقایای باستانی شناخته‌شده مربوط به دوره اشکانی در مرکز ایران است. در این سازه، قدیمی‌ترین نمونه‌های سه عنصر مهم از معماری ایرانی برای اولین‌بار مشاهده شده که عبارتند از خندق، درگاهی و نقشه مدور است.
حفاری‌های باستان شناسی در بقایای بنایی باستانی در جنوب غربالبیز در سال ۸۰ آغاز شده و به مدت ۷۵ روز در سال ادامه یافته است. در سال ۸۳ علاوه بر حفاری در بقایای این بنا در بخش‌های مختلفی از ناحیه نیز گمانه زنی هایی برای رسیدن به اطلاعات بیشتر انجام شده و بخش‌هایی از گورستان غربالبیز در شمال این ناحیه نیز حفاری شده است.
حفاری سال ۸۰ در بقایای بنای مذکور که در جنوب ناحیه واقع است به کشف قدیمی‌ترین بقایای باستانی در استان یزد منجر شده است.
بنا بر شواهدی که تاکنون جمع‌آوری شده است، بنای باستانی این منطقه در زمینی به شکل ذوزنقه و به مساحت ۲۲۰۰ متر مربع ساخته شده و عمده مصالح به کار رفته در این بنا خشت خام بوده و در قسمت‌هایی از آن از سنگ نیز برای استحکام بیشتر بنا استفاده شده است.
گفتنی است؛ این چشمه به دلیل چشم اندازهای منحصر به فرد، هوای مناسب، امکان اسکان، دسترسی به شهر و امکانات رفاهی و غیره مکان بسیار مناسبی برای گذراندن روزهای تعطیل نوروز است.
انتهای پیام
