اکبر نصراللهی ضمن تبریک روز خبرنگار به دانشجویان، اساتید و خبرنگارانی که در رسانه‌های مختلف سراسر کشور مشغول فعالیت هستند درباره آسیب‌ها و مشکلاتی که در رسانه‌ها و مراکز آموزشی این حوزه وجود دارد با بیان آنکه در ابتدا باید پذیرفت مراحل کار خبر هیچ تغییری نکرده است، گفت: اگر قرار است یک کار خبری در هر رسانه‌ای اعم از روزنامه، رادیو، تلویزیون و خبرگزاری انجام شود سه مرحله اصلی آن شناخت خبر، جمع‌آوری اطلاعات درباره این خبر و انتشار آن است. آنچه مسلم است این مراحل ثابت و تغییری نکرده است.
وی ادامه داد: اما همه اساتید می‌دانند شرایط تولید و انتشار اخبار، آرایش رسانه‌ای، شکل، فرآیند کار و مدل کار، ابزارها و تاکتیک‌ها طی سالیان اخیر کاملاً تفاوت کرده‌است و به‌همین دلیل ضرورت دارد که هم ما تغییراتی در کار آموزش ایجاد کرده و هم آنانی که در رسانه‌های مختلف هستند تغییرات را آغاز کنند چرا که دیگر نمی‌توان با همان شیوه گذشته کار را انجام داد.
عدم درک تغییرات به واژگونی منتج می‌شود
این مدرس حوزه خبر با تاکید بر آنکه کار در رسانه‌ها تغییر پیدا کرده و مدیران رسانه و خبرنگاران نیز باید خود را با توجه به شرایط جدید باز مهندسی و سازماندهی کنند گفت: اگر این کار انجام نشود درست مثل راننده‌ای خواهیم بود که در حال رانندگی در جاده‌ای است که تغییرات مهندسی در شکل و مسیر آن ایجادشده، حال اگر راننده نخواهد تغییرات را ببیند و یا خود را به ندیدن بزند سرنوشتش تصادف یا واژگونه شدن است. در کار رسانه نیز همین نکته وجود دارد.
وی افزود: برای جلوگیری از انحراف از مسیر و یا جلوگیری از صدمه، با وجود چنین تغییرات گسترده، و شگرف و عجیبی که در دنیا برای ما در حوزه‌های تکنولوژی ارتباطی، نحوه دسترسی مخاطبان به خبر، مدل تولید، توزیع و مصرف خبر اتفاق افتاد، هنوز خیلی از مدیران رسانه‌ها و بسیاری از خبرنگاران از آن شناختی ندارند و یا توجهشان به این تغییرات ناکافی بوده است.
سه راهکار اصلی در آسیب شناسی برای همسو شدن با عرصه های نوین خبر
نصراللهی با اشاره به آنکه بنابراین فکر می‌کنم اگر قرار باشد تحولی در ما ایجاد شود باید ابتدا تحولات پیرامون خود را درک کنیم خاطرنشان کرد: یعنی درواقع ابتدا باید از شرایط جدید رسانه‌ای، تغییراتی که در مخاطب ایجاد شده، شیوه متفاوت دسترسی مخاطبان به خبر، تنوع ابزارها، تغییراتی که در فرآیندهای تهیه و تولید اخبار و همچنین در قوانین و آیین‌نامه‌ها شناخت پیدا کنیم.
در روند آسیب شناسی این حوزه با سه محور مواجه هستیم. نخست آسیب‌هایی که در آموزش و پژوهش مرتبط با رسانه‌ها و روزنامه‌نگاری وجود دارد باید شناسایی شوند. دو دیگر به ساختار مدیران رسانه، ابزارها، خبرنگاران و نوع نگاهی که به شیوه‌های نوین تولید و ارائه خبر وجود دارد باز می گردد که باید مورد بازنگری قرار گیرند و سومین کاری که باید انجام شود آن است که با توجه به شناختی که از آرایش جدید رسانه‌ای پیدا کرده‌ایم و تغییراتی که در حوزه مخاطب رقیب و دشمن ایجاد شده باید به تدوین و تهیه راهبردها و رویکردهای مناسب کار در شرایط جدید بپردازیم.
اگر خود را با شرایط روز تطبیق ندهیم به رسانه‌ای کم اثر بدل می‌شویم
این مدرس دانشگاه با بیان آنکه باید با برگزاری نشست‌ها و جلساتی از این دست با حضور اساتید، روزنامه‌نگاران و مدیران رسانه‌های با یکدیگر حرف بزنیم و اگر لازم باشد به بحث و جدل بپردازیم خاطرنشان کرد: بعد از تحقق مشارکت و کفایت مذاکرات در خصوص شناسایی وضع موجود و آسیب‌ها اقدامات لازم را برای تهیه رویکردها و راهبردهای مقتضی با کمک یکدیگر برداریم.
وی با تاکید بر آنکه حوزه‌های آموزش، حوزه ساختارهای رسانه و تغییر فاز در کار رسانه نخستین گام‌هایی است که در نهایت ما را به توفیق در آن سه گام رهنمون می سازد یادآور شد: باید کار در شرایط جدید، نگرش جدید آموزشی و کار کردن با رقبا را باید بگیریم و یاد بدهیم.
این استاد دانشگاه خبر تصریح کرد: ابتدا به خود و بعد به دیگران این تغییر، یادگیری و در ادامه یاد دادن را توصیه می کنم. باید یاد بگیریم شرایط جدید چیست؟ و ما در شرایط جدید چگونه باید کار کنیم و آموزش دهیم؟ و البته که باید یاد هم بدهیم.
اگر این کار را انجام ندهیم خروجی دانشگاه‌های ما مهارت محور نخواهد بود و نتیجه آن می شود که خروجی رسانه‌ها منجر به جذب مخاطب نمی‌شود. شک نکنید که ما در عرصه رقابت و کار رقابتی عقب می‌مانیم و حذف می‌شویم. در این میان اگر رسانه دولتی باشیم تبدیل به رسانه‌ای کم‌اثر و بی‌اثر می‌شویم.
برخی مدیران نا آشنا، با رسانه رفتار حزبی دارند
نصراللهی با اشاره به آنکه پیش‌تر نیز گفته‌ام دغدغه‌های اساتید و دانشجویان را باید منعکس کنیم گفت: برخی از نقدهای امروزه به رسانه‌ها درست و مهم است. ما باید خود را تغییر دهیم و این تغییر اتفاق نمی‌افتد مگر آنکه اساتید و دانشجویان هم درگیر این روند تغییر و تحولات شوند.
حال روزنامه‌نگاری، حال مراکز آموزشی خوب نیست و این دلایل مختلف و متعددی دارد. برخی از این علت‌ها به خود ما برمی‌گردد. ما بخشی از این مشکل هستیم و بخشی از راه‌حل نیز هستیم. برخی از این آسیب ها به متغیرهای مختلف بیرونی برمی‌گردد. به سیاست‌هایی که در مجلس و قوه قضاییه در حوزه حمایت‌ها و محدودیت‌ها نسبت‌به رسانه‌ها مطرح می‌شود. بخشی از آن به مدیریت رسانه‌ای بازمی‌گردد.
وی با بیان آنکه از گفتن این جمله عذرخواهم اما باید گفت که برخی مدیران رسانه‌های ما اجاره‌ای هستند تصریح کرد: بسیاری از آنها رسانه‌ها را غصب کردند. آنها افراد سیاسی و نه رسانه‌ای هستند و چون در مملکت ما حزب وجود ندارد شاهدیم که این افراد می‌آیند و رسانه‌ها را در دست می‌گیرند و کار حزبی و سیاسی انجام می‌دهند. آدم‌های حرفه‌ای میان آنها نیستند.
وی همچنین در ادامه روند آسیب‌شناسی فعالیت رسانه‌ها در شرایط امروزه خاطرنشان کرد: بخش دیگر آسیب‌ها به ساختارهای داخل رسانه یعنی ساختارهایی غیرقابل‌انعطاف با رویه‌های غلط و نادرست باز می‌گردد. دلیل آن هم به حضور افرادی مربوط می‌شود که ذهن، رویکردها و راهبردهای‌شان مربوط به گذشته‌است و در دهه‌های پیش حبس شده و جا مانده‌اند. این نوع رسانه، در تراز انقلاب اسلامی، در تراز نظام، مردم و دانشگاه‌های ما نیست.
نمی‌شود با نگاه اداری؛ روزنامه‌نگاری و رسانه سازی کرد
نصراللهی در ادامه سخنان خود بخشی از ایجاد آسیب‌ها را مربوط به خبرنگاران دانست و یادآور شد: باید بپذیریم که بسیاری از خبرنگاران از روی علاقه به کار رسانه و حتی رشته ارتباطات نیامده‌اند. بلکه برای تامین معیشت، برای گرفتن مدرک دانشگاهی به این حوزه وارد شده‌اند. این افراد اگر خیلی خیلی‌خوب باشند فقط می‌توانند کار اداری انجام دهند. کار رسانه و شرایط رسانه به‌گونه‌ای است که کار اداری را نمی‌پسندد.
وی ادامه داد: کار اداری برای مراکز صنعتی جواب می‌دهد اما برای روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و صداوسیما جواب نمی‌دهد. در این حوزه‌ها باید افرادی باشند که عاشق این کار باشند. سرشان برای کار خبر درد بکند. همه زمان‌ها و همه مکان‌ها را زمان و مکان کار بدانند. نمی‌شود با نگاه اداری؛ روزنامه‌نگاری و رسانه سازی کرد.
این مدرس رشته روزنامه‌نگاری با تاکید بر آنکه بپذیریم که در نهایت خروجی کار دانشگاه‌های ما مهارت محور نیست، خروجی کار ما حرفه‌ای نیست، خروجی کار رسانه‌ای ما نیز حرفه‌ای نیست خاطرنشان کرد: با همه اینها نباید به دنبال مقصر باشیم. چرا که هم بخش‌های بیرونی، سیاسی و حاکمیتی مقصر هستند، هم ما به‌عنوان معلمان و مراکز آموزشی تقصیر داریم و هم خود خبرنگاران مقصر هستند.
وی ادامه داد: یکدیگر را متهم نکنیم. چنین نشست‌هایی بهانه‌هایی باشد برای بیشتر فکر کردن، بیشتر سخن گفتن و یکدیگر را بیشتر به تکاپو و حرکت واداشتن باشد. چرا که در این محیط و در این شرایط باید کار کرد.
با متهم کردن یکدیگر مشکلی حل نمی‌شود
نصراللهی با رد این جمله که می‌گویند «همه‌جای دنیا همه‌چیز خوب است و این‌جا همه‌چیز بد است»، گفت: این‌گونه نیست! در بسیاری از موارد استادان و همکاران من، مسائل جدید و موضوعات روز را می‌گویند و به تغییر و تحولات اشراف دارند اما دانشجو حس و انگیزه ندارد! و گاه برعکس این قضیه را شاهد هستیم. دانشجو حس و انگیزه دارد و ما به‌عنوان استادان مطالب چهل سال پیش را می‌گوییم. خوب حرف می‌زنیم، اما در خبرنویسی، گزارش‌نویسی و استفاده کردن از تاکتیک‌های مختلف در رسانه مهارت نداریم.
وی ادامه داد: پس لطفا همدیگر را متهم نکنیم. با متهم کردن یکدیگر مشکلی حل نمی‌شود. امیدوارم ما مدیران، معاونان گروه‌ها، اساتید و سروران عزیز در اولین فرصت با تبلیغات بیشتر در همدلی با همه دوستان داخل و خارج دانشکده پیگیر برگزاری بیشتر چنین جلساتی باشیم تا بتوانیم به راهکاری دست پیدا کنیم. باید یاد بگیریم حرف بزنیم، وقت بگذاریم و احساس مسئولیت داشته‌باشیم تا بتوانیم از این گردنه‌ها عبور کنیم.
علی گرانمایه پور استاد ارتباطات نیز در این نشست دو ساعته تاکید کرد: با وجود مشکلات و مشغله های گوناگونی که دانشجویان و اساتید دانشگاه با آن روبرو هستند و کرونا این شرایط را دشوار کرده است اما تاکنون کلاسها و دوره های آموزشی بخوبی برگزار شده است.
وی در عین حال تصریح کرد: پویایی در آموزش زمانی رخ می دهد که برونداد و درونداد و ارتباطات علمی در کشور وجود داشته باشد، استادان بتوانند از فرصت های مطالعاتی بهره مند شوند و ظرفیت های مادی و معنوی آنان از حالت بالقوه به بالفعل تبدیل شود.
داود صفایی، مهناز رونقی، بیتا شاه منصوری، نسترن خواجه نوری، حسن درزیان رستمی و غلامرضا آذری از دیگر اساتید رشته ارتباطات بودند که در این نشست، با طرح دیدگاه های خود، راهکارهای بهبود وضعیت آموزش روزنامه نگاری در کشور را در حوزه های مختلف مورد بررسی قرار داده و بر ضرورت تداوم برگزاری جلسات کارشناسی در این زمینه تاکید کردند. شماری از دانشجویان مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد ارتباطات نیز در این نشست به بیان دیدگاهها و نظرات خود پرداختند. «نشست گفت وگوی صمیمانه استادان و دانشجویان رشته های ارتباطات، مدیریت رسانه و فرهنگ به مناسبت روز خبرنگار» عصر دوشنبه به صورت مجازی و به همت دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی برگزار شد.
