هادی معماریان روز دوشنبه در گفتگو با خبرنگار ایرنا در کاشمر با بیان اینکه هزار مترمکعب مرز بحران آب است افزود: سامانه جمع‌آوری آب باران از پشت بام ساختمان‌های مسکونی حتی در شهر خشکی مثل بیرجند بطور متوسط ۲۰ تا ۷۰ درصد نیاز آب غیرشرب خانوار را تأمین می‌کند و براساس مطالعات انجام شده در برخی شهرهای شمالی کشور مانند گرگان و گمیشان و آق قلا به عنوان یک سامانه بومی تا ۸۰ درصد نیاز آب شرب خانوار را نیز تأمین می‌نماید.
وی با تاکید بر بهره‌وری آب در بخش کشاورزی، شهری و صنعتی ادامه داد: جهت افزایش راندمان یا بهره‌وری آب در بخش کشاورزی باید نقش فرآیندها را اولویت بندی کرد.
این استاد دانشگاه بیرجند گفت: مطالعات حاکی از اولویت اصلاح فرآیندهای مرتبط با مصرف آب کشاورزی است که در این بین بازچرخانی و تصفیه آب کشاورزی و بازیافت محصول و پسماند کشاورزی اهمیت فوق العاده دارد.
وی افزود: ارزیابی سیاست‌های آبیاری، افزایش راندمان آبیاری با آبیاری قطره‌ای و کشت گلخانه‌ای حاکی از تأثیر مدیریت آبیاری بر بهره وری آب و ظرفیت کشت گلخانه‌ای در بهره‌وری آب است. ضمن اینکه سیستم‌های نوین آبیاری باید در ارتباط با نوع محصول و شرایط منطقه مدیریت شوند تا بهره‌وری آب در آنها به نفع منطقه و کشاورزان تمام شود.
معماریان ادامه داد: گلخانه‌ها در ایران بهره‌وری کمتری نسبت به میانگین جهانی دارند که مهم‌ترین دلایل آن عدم تناسب اقلیمی، ضعف دانش فنی و مدیریت گلخانه، ضعف سازه و فناوری، ضعف زیرساخت‌ها، تامین ضعیف نهاده‌ها و عدم ساماندهی بازار است و از سوی دیگر کشاورزی حفاظتی نیز که هنوز به خوبی مورد اقبال و توجه مسوولان و کشاورزان قرار نگرفته است می‌تواند به‌دلیل دستکاری کمتر خاک و حفظ بقایای گیاهی بر روی خاک تأثیر معناداری بر حفظ رطوبت خاک و کاهش تبخیر داشته باشد.
وی با بیان اینکه ژنوتیپ‌های اصلاح شده گیاهان زراعی و باغی مقاومت بسیار در شرایط تنش آب دارند که ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای بهره‌وری آب محسوب می‌شوند گفت: مطالعات انجام شده در سال ۹۳ نشان می‌دهد ۳.۹ میلیارد مترمکعب آب سالیانه از طریق ضایعات محصولات آبی زراعی و باغی هدر می‌روند که ارزش اقتصادی آن دستکم سه میلیارد دلار است.
این استاد دانشگاه افزود: فاصله بسیار بین توان تولید و تولید واقعی در اراضی دیم وجود دارد که این فاصله می‌تواند توسط سامانه‌های جمع‌آوری آب باران کاهش یابد و در این بین آبیاری هوشمند می‌تواند حتی تا ۷۰ درصد نسبت آبیاری معمولی باعث صرفه‌جویی و بهره‌وری در آب کشاورزی شود.
وی با اشاره به اهمیت بهره‌وری آب در بخش شهری ادامه داد: آب خاکستری، آب بازیافتی یا فاضلاب‌های خانگی، به پساب ایجاد شده توسط افراد در خانه‌ها یا ساختمان‌های اداری اطلاق می‌شود که دربرگیرنده تمام جریان‌ها و آب استحصال شده از فعالیت‌های معمول روزانه نظیر رخت‌شویی، شستشوی ظروف و حمام کردن به استثنای فاضلاب خروجی از سرویس‌های بهداشتی (آب سیاه) است که می‌تواند برای اموری مثل آبیاری فضاهای سبز، سیفون توالت و ساختمان‌های نیازمند رطوبت زیاد همچون گلخانه‌ها به مصرف مجدد برسد.
معماریان گفت: بازچرخانی آب خاکستری در ساختمان‌های متراکم شهرهای بزرگی مثل تهران می‌تواند بخش بسیار (حتی ۱۰۰ درصد) از نیاز آب غیر شرب را تأمین کند و هزینه انجام شده در مدت کمتر از چهار سال مسترد گردد.
رییس مرکز آموزش عالی کاشمر افزود: مطالعات نشان می‌دهد فقط ۱۵ درصد فاضلاب شهری ایران تصفیه شده و نسبت بازچرخانی پساب تصفیه شده کمتر از ۱۰ درصد کل فاضلاب تولید شده است که بسیار کمتر از حتی کشورهای همسایه ایران است. ضمن اینکه یکی از زمینه‌های بسیار مهم جهت بهره‌وری آب شهری، جلوگیری یا کاهش اتلاف آب در شبکه توزیع است که در حال حاضر حدود ۲۵ درصد است.
وی در خصوص بهره‌وری آب در بخش صنعتی نیز ادامه داد: مصرف آب در بخش صنعت فقط سه درصد کل مصرف آب کشور است که GDP برابر با ۲۲۲ میلیارد دلار ایجاد می‌کند اما در مقایسه با کشورهای پیشرفته بهره‌وری در این بخش بسیار اندک است. به عنوان مثال در کشور آلمان که هفت میلیارد مترمکعب آب در بخش صنعت استفاده می شود، GDP حاصل برابر با ۲ هزار و ۹۱۶ میلیارد دلار است حال آن که از ۸۲۲ شهرک و ناحیه صنعتی کشور فقط ۶۶ مورد دارای سیستم استفاده مجدد از پساب هستند.
معماریان گفت: در مجموع آب انتقال بین حوضه‌ای ایران با آن همه اثرات مخرب زیست محیطی و تبعات اقتصادی و اجتماعی حدود شش و نیم میلیارد مترمکعب است که اگر با همت عالی و سرمایه‌گذاری بسیار کمتر نسبت به انتقال آب بین حوضه‌ای بتوانیم بر اساس چشم‌انداز دولت، راندمان آبیاری کشاورزی را فقط ۱۵ درصد ارتقا دهیم تا به ۶۰ درصد برسد و حجم تصفیه فاضلاب را ۴۵ درصد افزایش و درصد بازچرخانی پساب شهری و صنعتی را به ۵۰ درصد برسانیم، ۱۳ میلیارد مترمکعب آب از صرفه‌جویی در این دو بخش به دست می‌آوریم.
وی افزود: سالیانه حدود ۱۰ میلیارد مترمکعب آب از طریق ضایعات محصولات کشاورزی از بین می‌رود که با صرفه جویی و افزایش راندمان می توان فشار بر منابع آب را کاهش داد.
کاشمر یکی از ۳۱ شهرستان درگیر بحران آب طی دهه‌های اخیر در خراسان رضوی است و شاهد بروز کم‌آبی و کاهش دبی مستمر آب ۲۴۴ حلقه چاه عمیق و نیمه‌عمیق، ۲۲۰ رشته قنات، ۱۸۸ دهنه چشمه و ۳۲ رودخانه فصلی دایر در کاشمر هستیم.
شهرستان کاشمر در ۲۲۸ کیلومتری مشهد قرار دارد.
